Алтай тилдериндеги улуттук оюндардын аталыштары : типологиялык жана маданий жалпылыктары (кыргыз, түрк жана корей тилдеринин материалдары боюнча)
Altay dillerindeki ulusal oyun adları: Tipolojik ve kültürel benzerlikler (Kırgızca, Türkçe ve Korece kaynaklara göre)
- Tez No: 614945
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Ural-Altay dil grubu, milli oyunlar, kültür, dil, Kore dili, Türkler, kültürel-dilbilimsel
- Yıl: 2017
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Бул иште Урал-Алтай тил тайпасындагы тилдер менен корей тилиндеги оюндун аталышы лингвомаданият жаатында изилденди. XVIII кылымдан бери жүргүзүлүп жаткан илимий изилдөөлөргө таянуу менен Урал-Алтай тилдеринин арасында корей тилинин алган орду жана абалы иликтенди. Бул тилдерди сүйлөгөн элдин улуттук оюндарына байланыштуу сөздөрдүн жана оюндардын жалпылыктарын аныктоо менен, Урал-Алтай тилдери жана корей тилинин өз ара байланышын ачып берүү аракети жасалды. Иште улуттук оюндардын сүрөттөлүшү, аталыштарынын чечмелениши жана улуттук өзгөчөлүктөрү аркылуу Урал-Алтай тилдери менен корей тилинин ортосундагы окшоштук менен айырмачылыктар тастыкталды. Диссертацияда бардык түрк элдерин эмес, кыргыз элинин гана улуттук оюндары изилденди. Себеби түрк элдерин үрп-адаты, турмуш-тиричилиги, дүйнөгө болгон көз карашы, дини ж.б. бир болгондуктан айырмачылыктар көп эмес. Кылымдан кылымга, укумдан-тукумга берилип келе жаткан улуттук оюндардын максаты, ыкмалары, оюн учурунда колдонулган жабдуулар жана оюндун мазмуну өзгөргөн эмес. Бул эмгекте болжолдуу түрдө 300дөй оюндун ичинен 13 оюн изилдөөгө алынган. Бул оюндар мазмунуна жана ал оюнга байланыштуу тилдик каражаттарына карата бөлүштүрүлгөн. Бул илимий иш киришүү, үч бөлүмдөн, корутундудан жана колдонулган адабияттардын тизмесинен турат. ⅵ Илимий иштин киришүү бөлүгүндө иштин актуалдуулугу, теориялык жана практикалык мааниси, иштин максаты, изилдөө усул-ыкмалары ж.б. каралды. Иштин биринчи бабында Урал-Алтай тил тайпасы жана корей тилинин ортосундагы байланыш, тарыхтагы бири-бири менен болгон шериктештиги иликтенди. Ал эми экинчи бабында бул элдин улуттук оюндарындагы спецификалык өзгөчөлүктөр, алардын мааниси жана оюндардын классификациясы тууралуу сөз болду. Илимий эмгегибиздин үчүнчү бабында корей жана түрк элинин улуттук оюндары, түшүндүрмөсү, бул оюндардын атоолоруна талдоо жүзгүзүлдү. Корутундуда Урал-Алтай жана корей тили лингвомаданий жаатта иликтенип, аталган тилдер аркылуу бул элдин маданиятын иликтөө аракети жасалды. Колдонулган адабияттар бөлүгүндө бул илимий ишибизди даярдоо учурунда колдонулган бардык эмгектердин тизмеси берилди. Багыттоочу сөздөр: Урал-Алтай тил тайпасы, улуттук оюн, маданият, тил, корей тили, түрк эли, лингвомаданият
Özet (Çeviri)
Bu tezde Ural-Altay Dil grubu ve Kore dili kültürel-dilbilimsel açısından araştırıldı. XVIII. yüzyıldan beri yapılan bilimsel araştırmaları göz önünde bulundururak, Ural-Altay dil grubundaki Kore Dilinin durumu ve yeri incelendi. Yukarıda söz ettiğimiz dilleri konuşan halkın milli oyun adları analiz edilerek bu oyunlardaki benzerlikler tespit edilip Ural-Altay grubundaki diller ve Kore dilinin ortasındaki bağ bilimsel yönden araştırıldı. Elimizdeki tezde milli oyunları tarif ederek, adlarının açıklamalarını vererek, milli özelliklerini belirtip Ural-Altay grubundaki diller ve Kore dilinin arasındaki benzerlik ve farklılıkları incelemeye çalıştık. Tezde tüm Türk akraba topluluklarının milli oyunları araştırmadık. Fakat bu topluluğun üyesi olan Kırgızlar'ın milli oyunları araştırıldı. Çünkü Türk akraba topluluklarının örf ve adetleri, gelenek ve görenekleri, yaşam tarzı, dünyaya bakış açısı vb. aynı olduğundan dolayı farklılıklar fazla değildir. Yüzyıllardır nesilden nesile aktarılan bu milli oyunların amacı, yöntemi, oyun sürecinde kullanılan aletler ve oyunun içeriği değişmeden günümüze kadar ulaşmıştır. Bu tezde tahminen 300 civarındaki milli oyundan 13 oyun araştırma konusu olmuştur. Bu oyunlar içeriğine, onların adları ve bu adlarla ilgili dil öğelerinin özelliklerine göre ayrı ayrı araştırılmıştır. Bu tez Giriş, Üç Bölüm, Sonuç ve Kaynaklardan oluşmaktadır. Tezin Girişinde tezin önemi, amacı, teorik ve pratik değeri, araştırma yöntemleri vb. yazılmıştır. ⅷ Tezin birinci bölümünde Ural-Altay dil grubu ve Kore dilinin arasındaki bağ, tarihteki birbiriyle olan ilişkileri anlatılmıştır. İkinci bölüm ise söz konusu olan ulusların oyunlarındaki milli özellikler, onların anlamı ve bu oyunların sınıflandırılmasını kapsamaktadır. Tezin üçüncü Bölümünde Korelilerin ve Türklerin milli oyunları, bu oyunların açıklamaları ile ilgili beyan edilip söz konusu milli oyunların adlandırmaları analiz edilmiştir. Sonuç Bölümünde Ural-Altay dil grubu ve Kore dili kültürel-dilbilimsel açısından incelenip bu diller aracılığıyla Ural-Altay dil grubu ve Kore dilinde konuşan halkın kültürü araştırılmıştır. Kaynaklar Bölümünde tezi hazırlama sürecinde kullanılan tüm bilimsel kaynaklar yazılmıştır.
Benzer Tezler
- Кыргыз, алтай тилдериндеги этиштин ыңгай категориялары
Başlık çevirisi yok
DİLARA OROZALIEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2004
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DR. KADYRALİ KONKOBAEV
- Түрк жана корей тилдериндеги туугандык терминдер : лингвомаданий анализ (кыргыз, түрк жана корей тилдеринин материалдары боюнча)
Türk dillerindeki ve Korecedeki akrabalık terimleri: (Kırgızca, Türkçe ve Korece kaynaklara göre) kültürel-dilbilimsel analiz
SOLA PARK
Yüksek Lisans
Kırgızca
2017
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- Türk dillerinde kişi ekleri
Түрк тилдериндеги жак мүчөлөр
ERHAN TASHBASH
Doktora
Kırgızca
2015
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADIRALI KONKOBAYEV
PROF. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Кыргыз лексикасындагы атооч сөздөрдүн тарыхый калыптанышы
Kırgız söz varlığındaki isimlerin tarihi yönden şekillenmesi
ELNURA USUPOVA
Doktora
Kırgızca
2019
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAALAYBEK ABDİYEV
- Yedi su, tanrı dağları ve sincan bölgesindeki göktürk heykelleri üzerine yapılan araştırmalar
Жети-суу, теңир-тоо жана чыгыш түркстандагы түрк айкелдеринин изилдениши
SONER PULAN
Yüksek Lisans
Kırgızca
2013
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUBATBEK TABALDİYEV