Çok kriterli karar verme yöntemlerinin karşılaştırılması: İnsani gelişmişlik endeksi bileşenlerine göre G-20 ülkeleri üzerine bir inceleme
The comparison of multi-criteria decision making methods: An examination on G-20 countries according to human development index components
- Tez No: 640048
- Danışmanlar: PROF. DR. SİBEL ATAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonometri, Ekonomi, İstatistik, Econometrics, Economics, Statistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ekonometri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Karar verme biliminin bir alt disiplini olan Çok Kriterli Karar Verme(ÇKKV) sistemi içinde çok sayıda yöntem barındırmaktadır. İlgili yöntemler aynı amaca hizmet ettiğinden benzerlikler içerse de bir takım farklılıklara da sahiptir. Literatürde ÇKKV yöntemlerinin arasındaki ilişkileri inceleyen çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada, birer ÇKKV yöntemi olan, MOORA oran, Multi MOORA, MOORA referans, doğrusal TOPSIS, vektörel TOPSIS, VIKOR, WSM, WPM ve WASPAS yöntemlerinin benzerlik ve farklılıkları incelenmiştir. İlgili amaca yönelik oluşturulan ÇKKV probleminde kriter olarak, Mahbul Ul Haq tarafından 1990 yılında geliştirilen İnsani Gelişmişlik Endeksi(İGE)'nin bileşenleri olan ortalama okullaşma yılı, beklenen okullaşma yılı, gayri safi milli hasıla ve doğumda beklenen yaşam süresi değişkenleri ele alınmıştır. ÇKKV probleminin seçenekleri, Dünya ekonomisinin %85'inin sahibi olan G-20 ülkeleridir. G-20 ülkelerinin insani gelişmişlik sıralamaları dört farklı kriter ağırlıklandırması altında dokuz farklı ÇKKV yöntemi ile hesaplanmıştır. Her bir kriter ağırlıklandırmasında dokuz farklı ÇKKV yöntemi hesaplaması birer veri seti olarak alınarak, ÇKKV yöntemlerinin İGE ve kendi aralarındaki ilişkiler Spearman sıra korelasyon analizi ve hiyerarşik olmayan kümeleme analizi aracılığıyla incelenmiştir. Son olarak, ÇKKV yöntem sonuçlarınca oluşan ülke sıralama veya performans değerlerini kullanan iki farklı hibrit model oluşturulmuştur. ÇKKV yöntemleri arasındaki ilişkilerin hiyerarşik olmayan kümeleme analizi ile incelenmesi ve dokuz farklı ÇKKV yöntemini içeren bir hibrit model oluşturulması çalışmada literatüre yapılan katkılardır.
Özet (Çeviri)
Multi-Criteria Decision Making (MCDM) system, a sub-discipline of decision making science contains many methods. Because of the MCDM methods serve the same purpose, they have similarities but they also have some differences. There are very few studies in the literature that explain the relationship between MCDM methods. The purpose of the study is to analyze similarities and differences of MOORA ratio, MultiMOORA, MOORA Reference, Linear TOPSIS, Vectorel TOPSIS, VIKOR, WSM, WPM and WASPAS methods. The criterias for the MCDM problem are the average school year, expected school year, gross national product and life expectancy at birth. These criterias are components of the Human Development Index (HDI) developed by Mahbul Ul Haq in 1990. The options for the MCDM problem are the G-20 countries that own 85% of the world economy. The human development rankings of G-20 countries is calculated using nine different MCDM methods under four different criteria weighting. In each criterion weighting, nine different MCDM method calculations is taken as data sets, and the relationships between MCDM methods and HDI is showed by Spearman rank correlation analysis and non-hierarchical cluster analysis. Finally, two different hybrid models have been created that use country ranking or performance values of the MCDM method results. The contribution of the study to the literature is to examine the relationships between MCDM methods by non-hierarchical cluster analysis and to create a hybrid model that includes nine different MCDM methods.
Benzer Tezler
- Mavi yakalı personel seçiminde çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanılması ve bir uygulama
Using multiple decision making methods on blue-collars' selection process: An empirical research
BURCU EROKUTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İşletmeBilecik Şeyh Edebali Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA İPÇİOĞLU
- The relative importance of factors influencing expert treatment choices for pregnancy associated breast cancer
Gebelik ile ilişkili meme kanseri için uzmanların tedavi seçimlerini etkileyen faktörlerin göreceli önem dereceleri
GİZEM CÖMERT
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE CAMGÖZ AKDAĞ
- AHP ve TOPSIS yöntemlerinin personel seçimi sürecindeki etkililiğinin karşılaştırılması: Bir üretim işletmesinde uygulama
Comparison of effectiveness of AHP and TOPSIS methods in personnel selection process: An empirical study at a production company
MERT ÖZCAN
- L'application des méthodes de prise de décision multicritére au probléme de sélection de fournisseur
Çok kriterli karar alma yöntemlerinin tedarikçi seçimi problemine uygulanması
EDA ERSEK UYANIK
Yüksek Lisans
Fransızca
2005
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGalatasaray ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ETHEM TOLGA
- Bireye özgü tedavi seçiminde çok kriterli karar verme yöntemleri
The multi-criteria decision methods in precision medicine-individual treatment
ASLI BOZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BiyoistatistikÇukurova ÜniversitesiBiyoistatistik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞAH SEYDAOĞLU