Osmanlı kroniklerinde kullanılan Kur'an ayetleri ve tarihçiliğimizdeki yeri (16. ve 17. yüzyıl)
The place of Qur'anic verses used in Ottoman chronicles in our historiography (16th and 17th century)
- Tez No: 630553
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞEFAETTİN SEVERCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: İslam Tarihi, Osmanlı Tarihçiliği, Osmanlı Kronikleri, Savaş, Âyet, Müfessir, History of Islam, Ottoman Historicism, Ottoman Chronicles, War, Qur'anic Verse, Exegete, History
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 482
Özet
Osmanlı tarihini anlatan kronikler, tarihî bilgileri sunmalarının yanında yaşadıkları dönemin dinî, ahlâkî, ekonomik ve sosyal yapılarından da bahseder. Eserlerde olaylar anlatılırken konu ile ilgili âyet ve hadislerden de bol bol bahsedilir. Osmanlı tarihçilerinin olaylarda âyet ve hadisleri zikretmelerinin nedenleri; cümlelerini âyetlerle pekiştirmek, meydana gelen olayları ve eylemleri âyetlerle meşrulaştırmak, Osmanlı sultanlarının“Allah'ın yeryüzündeki gölgesi ve halifesi”olduğu inancını desteklemektir. Bu nedenle Osmanlı kroniklerinde sultanların yaptıkları iyi veya kötü tüm eylemler, dinî bir zemine oturtulmaya çalışılmıştır. 16. ve 17. yüzyılda ve daha önceki dönemlerde Osmanlı tarihini kaleme alan müellifler, Kur'an ve hadise o kadar hâkimdiler ki, olayları anlatırken gerek gördükleri yere; metinde içeriği, şiirde vezin ve muhtevayı bozmayacak bir bütünlük içerisinde ilgili âyet ve hadisleri ustalık ve edebî bir şekilde yerleştirmişlerdir. Bazı kaynaklarda cihat âyetleri o kadar çok kullanılır ki, okuyucu adeta tefsir kitabı okuduğu hissine kapılabilir. Müellifler Kur'an ve hadisin geçmişle ilgili haberlerini, tarihî olaylarla anlatımlarını yeni bir bakışla ele alarak onlardan, sonraki nesiller için ibret verici ve yönlendirici sonuçlar çıkarmışlardır. Müelliflerin kaleme aldıkları eserlerde âyetlerin kullanılmasının iki temel nedeni olduğu söylenebilir: Birincisi, müelliflerin kültürel zemine ve birçok ilim dalında derin bilgi sahibi olmalarıdır. Bu ilimler, genellikle aldıkları eğitim gereği, tefsir, hadis ve fıkıh gibi temel İslamî bilimlerdir. İkincisi, yaşadıkları dönemde ayet ve hadislerin hemen her ilim dalında yazılan kitaplarda kullanılmasına yönelik hâkim gelenektir. Dolayısıyla tarih müelliflerinin de bu geleneğe uyması normal bir durumdur. Son olarak bu teze kaynaklık eden ve kroniklerde kullanılan âyetler konularına göre tasnif edilmiş ve bu âyetlerin klasik tefsirlerde geçen yorumları değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Ottoman chronicles give data about the religious, ethical, economic or social structures of that date besides the historical information. They mention many Qur'anic verses and hadiths as well in narrating events in order to justify and/or confirm actions of the Ottoman sultans based on the belief that the sultans are the shadow and the caliph of God on the earth (referring to the verse 165 of the sixth chapter of the Qur'an). Thus, sultans' bad or good acts were tried to be based on a religious ground. Authors of the Ottoman history in the sixteenth and seventeenth centuries or before, are very much aware of the Qur'an and hadith and they could just use related verses or hadiths in a consistent whole and in a literary fashion. In some sources, verses of jihad were used so much that the reader could had thought that s/he was reading a Qur'anic exegesis. Authors have dealt with the incidents of the past related in the Qur'an and hadiths in a new approach and drew driving lessons for the subsequent generations. It can be said that there are two main reasons why the authors of the chronicles had used the Qur'anic verses in their works: First, authors of history were knowledgeable people who had a wealthy cultural background in different disciplines. They were mostly, especially aware of Islamic sciences such as exegesis, hadith and Islamic jurisprudence because of the education they got. Second, to mention verses and hadiths was a traditional pattern in classical literature and hence it is expected for history writers to follow this pattern as well. In this study, we tried to examine the interpretations mentioned in the classical exegesis literature of the verses used in the chronicles after classifying them.
Benzer Tezler
- Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda rüya motifi
The dream motif in the foundation of Ottoman State
MUSTAFA ÖZDEMİR
- Osmanlı ve Timurlu kroniklerinde 'Akkoyunlu-Karakoyunlu' algısı (1400-1600)
Perception of 'Aqqoyunlu-Qaraqoyunlu' in Ottoman and Timurid chronicles (1400-1600)
GÖKHAN AÇIKGÖZ
- Power to kill: The royal hunt during the reigns of Suleyman the Magnificent and Ahmed I
Öldürme iktidarı: Kanuni Sultan Süleyman ve I.Ahmed döneminde av
MELİS TANER
- Klasik dönem Osmanlı kroniklerine göre 'mülhid' ve 'zındıklara' yönelik kullanılan dil
Language used for 'mülhid' and 'zındıqs' according to Ottoman chronicles of classical period
BİLAL GEDİKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihAkdeniz ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLAY YILMAZ DİKO
- Osmanlı Devleti'nde saltanat arabaları
Reign cars in the Ottoman State
RABİA YURDAKÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE DİNGEÇ
