Кыргыз тилиндеги лакаптардын өзгөчөлүктөрү
Kırgız Türkçesindeki darb-ı mesellerin özellikleri
- Tez No: 614717
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: atasözler, darb-ɪ meseller, hikaye, masal, dilbilim, kɪrgɪz dilindeki darb-ɪ meseller, cümle yapɪmɪ
- Yıl: 2015
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Бүгүнкү күндө лакаптарды жыйноо, аларды макалдардан бөлүп изилдөө иши али колго алына элек. Азыркы басма сѳздѳ жарыкка чыгып жаткан китептердин баары“Кыргыз макал-лакап, учкул сөздөрү”деп аталат да, анда макал, лакап, учкул сѳздѳрдүн баары чогуу эле берилип келе жатат. Бирок макал менен лакап өз-өзүнчө өзгөчөлүктөрү бар, бир жанрдын эки башка чоң түрүнө кирген паремиянын бир түрү болуп эсептелет.“Кыргыз тилиндеги лакаптардын өзгөчөлүктөрү”деген темадагы диссертациялык иште кыргыз тилиндеги лакаптар биринчилерден болуп лингвисттикалык багытта иштелди. Мында лакаптын структуралык-семантикалык өзгөчөлүктөрү, лакаптардын этимологиясы б.а., келип чыгуу булактары изилденди. Диссертациянын максатына ылайык, лакаптар макалдардан ажыратылып, өз алдынча изилденип, аларды чыгуу булактарына карай түрлөргө бөлүштүрүлүп, изилдөөгө алынган лакаптардын статистикалык көрсөткүчү жана тизмеси түзүлдү. Диссертациялык иш киришүүдөн, үч бөлүмдөн, корутундудан, тиркемеден жана колдонулган адабияттардын тизмесинен турат. I бөлүм“Диссертациялык иштин теориялык негиздери”деп аталып лакап тууралуу 7 жалпы маалымат, лакаптардын изилдениши, лакап менен макалдардын окшоштуктары жана айырмачылыктары тууралуу маалымат берет. II бөлүм“Лакаптардын пайда болуу булактары”деп аталып лакаптардын келип чыгуу булактары изилденип топторго бөлүштүрүлөт. III бөлүмдө лакаптарды грамматикалык жактан карап, синтаксистик, морфологиялык жактан уюшулушуна басым жасалат. Ошондой эле лакаптарды уюштурган сүйлөмдөр изилденет да, бул бөлүм“Лакаптардын уюшулуу өзгөчөлүктөрү”деп аталат. Корутундуда иштин негизинде жалпы жыйынтык чыгарылды. Тиркемеде иште изилдөөгө алынган лакаптардын алфавиттик тизмеси берилди. Ачкыч сөздөр: паремия, макал-лакап, тил илими, жомок, окуя, кыргыз тилиндеги лакаптар, сүйлөм түзүлүшү.
Özet (Çeviri)
Kırgız Türkҫesinde darb-ɪ meseller atasözlerden ayrɪ olarak, üzerinde yapɪlmɪş bir çalışma yoktur. Şu anda, tüm yayınlar“Kırgız atasözleri, darb-ɪ meselleri”diye adlandɪrarak atasözler, darb-ɪ meseller genel olarak bir arada verilmiştir. Ama onlar kendilerine ait olan özelliklere sahip ve aynı tarzɪn iki tipi olarak tanımlanır. Bizim yüksek lisans“Kɪrgɪz Türkҫesindeki darb-ɪ mesellerin özellikleri”adlɪ tezimizde Kırgız Türkҫesindeki darb-ɪ mesellerin üzerinde ilk kez dil bakımından araştɪrɪlmɪştɪr. Burda Kɪrgɪz Türkҫesindeki darb-ɪ mesellerin yapısal ve semantik yapısı, etimolojisi araştırılmıştır. Çalışmamız giriş, üç bölüm, sonuç ve kullanɪlan edebiyatlarɪn listesinden oluşmuştur. İlk bölümü,“Tez çalışmasının teorik temelleri”olarak adlandırılɪr ve darb-ɪ meseller, onlarɪn araştırɪlmasɪ, atasözlerle benzerlikleri ve farklılıkları hakkında genel bilgiler taşɪr. İkinci bölüm“Darb-ɪ mesellerin kaynaklarɪ”olarak adlandırılır ve bu kaynaklar türlere ayrılmıştır. III. Bölümde darb-ɪ mesellerin dilbilgisi, sözdizimi, morfolojisi ele alɪnmɪştɪr. Ayrıca, darb-ɪ meselleri yapan cümleler araştırılan bu bölüm“Darb-ɪ mesellerin yapɪm özellikleri”olarak 9 adlandırılɪr. Sonuçta genel çalışma sonuçlarını verilmiştir. Ekte darb-ɪ mesellerin alfabetik listesi sağlanmɪştɪr.
Benzer Tezler
- Dilsel dünya görüşünde İngilizce ve Kırgızca'daki 'ev' kavramı
The concept of 'home' in English and Kyrgyz linguistic picture of the world
KANYKEİ AALYEVA
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇOLPON NAYMANOVA
- Улуттук менталитеттин тил аркылуу чагылдырылышы (кыргыз макал-лакаптарынын негизинде)
Ulusal zihniyetin dile yansıması (Kırgız atasözlerinin temelinde)
DÖÖLÖTBEK EŞKENOV
Doktora
Kırgızca
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Türkçe ve Kırgızcadaki akrabalık terimlerinin atasözü ve deyimlere yansıması
Туугандык терминдердин макал-лакаптарда жана фразеологизмдерде чагылышы
OĞUZ KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAALAYBEK ABDİYEV
- Жусуп баласагындын 'кутадгу билигдеги' 'тил' концептинин азыркы кыргыз тилиндеги эквиваленттүүлүгү
Yusuf Has Hacib'in 'Kutadgu Bilig' Adlı Eserindeki 'Dil' Kavramının Çağdaş Kırgız Türkçesindeki Eşdeğerliliği
AYKERİM KUBATBEK KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2019
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- КЫРГЫЗ ТИЛИНДЕГИ КЫЙМЫЛДЫК ЫМДОО-ЖАҢСООЛОРДУН УЛУТТУК МҮНӨЗҮ (ЭТНОЛИНГВИCТИКАЛЫК ИЗИЛДӨӨ)
Кırgız kültüründe beden dili: Etnolingvistik araştırma
AYZADA ТINIBEKOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2010
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA