18. yüzyılda tertip edilen üç güfte mecmuasının edebi açıdan incelenmesi (Derviş Avnî güfte ve şiir mecmuası, Hasan Gülşenî mecmuası, dürbînîzâde güfte ve şarkı mecmuası)
The examination of three lyric mecmuas in 18th century in a literary sense (Derviş Avnî, Hasan Gülşenî, dürbînîzâde lyric and song mecmuas)
- Tez No: 830138
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Türk Dili ve Edebiyatı, Music, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 350
Özet
Bu çalışma, 18. yüzyıl güfte mecmualarındaki şiirlerin ve şairlerin tespit edilmesini ve edebiyat tarihi açısından değerinin ve öneminin tespit edilmesini amaçlamaktadır. Güfte mecmuaları, dönemin müzikal repertuarını taşıdığı gibi edebî hafızasını içerir. Çünkü Osmanlı-Türk müziğinde bestelenecek sözlü eser, yani güftelerin kaynaklarından en mühimi dönemin şiirleridir. Bir bestekarın şiir zevki yahut devrin çok söylenen, kulaktan kulağa yayılan şiirleri güftenin seçimini belirlemektedir. Biz de bu çalışmayla beraber şiirlerin seçimini belirleyen unsurların neler olduğunu, seçilen şiirlerin hangi özellikleri taşıdığını, yüzyıllar ilerledikçe güfte seçimlerinde değişen unsurların olup olmadığını ve mecmualarda yer alan şairlerin tespitini amaçlamaktayız. Bütün bunların açığa kavuşması Osmanlı müziği icracı ve dinleyicilerinin Klasik Türk şiirindeki beğenilerini ortaya koyacak, Klasik Türk şiirinin alıcısı olan bir topluluğun 18. yüzyılda yazılan üç mecmuada değişen seçimlerini tespit edecektir. Giriş kısmında 18. yüzyıl Türk müziği tarihinden ve bu yüzyılda yazılmış olan güfte mecmualarından kısaca bahsedildi. Ardından bu çalışmanın konusu olan üç güfte mecmuasının genel özellikleri aktarıldı, mecmuadaki şiirler tespit edildi, tablolar halinde gösterildi. Güftenin müzikal özelliklerinin yanında güftenin şairi, nazım biçimi, nazım birimi, beyit-bent adedi, şiirdeki ahenk unsurları (vezin, kafiye örgüsü) ve muhtevası tabloya eklendi. Son olarak mecmuadaki güftelerde tespit edilen nazım biçimleri ayrı başlıklar altında incelendi, mecmualar arası karşılaştırma yapıldı ve mecmualardan örnekler sunuldu. Mecmuaların ve divanların arasındaki farklılıklar ayrı bir bölümde incelendi. Ardından güfte mecmualarında şiirleri bulunan şairler eklendi ve nihayet çalışma boyunca tespit edilen bilgiler sonuç kısmında bahsedildi. 18. yüzyıl güfte mecmualarından üç mecmuayı incelememizin sonucunda, mecmualarda güfte sahibi başlığı eklenmese bile pek çok şairin güfte mecmualarında şiirleri ile var olduklarını gördük. Bu varlık, şimdi ayrı disiplinlerde incelenen Klasik Türk edebiyatı ve Osmanlı-Türk müziği geleneği arasında kopmaz bağlar olduğunu bir kez daha göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine and detect poems and poets in 18th-century lyric mecmuas. Lyric mecmuas carry musical repertoire and also contain literary memory. Because in Ottoman-Turkish music, the most important of the vocal sketch to be composed which means lyrics, chosen from poems of the era. Poem appreciation of the composer or most common poems of the era determine the lyrics. Therefore, the purposes of this examination are determined to the factors of selection of lyrics, peculiarities of chosen poems, is there any changing factors with changing centuries and the determination of poets in the mecmuas. Clarification of all of these factors would be expose to likings of Ottoman music performers and listeners in classical Turkish poetry and set the choosing of the receiver of Ottoman classical poetry in three different mecmuas which are written in 18th century. In the introduction part, 18th-century Turkish music history and lyric mecmuas were briefly mentioned. Afterward, the general features of three lyric mecmua that the subject of this work was explained, the poems of the mecmuas were identified and shown in the tables. The musical properties of lyric as well as the poet of the poetry, verse form, verse unit, number of couplets and versicles, harmony elements (rhythm, rhymes) and content were added at tables. Finally, the verse form and elements of harmony have been analyzed which were determined, under separate headings and examples from mecmuas were given. Then, the poets whose poems were included in the lyrics mecmuas were added to the tables and finally, the information determined during the study was summarized in the conclusion part. After the examination of three different lyric mecmuas, we have seen that most of the poets exist with their poems even though their names weren't given as the lyric owner. This existence proves that there are unrepeatable bonds between Classical Turkish Literature and Ottoman-Turkish Music which are examined under different disciplines.
Benzer Tezler
- Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 567'deki Lügaz Mecmuası (vr. 245-280 metin-inceleme)
Journal of Lügaz of the National Library Ali Emiri Manzum 567 ( Sheets 245-280 Text- Analysis)
NURGÜL AYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Emīn Mehmed Yenişehirli Dīvānı [İnceleme-metin]
Emīn Mehmed Yenişehirli Dīvānı [Review-text]
RABİA DERİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜMRAN AY SAY
- Ahmed Câvîd'in Terceme-i Kenzü'l-İştihâ'sı (İnceleme–tenkitli metin-sözlük)
Ahmed Câvîd's Terceme-i Kenzü'l-İştihâ (Review-critical text-dictionary)
CEYDA ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESLİHAN İLKNUR KOÇ KESKİN
- İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY1337 numarada kayıtlı Lugaz Mecmuası inceleme çeviri yazılı metin
The review of the translation of the written text of Lugaz Journal registered by the number TY1337 which belongs to the unique works of art of Istanbul University
MERYEM ÇELİKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıKırklareli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDOĞAN TAŞTAN
- Hayati'nin Tuhfe-i Vehbi Şerhi üzerine bir sözlük incelemesi
A dictionary review on Hayati's Tuhfe Serhi
NALAN KUTSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET NUR DOĞAN