Bir dinî grup olarak Mevleviler (Sosyolojik bir araştırma: Konya örneği)
Mevlevi as a religious group (A sociological research; case of Konya)
- Tez No: 614475
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN ÖZKUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sosyoloji, Religion, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Society, institutionalization, sufism, sect, group, religious group, Mevlevi, modernization, secularization, pluralization
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 356
Özet
Bu doktora tez çalışmasının konusu, Mevlevilerdir. Bu tezin amacı, Mevlevi dinî grubunun yapısını, ortaya çıkış sürecini ve mevcut durumunu din-toplum ilişkileri bağlamında anlamaya çalışmaktır. Tezin amacı, Cumhuriyet'le birlikte yok olma sürecine giren Mevleviliğin, 2000'li yıllardan itibaren Mevlâna ve Sema ritüelinin popülerleşmesiyle birlikte gündeme gelmesinin sebeplerini ve grubun geldiği noktayı anlamaya çalışmaktır. Tez, 1990'lı yıllardan bu yana hakkında detaylı sosyolojik çalışma yapılmayan Mevleviliğin güncel yapısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çalışma, ortaya çıktığı tarihten bu yana Mevlevilik hareketinin merkezi olan Konya'daki üç lokal grubu kapsamaktadır. Gruplar, gelenekten gelme, sivil inisiyatif ile ortaya çıkma ve resmî olma gibi ayrı özelliklere sahiptir. Bunlardan birincisi, Mevlâna'nın torunları olan Çelebilerin grubudur. İkincisi, sivil bir inisiyatifle ortaya çıkan, Hakkı Özsoy grubudur. Üçüncüsü ise Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu'dur. Araştırma sahasına, bu üç gruba ek olarak İstanbul'daki bazı kişi ve gruplar da dâhil edilmiştir. Bu tezde nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Gruplar, gruplara ait mekânlar, faaliyetler ve ritüeller, katılımcı gözlem tekniği ile gözlemlenmiştir. Grupların üyeleri ile çok sayıda görüşmeler yapılmış, faaliyetlerine iştirak edilmiş ve her kademedeki (postnişin, semazen, müntesip vb.) üyelerle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Tezde ortaya çıkan sonuç, Mevlevi dinî grubunun sanayileşme, sekülerleşme ve çoğulculuk süreçlerinden etkilenerek kurumsallıktan bireyselleşmeye doğru evrildiğidir. Mevlevi dinî hareketi, özellikle modernleştirmenin siyasal etkilerine çok yoğun biçimde maruz kalmıştır. 1925 yılında çıkarılan bir kanun, Mevleviliği diğer tarikatlardan daha büyük bir tarihsel kırılmaya uğratmıştır. Tarihsel gücünü ve merkezî otoritesini kaybeden Mevlevilik, bugün küçük gruplar hâlinde ve yeni bir form içinde varlığını devam ettirmeye çalışmaktadır. Mevleviler ise çoğulculuğun ve öznel din algısının etkisi ile daha esnek davranış kalıpları sergilemektedir. Anahtar Kavramlar: Toplum, kurumsallaşma, tasavvuf, tarikat, grup, dinî grup, Mevlevilik, modernleşme, sekülerleşme, çoğulculuk
Özet (Çeviri)
The subject of this PhD thesis is Mevlevis as a religious group (A sociological research: Konya) The aim of this thesis is both to understand the structure of Mevlevi religious group, its emergence process and its current situation in terms of the relation between religion and society and to try to understand the reason why the Mevlevi, facing a dissolution period due to the proclamation of the Republic of Turkey, has come to the agenda with the popularization of the Mevlana and Sema ritual since the 2000's. In addition, the thesis aims to understand and reveal the current structure of the notion of“Mevlevi”, which has not been studied in detail since 1990s. The scope of the study is the three local groups in Konya, which is the center of the Mevlevi movement since its arising. The groups have distinct features such as coming from a tradition, arising by civil initiative and being official. The first of these is the group called“Çelebîs”, descendants of Mevlâna. The second one is called“the group of Hakkı Özsoy”, which emerged with a civil initative. The third one is“the group of Konya Turkish Sufi Music”. In addition to these three groups, some individuals and groups in Istanbul were included in the research. In this thesis, qualitative research method was used. The locations, activities and rituals of the groups were observed with participant observation technique. A large number of interviews were held with the members of the groups, their activities were joined and in-depth interviews were carried out at every level (postnişin, followers, etc.). As a conclusion of the thesis, Mevlevi religious group has evolved from institutionalization to individualization with the effects of the processes of industrialization, secularization and pluralization. The Mevlevi religious movement has deeply faced the political effects of modernization in particular. A law enacted in 1925 exposed the concept of“Mevlevi”to a greater historic fracture than the other sects. Mevlevi, which has lost its historical power and central authority, continues to exist in small groups and in a new form today, and Mevlevis exhibit more flexible behavior patterns with the effect of pluralization and subjective religious concept.
Benzer Tezler
- Günümüzde Mevlevilik ve Mevlevilikte değişim olgusu: Konya ve Bursa Mevlevileri üzerine nitel bir çalışma
The case of change and change in today: A qualitative study on Konya and Bursa landscapes
GÜLTEN ÇAĞRI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinKütahya Dumlupınar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP HİÇDURMAZ
- Bir dini grup olarak Bahailer: Türkiye örneği
Bahais as a religious group: Example of Turkey
FİDAN ÇAPAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
SosyolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN BAL
- Yahudi fundamentalizmi: Gush Emunim örneği
Jewish fundamentalism: Example of Gush Emunim
ZEYNEP SARA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL AYDINALP
- Yeniden Milli Mücadele Hareketi ve din
National Struggle Movement Again and religion
FATMA BETÜL ARABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET FARUK KILIÇ
- The ambivalence of alevi politic(s): A comparative analysis of Cem Vakfı and Pir Sultan Abdal Kültür Derneği
Alevi siyasetinin müphemliği: Cem Vakfı ve Pir Sultan Abdal Kültür Derneği'nin karşılaştırmalı analizi
SEÇİL ASLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
Siyasal BilimlerBoğaziçi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT AKAN