Dinsel-kültürel-mitolojik bağlamda 'Ezidi Topluluğu'nda inanç müziği
Faith music in the 'Ezidi Community'in a religious-cultural- mythological context
- Tez No: 698583
- Danışmanlar: PROF. DR. BANU MUSTAN DÖNMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
İnançlarının varoluş tarihini yaklaşık 7000 yıl öncesine dayandıran Ezîdîler, kendilerini tek tanrılı inancı benimseyen, Mezopotamya'da oluşmuş ilk topluluk olarak nitelerler. Buna, inançlarının tüm bilgilerinin yer aldığı kutsal kitaplarında (Mushafa Reş, Kıtêb-a Cilwa) var olduğu iddia edilen sözlü metinlerindeki Kevl'lerle (dua) açıklanan,“Yeryüzünün Yaradılış Öyküsü Kevl'i”ve“Laleş Mabedi'nin yapım tarihini”sebep gösterirler. Ortadoğu halklarından etno-dinsel bir grup olan Ezîdîler; kültürleri, ibadet biçimleri, Ezîdî-Yezidi isim karışıklığı ve İslamiyet ile bağdaşmayan ibadet biçimleri nedeniyle haklarında sürgün fermanları çıkarılarak zorunlu göçe maruz bırakılmışlardır. Bu da inanışlarının yok olmaması ve cemaatlerini korumak amacıyla ibadet biçimlerini gizlemek için kendilerini kapalı bir etnisite haline dönüştürmelerine sebep olmuştur. Bu çalışmanın araştırma alanı olan Irak'ın Duhok ilinin Şeyhan bölgesinde bulunan Laleş Mabedi Ezîdî ruhban sınıfı yetkilileri ile görüşülerek Ezîdî tarihi, felsefesi, inanç ritüelleri ile ilgili araştırmalar yapılmıştır. Saha çalışmalarımızda, Irak'ın Musul'a yakın bölgesinde yer alan Bahzan ve Başika'daki Keval'ler (inanç müzisyeni), Ezîdî topluluğunun geçmişten günümüze sürdürdükleri inanç müziği icracıları olup, inanışlarına ait bilgileri barındırırlar. Dış müzikal etkilerden uzak kalan yöresel inanç müzisyenleri Keval'ler, standartlaştırılmış Batı müziği normlarına uymak zorunda hissetmiyorlar. Ezîdîliğin sözlü anlatılarında önemli yeri olan ve kültürü taşıyıcı görevi üstlenen Keval'lerin (inanç müzisyeni) ritüel müziğine ait yapısal/icrasal özelliklerinin kültür analizi yapıldığında şu sonuçlara ulaşılmıştır: Keval'ler (inanç müzisyeni) inancı öğretmek, akılda kalmasını sağlamak amacıyla, sabit perdeli ezgilere sahip olmayan Kevl'leri (dua) entonasyonlu biçimde tonlayarak okurlar. Geri kalan az bir kısmı oluşturan müzikli Kevl'leri (dua) ise adı şaz ve qûdum (diğer adıyla şibab ve def) olan kutsal çalgılarla icra ederler. İcrada kullanılan şibabın perdeleri Türk ve Batı müziğinde kullanılan perde standartlarına göre“akortsuz”olduğundan makam ve dizi tespiti zor olmuştur. Araştırmamızda, topluluğun ibadet ritüelleri esnasında seslendirilen altı tane Ezîdî Seması ezgisinin analizinde; dört semanın“uşşak makamı perdelerine yakın olduğu”saptanmıştır. Analizi yapılan“uşşak makamı perdelerine yakın olan semalar”;“Kanuni Seması”serbest ölçüde, ezgileri, usulü aynı olan“Mezar Başı Ağıt Ritüeli”ve“Dilek Gerçekleştirme Halayı”dört ölçü 12\8'lik, son iki ölçü 2\4'lük,“Şerfedin Seması”12\8'lik ritminde icra edilmiştir. Kalan iki sema ise“Şe Şems Seması”“çargâh makamı perdelerine yakın”12\8'lik ritminde,“Feryadın Sesi”ise“segâh makamı perdelerine yakın”serbest ölçülü icra edilmiştir. Ezîdî topluluğu; ibadet ritüellerine eşlik eden müzik, dans ve dualarıyla, Ezîdî felsefesini ve dünya algısını, diğer inanç ve kültürlerle olan ortak paydalarını, kendine özgü bir üslupla sunarlar. Evrenin, gezegenlerin ve dünyanın dönmesini ifade eden dönme ayini, Mevlevi semalarındaki, Zerdüşt ilahilerindeki, Zikirli İslami ilahilerdeki ve Alevi semahlarındaki örneklerden bilindiği gibi Ortadoğu kültürünün bir örneğidir. Çalışmada“Dilek Halayı”ve“Mezar Başı Ağıt”ının aynı govend ezgisi ve usûlüne sahip olmasının“ruhun yeniden doğuşu”nu simgelediği saptanmıştır. Ayrıca sayı sembolizmi de inanışlarının içinde etkin bir rol oynamaktadır: Her güne atfedilmek suretiyle yedi meleğin bulunması ve ziyaret ritüelleri esnasında her güne bir tane olmak kaydıyla yedi günlük bir sema uygulanması, bu durumun müzikteki ve danstaki örneklerinden yalnızca bir tanesidir.
Özet (Çeviri)
FAITH MUSIC IN THE“EZIDI COMMUNITY”IN A RELIGIOUS-CULTURAL- MYTHOLOGICAL CONTEXT SUMMARY The Ezidis, who date the existence of their beliefs to approximately 7000 years ago, describe themselves as the first community formed in Mesopotamia to adopt monotheism. As justifications for this, they show the“Creation Story of the Earth Qewl”and“the construction date of The Lalish Temple”, which is explained by the Qewls (prayer) in their oral texts and are claimed to exist in their holy book (Mushafa Reş, Kıtêb-a Cilwa), which contains all the information of their beliefs. Ezidis, an ethno-religious group from the peoples of the Middle East, have been subjected to forced migration by issuing exile edicts because of their culture, way of worship, Ezidi-Yezidi name confusion and forms of worship incompatible with Islam. This has caused them to transform themselves into a closed ethnicity in order to hide their form of worship in order to preserve their religion and protect their communities. In this study, researches on Ezidi history, philosophy and faith rituals were conducted by interviewing the Ezidi clergy at Lalish Temple located in the Shekhan region of Duhok province in Iraq. Qewals (faith musicians) who live in Bahzan and Bashika, one of our field study areas, located in the region of Iraq close to Mosul, are the performers of faith music that the Ezidi community has continued from the past to the present, and they contain information about their faith. Qewals (faith musicians) who are away from external musical influences, do not feel obliged to conform to standardized Western music norms. When the cultural analysis of the structural/performative features of the ritual music of Qewals (faith musicians) who have an important place in the oral narratives of Ezidism and undertake the role of culture carrier, the following results were obtained: In order to teach faith and keep it in mind; Qewals (faith musicians) read the Qewls (prayer) that do not have fixed-fret, with recitative. The remaining musical Qewls, which form the minority, are performed with sacred instruments called şaz (wind instrument without tongue like reed flute) and qûdum (percussion instrument for ritual like frame drum) (known as şibab and def). As it is“out of tune”according to the fret standards used in Turkish and Western music, it has been difficult to determine the maqam and scale. In our research, in the analysis of six Ezidi Sema (whirling ritual dance) melodies performed during the worship rituals of the community; It has been determined that the four sema are close to“uşşak maqams fret”. From the analyzed“uşşak maqam semas”;“Kanuni Sema”is performed in free measure,“The Graveyard Lamentation Ritual”and“Folk Dance For Wishes To Be Come True”which have the same melody, are in rhythm with four measures of 12\8, the last two measures of 2\4 and“Şerfedin Sema”is performed in 12\8 rhythms. From the remaining two semas,“Şe Şems Sema”is performed in 12\8 rhythm and and close to“çargâh maqam”fret;“The Voice of Scream”is performed in free measure and close to“segâh maqam”. The Ezidi community presents the Ezidi philosophy and world perception, their common denominator with other beliefs and cultures, in a unique style with music, dance and prayers accompanying their worship rituals. The rite of rotation, which expresses the rotation of the universe, planets and the earth, is an example of Middle Eastern culture, as is known from the examples in the Mevlevi Sema (ritual whirling dance), Zarathustra chants, Islamic chants with tersanctus and Alevi Semah (ritual whirling dance). In the study, it has been determined that the“The Dance for Wishes”and the“The Graveyard Lamentation Ritual”have the same govend (ritual dance made by holding hand) melody and style, symbolizing the“rebirth of the soul”. In addition, number symbolism also plays an active role in their beliefs: The presence of seven angels in reference to each day, and during the visiting rituals, performing a seven-day sema, one per day, is only one of the examples of this situation in music and dance.
Benzer Tezler
- Jane Eyre örneği ile metinlerarası ilişkilerde çevirmen görünürlüğü
Translator's visibility in intertextuality: A case study on Jane Eyre translations
AYLİN ÖZLEM SÜRER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEJDET NEYDİM
- Maaday-Kara Destanında yapı ve anlam
Structure and meaning in Maadai-Kara Epic
AHMET AKGÖL
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Muğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜMRAL DEVECİ
- Geleneksel dövmenin seramik yüzeylerde uygulanması (Mardin Kızıltepe örneği)
Application of traditional tattoos on ceramic surfaces (Mardin Kızıltepe sample)
SELMA GENÇEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. MUSTAFA GENÇ
- A study on the translation of explicit intertextual elements in three postmodern historical novels
Üç postmodern tarihi romanda açıkça görülür nitelikte metinlerarası unsurların çevirisi üzerine bir çalışma
TUBA KÜMBÜL
Doktora
İngilizce
2021
Mütercim-TercümanlıkAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE SELMİN SÖYLEMEZ
- Landscape, identity, and mythological elements in N. Scott Momaday's works
N. Scott Momaday'in eserlerinde mitolojik, kimlik ve toprak unsurları
BEHBOOD MOHAMMADZADEHKHOSHMAHR
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıEge ÜniversitesiAmerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA SİLKÜ