Atase arşivi belgeleri ışığında Binbaşı E. W. C. Noel'in faaliyetleri
Activities of Major E. W. C. Noel in the light of atase archive documents
- Tez No: 638747
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CENGİZ KARTIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: İngiltere, Binbaşı Noel, Aşiret, Kürt, Güneydoğu Anadolu, England, The Major Noel, Kurdish Fellowship, Southern Analotian
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Türk İngiliz ilişkileri 16. yüzyılda ticari nedenlerle başlamıştır. Osmanlı Devletinin sahip olduğu jeopolitik konum ile siyasi ve ekonomik imkanlar, İngiltere'yi Osmanlı Devletine yaklaştırmıştır. 18 yüzyılın ortalarına kadar iki devlet arasındaki ilişkiler ticaret odaklı yürütülmüştür. 18. yüzyıl boyunca Hindistan'da İngiliz hakimiyetinin giderek yayılması, Osmanlı İngiliz ilişkilerine yeni boyutlar getirmiştir. Üç kıtaya yayılan Osmanlı toprakları İngiltere'nin doğu sömürgelerine ulaşmak için en kısa yol olması nedeniyle büyük önem kazanmıştır. Fransa ve Rusya, İngiltere'nin sahip olduğu mümbit topraklara ulaşmak ve aynı nimetlerden kendileri de faydalanabilmek için Hindistan'a giden yollar üzerinde nüfuz ve hâkimiyet mücadelesine girişmekten geri durmamışlardır. 19. yüzyıl boyunca büyük devletler arasında Osmanlı toprakları üzerinde kıyasıya bir rekabet yaşanmıştır. I. Dünya Savaşı ise Sömürgeci devletlere Osmanlı topraklarını paylaşma fırsatı sunmuştur. Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes anlaşmasını imzalayarak savaştan çekilmiştir. Bu anlaşmayı, I. Dünya Savaşında yapılan gizli anlaşmaları uygulamak için bir fırsat olarak gören İngiltere ve müttefikleri stratejik öneme sahip olan bölgeleri işgal etmişlerdir. 3 Kasım 1918'de Musul'a giren İngiltere bölgede hakimiyetini kalıcı hale getirebilmek amacıyla Kürt aşiretlerini yanına çekme politikası takip etmiştir. Bu amaçla bölgeyi ve Kürt halkını iyi tanıyan ajanları bölgeye gönderilmişlerdir. Osmanlı Devletinin fiilen sona erdiği bu buhranlı devirde ülke genelinde ayrılıkçı faaliyetler hız kazanmıştır. Tarihsel süreçte devlete karşı isyan ederek marjinalleşmiş bazı Kürt aileleri tarafından Kürt Teali Cemiyeti kurularak galip devletler nezdinde birtakım temaslara girişilmiştir. I. Dünya Savaşı boyunca Kafkasya'da, İran'da ve Irak'ta İngiliz istihbaratı için çeşitli görevler yürütmüş olan Binbaşı Noel, mütareke döneminde Güneydoğu Anadolu Bölgesinde çeşitli faaliyetlere girişmiştir. İngiltere adına Güneydoğu Anadolu'daki aşiretleri kazanmaya çalışan Binbaşı Noel ile sözde Kürt bağımsızlığı için çalışan İstanbul'daki Kürt Teali liderleri işbirliği yaparak bölgede zararlı çalışmalar yürütmüşlerdir. Bu faaliyetler karşısında Mustafa Kemal Paşa ve vatansever askerler tarafından kıyasıya bir mücadele verilmiş ve İngiltere'nin emperyalist emellerine set çekilmiştir.
Özet (Çeviri)
Turkish-English relations started in 16th century because of commercial causes. Thanks to geopolitics locations of Ottomon Empire, political and economical opportunities brought closer England to Ottoman. Until the middle of 18th century, relations among two states were focused on only trading. Throughout 18th century spreading dominance of English brouhgt new dimensions to realitions of Ottoman and England. Ottoman lands spreading three continents became more important to reach the east colonies for the shortest way. France and Russia wanted to gain England' colonies and utilize same resources. They couldn't stop themselves attempting to fight authority on ways of India. In 19th century, big states competed with each other on Ottoman Empire. The First World War provided a chance of sharing Ottoman lands for imperialist states. Ottoman Empire withdrew by singning Mondros Armistice Agreement. England and allied forces occupied the strategical regions to this agreement to fulfill sacred plans in The First World War. On November of the 3rd ,1918 England entering Mosul tried to gain Kurdish tribes to make more Its power permanent. So England sent spies knowing Kurdish people well there. In this years Ottoman lasted actually, racist activities increased in the all country. In historical process, some marginalisated Kurdish families rising against government founded Kurdish Fellowship. Winner states used this campaign their own profits. The Major Noel officiating for English Intelligence in the Causasus, Iran and Iraq during the first World war, was active in the southest Anatolia region in term of armistice. The Major Noel tried to become nearer to the Kurdish families in southern anatolia in the name of England. The Major Noel cooperated with leaders of Kurdish Fellowship in Istanbul and they made harmfull activities in this region. Mustafa Kemal and patriot soldiers fought against these activities and stopped ımperialist working of England.
Benzer Tezler
- Milli Mücadele dönemi Albay Selahattin Adil Bey'in Antep savunmasındaki rolü
The role of colonel Selahattin Adil Bey in the defense of Antep during the period of National Struggle
FURKAN ALİ SEVİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASİP SAYGILI
- Birinci Dünya Savaşı'nda Türk ordularındaki sağlık hizmetlerinin arşiv belgeleri ışığında değerlendirilmesi
Evaluation of health services of Turkish Armed Forces During World War I in the light of archived historical documents
MUHARREM UÇAR
Doktora
Türkçe
2010
Deontoloji ve Tıp TarihiAnkara ÜniversitesiTıp Tarihi ve Deontoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP ŞAHİNOĞLU
- Musul'un ingilizler tarafından işgalinin Türk basınına yansımaları
Reflections of british occupation of Musul in Turkish press
DERYA AYDIN
- Büyük güçlerin kıskacındaki 'küçük müttefik': Birinci Dünya Savaşı'nda ve sonrasında Nasturiler
'small ally' in the grip of great powers: Nestorians during and after the First World War
YUSUF DİNÇEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SERDAR PALABIYIK