Derviş Mukîmî'nin Vahdet-nâme-i İlâhî'si (metin-inceleme-dizin)
Dervish Mukîmî's Vahdet-nâme-i İlâhi (text-examination-index)
- Tez No: 630015
- Danışmanlar: PROF. DR. İSRAFİL BABACAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Hurûfîlik, Fazlullah, Derviş Mukîmî, Vahdet-nâme-i İlâhî, Hurufism, Fazlullah, Dervish Mukîmî, Vahdet-nâme-i İlâhî
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Derviş Mukîmî'nin hayatı hakkında henüz bir bilgiye ulaşamasak da Mukîmî'nin tek eseri olan Vahdet-nâme-i İlâhî'nin nüshalarını incelediğimizde yazarın XVI.-XVII. yüzyılda yaşadığını düşünmekteyiz. Vahdet-nâme-i İlâhî'de yazar, hayatı hakkında bilgi vermemiş, sadece“Bende-i Fazlullah”ifadesini kullanmıştır. Yeni çalışmalar ışığında veriler toplandıkça, yazarın hayatı hakkında bilgiler gün yüzüne çıkacaktır. Tez çalışmamın amacı, Hurûfîlik alanında yazılmış ve birçok nüshaya sahip bu önemli eserin Hurûfîlik öğretileri çerçevesinde, eserin edebiyatımıza kazandırılmasını sağlamak, bu alanda yapılan çalışmalara kaynaklık oluşturmak, bu eserin edebiyatımızdaki yerini belirleyip, diğer Hurûfî eserlerden ve diğer benzer eserlerden farkını ortaya koymaktır. Ayrıca eserin dil ve üslup özelliklerini değerlendirerek nâsirin edebî kişiliğini ortaya çıkararak yazarın edebiyatımızdaki önemini bilim dünyasına sunmaktır. Hurûfîlik XIV. yüzyılda İran'da Fazlullah Esterâbâdî (ö. 796/1394) tarafından kurulmuş, mistik ve felsefî bir akımdır. Bu akım, İran'da ortaya çıkmış, izleri XVII. yüzyıla kadar devam etmiş, İran ve Azerbaycan topraklarında temeli atılarak Anadolu ve Balkanlara kadar yayılmıştır. Hurûfîliğin ilk dönemini, Hurufîliğin kurucusu olan Fazlullah ile birlikte, Aliyyu'l-A'lâ (754-822/1353-1419), Şeyh Ebu'l Hasan (753-?), Seyyid Şerif, Seyyid İshak (771/1369-?), Emir Gıyâseddin (ö. 852/1448'den sonra), Mir Fâzılî gibi Fazlullah'ın halife ve çağdaşlarının Farsça kaleme aldıkları eserler oluşturmaktadır. Anadolu'da ve Balkanlarda Hurûfîliğin yayılmasında önemli rol oynayan Seyyid Nesîmî (748-821/1347-1418) ve onun izinden gelen Refi'î, bu akımın Anadolu'daki ilk temsilcilerindendir. Abdülmecid Ferişteoğlu (ö.864/1459-60), Cavidî Ali, Mukîmî, İşkurt Dede nesir alanında Hurûfîliğin önemli temsilcilerindendir. Bu nâsirlerin eserleri genelde Hurûfîliği yaymak, Fazlullah'ın eserlerini Türkçeye çevirerek halkın anlayabileceği bir dilde anlatarak öğretici nitelikte yazılmış eserlerdir. Şiir alanında ise Penâhî (ö. 1456'dan sonra), Misâlî (ö. 985/1577), Muhîtî (960/1553-?), Arşî (970-1030/1562-1621) önemli temsilcilerdir. Vahdet-nâme-i İlâhî, yazarın ulaşabildiğimiz tek eseridir. Eserde Hurûfîlik öğretileri halk diliyle anlatılmıştır. Bu mensur eserde birçok ayet, hadis ve Arapça rivayetlere yer verilmiş, bunların açıklamaları ve yorumları, tasavvufî terim açıklamaları yapılmıştır. Eserde yaratılış, Hz. Âdem, Hz. Havva, Hz. Muhammed, Hz. Ali ile ilgili konuların yanı sıra ibadetlerin Hurûfî tevillerini de açıklamıştır. Vahdet-nâme-i İlâhî'nin 6 tanesi tam olmak üzere 16 nüshasına ulaşılmıştır. Eserin müellif nüshasına ulaşamadık. Çalışmamızda 6 tam nüshanın karşılaştırılmasıyla birlikte benzerlikten hareketle aynı nüshadan istinsah edildiğini düşündüğümüz iki nüshayı çıkartıp 4 nüshadan yararlanarak metni oluşturduk. En eski nüsha olan 1703 tarihli Millet Kütüphanesi nüshasını temel nüsha olarak belirleyerek diğer nüshalarla karşılaştırdık. Tezimizde çalıştığımız Derviş Mukîmî'nin Hurûfîlik alanında yapılacak çalışmalara ışık tutabilecek nitelikteki Vahdet-nâme-i İlâhî adlı bu önemli eserini transkribe edilerek Hurûfîlik açısından incelemesi yapılmıştır. Çalışmamızın sonuna bir de dizin eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Although we haven't come across any information about Dervish Mukîmî's life, when we examine Mukîmî's only work Vahdet-nâme-i İlâhi's copies, we think that the writer must have lived during 16th and 17th centuries. The work does not include any information about the writer's life, but only the expression 'The slave of Fazlullah' is used. If new information is obtained, the writer's life will come to light. The aim of the study is to ensure that this important work, written in Hurufism area and has many copies, to bring into our literature within the framework of Hurufism teachings, to create a source for the studies in this field, and to determine the place of this work in our literature and to distinguish the difference from other Hurufism works and other similar works. Besides, the study aims to present the importance of the writer in our literature by appraising the language and style of the work and revealing the literary side of the writer. Hurufism is a mystic and philosophical movement founded by Fazlullah Esterâbâdî in Iran in 14.century. The movement emerged in Iran, its' effects continued until 17. century and spread to Anatolia and the Balkans by laying the base in Iran and Azerbaijan. The first period of Hurufism, together with Fazlullah, who is the founder of the movement, comprises of the Farsi works written by the khalifa and Fazullah's coeval such as Aliyyu'l-Âlâ, Sheik Ebu'l Hasan, Sayyids Şerif, Sayyids İshak, Emir Gıyâseddin, Mir Fâzılî. Sayyids Nesimî and Refi'î, followed his footstep, who had a vital role to spread the movement, were the first representatives of the movement in Anatolia. Abdulmecid b. Ferişteoğlu (d.864 / 1459-60), Cavîdî Ali, Mukîmî, İşkurt Dede are among the important representatives of Hurufizm in the field of prose. The works of these writer are generally written in a didactic way by spreading Hurufizm and by explaining the works of Fazlullah in a language that can be understood by public. In the field of poetry, Penahî (d. after 1456), Misâlî (d. 985/1577), Muhitî (960 / 1553-?), Arşî (970-1030 / 1562-1621) are important representatives. Vahdet-nâme-i İlâhî is the only work of writer that we have got. In this work the doctrine of Hurufism is told in a daily language. In this prose, many verses, Hadith and Arabic narrations were included and their explanations and interpretations, Sufi term explanations were made. Also, the work defines the Creation, Adam, Eve, Muhammad, Ali alongside of devotions' Hurufi interpretations. 16 copies of Vahdet-nâme-i İlâhî, 6 of which are complete, have been reached. We could not reach the original copy of the work. In our study, with the comparison of 6 full copies, we removed the two copies we thought were written from the same copy and created the text using 4 copies. Assigning the oldest copy as a main text, which dates back 1703 and in Millet Kütüphanesi, we compare the other copies of the work. We studied in our thesis this important work of Dervish Mukîmî, Vahdet-nâme-i İlâhî, which may light the other studies to be done in Hurifism field and the work is transferred to Latin letters and examined in terms of Hurufism. A index was added at the end of our study.
Benzer Tezler
- 18. yüzyılda tertip edilen üç güfte mecmuasının edebi açıdan incelenmesi (Derviş Avnî güfte ve şiir mecmuası, Hasan Gülşenî mecmuası, dürbînîzâde güfte ve şarkı mecmuası)
The examination of three lyric mecmuas in 18th century in a literary sense (Derviş Avnî, Hasan Gülşenî, dürbînîzâde lyric and song mecmuas)
NURSEDA ÖĞRETEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Tiroid bezinin eksternal ışınlamaya karşı duyarlılığın belirlenmesi ve fonksiyonlarının değişimlerinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
DERVİŞ EMRE
Yüksek Lisans
Türkçe
1985
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıklarıİstanbul ÜniversitesiNükleer Tıp Ana Bilim Dalı
- Yanık sonrası oluşan karaciğer hasarı ve Siklosporin A'nın bu hasar üzerindeki etkisi
Effects of Cyclosporine A on liver injury after burns
DERVİŞ AKBİLEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
1999
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahiİstanbul ÜniversitesiPlastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZ ÇETİNKALE
- Vergi kaçakçılığının önlenmesinde vergi idaresinin yönetiminden kaynaklanan problemleri, Malatya'da bir alan araştırması
Başlık çevirisi yok
DERVİŞ BOZTOSUN
- Van yöresinde Derviş Mehmet Paşa İsyanı (1818-1819)
Derviş Mehmet Pasha's revolt in the area of Van (1818-1819)
ECVET ERKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
TarihAtatürk ÜniversitesiTarih Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HASAN ŞAHİN