Kent planlamada yeraltı mekânlarının etkin kullanımı
Effective use of underground spaces in urban planning
- Tez No: 639899
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Mekan Organizasyonu ve Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Yeraltının insanlar tarafından kullanımı zorlu iklim koşulları, savaş, saldırı gibi tehditlerden korunma amacıyla barınak ve sığınaklarla başlamıştır. Yeraltının ilk kullanımları korku ve inançlar ile özdeşleşen bir mekân algısı oluşturmuş ve toplumsal hafızada yer etmiştir. Bu algının etkisiyle birlikte yerleşmelerin oluşumu ve gelişimine etki eden faktörlerin çeşitlenmesi toprağın yaşamsal özelliklerinin arka plana atılmasına neden olmuştur. Günümüzde yeraltı kullanımı yerleşmelerin planlanmasında yeterince dikkate alınmamakta, kentin mekânsal organizasyonunda eksik bakış açısıyla değerlendirilerek sınırlı kullanımlar üzerine yoğunlaşılmaktadır. Altyapı yetersizliği, taşıma kapasitesinin zorlanması, kaynak dağıtımının zorlaşması, doğal afetlere karşı korunamama, tarihi ve kültürel mirasın korunamaması gibi temel kentsel sorunlara çözüm arayışları kapsamında yeraltının etkin kullanımı meselesi gündeme gelmektedir. Bu problem tanımıyla temel olarak yeraltının mekân organizasyonundaki yerini sorgulayan çalışmada öncelikle insan-doğa etkileşimi ve mekân-sınır ilişkileri ekseninde yeraltı, yeraltı mekânı ve kentsel yeraltı mekânı kavramları tanımlanmış, farklı disiplinlerin yaklaşımlarından yararlanılarak ve yeraltı mekânlarının farklı sınıflandırmalarına yer verilerek bakış açısı zenginleştirilmiştir. Tanımlamalar ve sınıflandırmalardan sonra yeraltı mekânlarının oluşumundaki faktörler geleneksel ve modern kullanım örnekleriyle açıklanmıştır. Toprak yapısı, iklimsel koşullar, doğal ışık, enerji-kaynak, erişilebilirlik ve güvenlik faktörlerinin nasıl etkili olduğundan ve bu faktörlere ilişkin göstergelerden bahsedilmiştir. Yeraltı mekânlarının bahsedilen faktörlerin belirli koşullarla biraraya gelmesiyle oluştuğu görülmektedir. Yeraltında gelişimi etkileyen faktörleri ve yeraltı mekânlarını kent planlamaya dahil ederek bütüncül bir bakış açısı ortaya koyan uygulama ve süreçleri incelemek amacıyla yeraltı mekânlarının oluşumunda farklı faktörlerin öne çıktığı örnek kentler seçilerek incelenmiştir. Günümüz kentsel sorunlarını olası yeraltı kullanımı çözümleriyle ilişkilendirerek yeni kent planlama yaklaşımlarına eleştirel bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılmıştır. Genel değerlendirme ve sonuç bölümünde ise yeraltı gelişimine yönelik çıkarımlar ve temel ilkeler belirlenmiştir. Planlama süreçlerine yeraltının tüm potansiyellerinin dahil edilmesi gerektiği, kamu yararı ilkesinin gözetilerek, yeraltındaki enerji ve kaynakların ekolojik taşıma kapasitesi temel alınarak, mekânsal kalitenin sağlanarak yerüstü ile tümleşik ve eşzamanlı olarak planlanması gerektiği sonucu çıkarılmıştır.
Özet (Çeviri)
The use of the underground by humans began as shelter for protection and survive from threats such as hard climatic conditions, war and assaults. The first uses of the underground created a perception of space identified with fear and beliefs and took place in social memory. Along with the effect of this perception, the diversification of factors affecting the formation and development of settlements led the vital features of underground left behind. Underground use has not been taken into consideration efficiently in the planning procedure of settlements, and it has been considered from a defective perspective in spatial organization and has been focused on limited uses only in the recent past. Today, a dynamic approach to the utilization of underground becomes a current issue in the context of seeking solutions to basic urban problems such as lack of infrastructure, difficulties in carrying capacity and resource allocation, inability of protection against natural disasters and inability preservation of historical and cultural heritage. In this study, which basically questions the position of the underground in the urban planning and urban design process, the concepts of underground, underground space and urban underground space are defined in the axis of human-nature interaction and space-boundary relations; in this way the point of view is enriched by using different definitions and classifications of underground spaces. Following the definitions and classifications, the factors in the formation and use of underground spaces are explained with traditional and modern examples. How the soil structure, climatic conditions, natural light, energy-resource, accessibility and safety factors are effective and the indicators related to these factors are mentioned. It is understood that the underground spaces are formed in certain conditions by the combination of the factors mentioned above. In order to examine the process and applications to show a holistic perspective by including the factors affecting the development of the underground and the underground spaces in urban planning, some samples where different factors came to the fore have been selected and investigated. Therefore, a critical perspective has been tried to be developed towards new urban planning approaches by linking today's urban problems with possible underground use solutions. In the general evaluation and conclusion section of the thesis, the implications and basic principles for underground development are determined. It is concluded that all the potentials of the underground should be included in the planning processes, and the spatial quality should be organized in an integrated and simultaneous manner by providing the spatial quality based on the ecological carrying capacity of the underground spaces and resources on respect of public interest.
Benzer Tezler
- Yeraltı ulaşım projelerinin kentsel arkeolojik katmanlar üzerindeki etkileri ve sunumu: Marmaray Yenikapı Metrosu örneği
Effects and presentaition of underground transportation projects on urban archaeological layers: The example of Marmaray Yenikapı Metro
BURCU YASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OYA AKIN
- Urban sectıons:Interactıon between transportatıon ınfrastructure and ground
Kentsel kesitler:Ulaşım altyapısı ve zemin etkileşimleri
NURGÜL YARDIM
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiDisiplinlerarası Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN HACIHASANOĞLU
- Metro istasyonlarının kentsel mekan olarak düzenlenmesinde tasarım kriterleri
Design criterias of subway stations that is arranged as a public place
MELDA HOROZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Sinematik şehirler ve Kapadokya / Asmalı Konak örneği
Cinematic cities, Kapodokya / the film 'Asmalı Konak' as example
ŞEBNEM ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT