Reform edebiyatının öncülerinden Gelibolulu Mustafa Âlî'nin Nushatü's-Selâtin isimli eseri üzerine eleştirel bir inceleme
A critical study on Nushatü's-Selâtin by Gelibolulu Mustafa Âlî, a pioneer of reformation literature
- Tez No: 624563
- Danışmanlar: PROF. DR. NURCAN ABACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Siyaset düşüncesi, kânûn-i kadîm, nasihatname, siyasetname, onaltıncı yüzyıl, Political thought, kânûn-i kadîm, ancient law, nasihatname, advice literature, sixteenth century
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
Gelibolulu Mustafa Âlî onaltıncı yüzyılın önde gelen bürokrat ve entelektüellerinden biridir. Bir orta düzey bürokrat olarak devlet bünyesinde çeşitli görevlere atanmıştır, ancak bir medrese mezunu olarak hep daha üst makam beklentisinde olduğundan meslek yaşamı tatminsizlikle geçmiştir. Çeşitli alanlarda çok sayıda eser bırakmıştır. Mustafa Âlî'nin Nushatü's-Selâtin adlı eseri nasihatname yazım geleneğinde belli bir değişimin göstergesi olarak önemli bir kaynaktır. Yazar, III. Murat'a sunduğu bu çalışmasını 1586'da bitirmiştir. Dört bölümden oluşan eserde bir de“Hatime”yer alır. Yaşadığı çağın güncel sorunlarına değinmekle, nasihatlerini bu sorunlardan yola çıkarak oluşturmakla ve sorunların önemli bir kısmında kendi yaşadığı örneklere atıfta bulunmakla klasik nasihatname yazım geleneğinden ayrılır ve yeni bir tarzın ilk örneğidir. Yirminci yüzyıl ortalarında şekillenen bir yaklaşım, nasihatnameleri, yazarlarının yaşadıkları çağa tanıklık eden belgeler olarak görür ve Osmanlı tarihinin kaynakları arasında kabul eder. Buna bağlı olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun onaltıncı yüzyıl ortalarından başlayarak gerilediği tezi ortaya atılır. 1980'lerde gelişen karşı tez ise gerileme iddiasının dayanaksız olduğu, tarihsel gerçeklere dayanmadığı savını ileri sürer. Bu sav, nasihatname gibi kaynakların tarih öğrenmek için kullanılamayacağını savunur ki Nushatü's-Selâtin de bu noktada gündeme gelir. Yazarın bu eserini kişisel mesleki yükselme beklentisiyle dikkat çekmek için abartılı yazmış olması nedeniyle nasihatnamelere neden güvenilemeyeceğinin bir örneği olur. Bu tez çalışması, Nushatü's-Selâtin'i tarihsel bağlamı içine oturtabilmek için eseri nasihatname yazımında, siyaset düşüncesi kavramı ve Osmanlı'daki şekillenmesi bağlamında ve devlet yönetimi kavramları ölçeğinde inceler. İnceleme sonunda, eserin bir tarihsel olay kaynağı değil, bir siyaset düşüncesi eseri olduğu, abartı vb. iddialarının bu nedenle anlamsız olduğu ve Osmanlı siyaset düşüncesi tarihi açısından değerli olduğu yargısına ulaşır.
Özet (Çeviri)
Gelibolulu Mustafa Âlî is one of the leading Ottoman bureaucrats and intellectuals of the sixteenth century. As a medium-level bureaucrat, he was appointed to various posts in the government, but was dissatisfied due to his expectations as a university graduate. He has written a number of books in various fields. His Nushatü's-Selâtin is examplary for the change in the genre of mirrors to princes. The work was completed in 1586 and dedicated to Murat III. It consists of four chapters and a supplement. It distinguishes from the classical writing of mirrors to princes by dealing with the actual problems of his lifetime, formulating advices based on these problems, and referring to incidences in his own experience. It signals a new style in the genre. An approach having taken place in the mid-twentieth century views works in this genre as writers testimonials of their ages and, based on the information gathered from these books, argues that the Ottoman Empire entered the stage of decline in the mid-sixteenth century. The anti-thesis in the 1980s however attacks the decline argument contending that it is groundless and does not reflect the historical realities. The anti-thesis argues that the genre of mirrors to princes cannot be utilised in efforts to explore history. As an evidence, Nushatü's-Selâtin was written with career expectations and exaggeration to draw attention of top government officials. Aiming to contextualise it in its historical conditions, this dissertation examines Nushatü's-Selâtinin the context of advice literature, in the context of the concept of political thinking and its Ottoman formation, and in reference to the fundamental concepts of governance. In conclusion, the dissertation finds that the book is a valuable source for the history of the Ottoman political thinking, not as a source for the study of historical development. It therefore argues that the claims of exaggeration and the like are irrelevant.
Benzer Tezler
- Abdulvehhâb El-Beyâtî hayatı ve edebi kişiliği
The life and literary personali̇ty of Abdulvehhâb El-Beyâtî
FATMA AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ BAKIRCI
- Modern Çin Edebiyatında Luxun'un yeri: Dört Mayıs hareketi sonrası Çin Edebiyatındaki değişim ve Lu Xun'un etkisi
Modern Chinese Litarature and Lu Xun: The change In Chinese Literature after May Fourth movement and Lu Xun
YASEMİN KUMRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT OKAY
- Aişe Teymur'un modern şiirdeki yeri
Aisha Teymur's position in modern poetry
NEŞE ERBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET ALABALIK
- Gogol'ün 'Müfettiş' ve Orhan Kemal'in 'Müfettişler Müfettişi' eserlerinde taşranın devlet algısı
The state perception of the province in Gogol's 'Inspector' and Orhan Kemal's 'Inspector of the Inspectors'
HİLAL ULUÇAY DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAŞANSU TÜRKER
- Ömer seyfettin'in eserlerinde dil ve milliyetçilik
Language and nationalism in the work of ömer seyfettin
ŞABAN BAŞÇALLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Siyasal BilimlerMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGenel Sosyoloji ve Metodoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAY