Otizm spektrum bozukluğuna sahip bir çocuğun okul öncesi kaynaştırma sınıfındaki akran ilişkilerinin incelenmesi
Investigation of the children's relationship in the inclusive preschool classroom of a child with autism spectrum disorder
- Tez No: 632854
- Danışmanlar: PROF. DR. YAŞARE AKTAŞ ARNAS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Otizm spektrum bozukluğu, akran ilişkileri, okul öncesi kaynaştırma, akran kabulü, akran reddi, peer relations, inclusive preschool, autism spectrum disorder, peer acceptance, peer rejection
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Okul öncesi dönemde kaynaştırma sınıflarındaki akran ilişkileri, normal gelişim gösteren çocuklar ve özel eğitime ihtiyacı olan çocukların hayatında kritik rol oynamaktadır. Özellikle sosyal beceri yetersizlikleriyle bilinen otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuklar, kaynaştırma ortamlarında kurdukları akran ilişkileri ile gelişebilmekte ve ya tam tersi olumsuz sonuçlarla karşılaşabilmektedirler. Bu araştırmada otizm spektrum bozukluğuna sahip bir çocuğun okul öncesi kaynaştırma sınıfındaki akran ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel yaklaşımlardan durum araştırması olarak planlanan çalışmada, çocukların akran ilişkileri kapsamında; sınıf içerisinde akran kabul, ret ve zorbalık davranışları araştırılmış, normal gelişim gösteren çocukların otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğa ilişkin tanımları ve otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğun sınıf içerisinde sosyal konumu incelenmiştir. Araştırmaya Adana ili Yüreğir ilçesinde bir okul öncesi eğitim kurumuna devam eden, yaşları 60-72 ay arasında olan ve amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş bir kaynaştırma sınıfında, 22 normal gelişim gösteren çocuk ve 1 otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuk katılmıştır. Veri toplama aracı olarak gözlem ve görüşme (çiz-anlat, sosyometri uygulaması) kullanılmıştır. Araştırmada, çocukların akran ilişkilerine dair davranışları 2019 güz dönemi boyunca serbest oyun etkinlikleri sırasında sınıf içi gözlemler ile incelenmiş, 2019 güz dönemi başı ve sonu olmak üzere ikişer kez çiz-anlat ve sosyometri uygulaması ile çocuklarla görüşmeler yapılmıştır. Sınıf içi gözlemler ve görüşmelerle çocuklardan elde edilen tüm veriler, araştırmacı tarafından bilgisayar ortamına aktarılmış ve içerik analizi ile kodlanmıştır. Araştırma sonucunda, otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğun sınıf içerisinde akran kabulüne dair davranışlarının oldukça çeşitli olduğu, pozitif tutumlar ve davranışlar sergileyebildiği ve etkileşimlerde bulunabildiği görülmüştür. Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuk akranlarına karşı sözlü iletişim başlatma davranışı göstermesine rağmen, bu iletişimde devamlılık sağlanamamıştır. Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğun akran kabulü davranışlarının çok olmasına rağmen, aynı zamanda akran reddi ve zorbalığı davranışları da yoğun olarak görülmüştür. Sınıfta fiziksel şiddet iki taraftan da dönem başında gözlenmezken, diğer aylarda ortaya çıkmıştır. Sözel şiddet ise dönem başında otizm spektrum bozukluğuna sahip çocukta görülmezken, normal gelişim gösteren akranları tarafından ilk aydan itibaren uygulanmıştır. Bunlara ek olarak normal gelişim gösteren çocuklarda süreç içerisinde prososyal davranışlar geliştiği saptanmıştır. Normal gelişim gösteren çocuklarla görüşmelerde otizm spektrum bozukluğuna sahip arkadaşlarını küçük görme ve yetersiz görme tanımları dikkat çekmiş, çocuklar otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğun kendilerinden küçük yaşta olduğunu düşündükleri ortaya çıkmıştır. Normal gelişim gösteren çocukların akran kabulü tanımları ile davranışları arasında tutarsızlık gözlenmiştir. Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğun, okulun başında arkadaşlar arasındaki sosyal gruplardan hiçbirine girmedikleri ve diğer kategorisinde yer aldığı süreç sonunda ise dışlanan-ihmal edilen çocuk kategoride yer aldığı saptanmıştır. Bulgular, ilgili literatür ve ekolojik kuram çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Peer relationships in inclusive classes play a critical role in the life of children with normal development and children with special education needs. Especially children with autism spectrum disorders, known for their social skills deficiencies, can develop or vice versa they may encounter negative result with peer relationships in inclusive environments. This research was carried out to investigate the peer relationships of a child with autism spectrum disorder in inclusive preschool institution. This qualitative case study research, within the scope of peer relationships of children; peer acceptance, rejection and bullying behaviors, childrens with normal development definitions of children with autism spectrum disorder, and the social status of the child with autism spectrum disorder were examined. The participants of this study are twenty-one children with normal development and a child whit autism spectrum disorder who were attending an official kindergarten in Yuregir district of Adana province, aged between 60-72 months and determined by purposeful sampling method. The data of the research was collected through classroom observations and interviews(draw-tell and sociometry). During the 2019 fall period, the behaviors of the children about peer relationships were examined with classroom observations during the play time, and interviews were made with the children with draw-tell and sociometry technique twice, both at the beginning and the end of the 2019 fall period. Content analysis was used in the analysis of the data. As a result of the study, it was found that child with autism spectrum disorder has exhibited a wide variety of peer acceptance behaviors, and can display positive attitudes, behaviors and interact. Despite the fact that the child with autism spectrum disorder shows the behavior of starting verbal communication against her peers, she was not successful in maintaining this communication. Although the child with autism spectrum disorder has a lot of peer acceptance behaviors, peer rejection and bullying behaviors were also observed intensely. While physical violence in the classroom was not observed from both sides at the beginning of the period, it occurred in the later months. Verbal violence, on the other hand, was not observed in children with autism spectrum disorders at the beginning of the period, but was applied by their peers who developed normally from the first month. In addition, prosocial behaviors were found to develop in children with normal development. In the interviews with children with normal development, the descriptions of underestimating and incapable their friends who had autism spectrum disorders were noticed. It has been revealed that childrens think that the child with autism spectrum disorder is at a young age. Inconsistency was observed between the definitions of peer acceptance and behavior of children with normal development. It was determined that the child with autism spectrum disorder did not enter any of the social groups among friends at the beginning of the school and was in the other category, and at the end of the process he was in the excluded-neglected child category. The findings are discussed within the framework of the relevant literature and ecological theory.
Benzer Tezler
- Okul öncesi dönemde erken müdahale programları kapsamında bir kaynaştırma/bütünleştirme uygulamasına ilişkin durum çalışması
A case study on inclusion / integration application in the scope of early intervention programs in early childhood education
OĞUZ KELEŞ
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYPERİ SIĞIRTMAÇ DİKİCİ
- Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocukların anne-babalarının ve öğretmenlerinin oyun becerilerine ve öğretimine ilişkin görüşleri
Investigating opinions and suggestions of parents and teachers about play skills and teaching with autism spectrum disorders
MERYEM ŞENTÜRK CESUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiUygulamalı Davranış Analizi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERHAT ODLUYURT
- Doğal öğretim yaklaşımı temelli psikoeğitim programının Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı alan okul öncesi dönem çocukların ebeveynlerinde ebeveyn öz yeterlik düzeyine etkisi
The effect of natural teaching approach-based psychoeducation program on parental self-efficacy level in parents of preschool children diagnosed with Autism Spectrum Disorder
TÜRKER ORKUN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKocaeli ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN NEJAT AKFIRAT
- Otizm spekturm bozukluğu olan ve normal gelişim gösteren çocuklarda,pragmatik dil becerilerinin ve dil gelişimlerinin incelenmesi
Examination of pragmatic language skills and language development in children withautism spectrum disorder and normal development
SENA DELİKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimKapadokya ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RUKİYE YALAP
- Okul öncesi eğitime devam eden otizm spektrum bozukluğu olan çocukların eğitime katılımlarına ilişkin çevrelerindeki bireylerin görüşleri
Views of individuals around children with autism spectrum disorder related to pre-school education participation
BEYZA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Medeniyet ÜniversitesiErken Çocuklukta Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE AYYILDIZ