Balkanlarda şehir ve vakıf ilişkisine dair mukayeseli bir örnek: Selanik ve Sofya
A comparative example in the city and waqf relationship in the Balkans: Thessaloniki and Sofia
- Tez No: 640452
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET BULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih ve Medeniyet Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 403
Özet
Bu çalışma, Osmanlı Devleti'nin önemli Rumeli şehirlerinden Selanik ve Sofya'nın sosyal ve ekonomik yapısını vakıf perspektifinden incelemektedir. Böylece Osmanlı şehir zihniyetini bu iki şehirde yerleşik vakıfları merkeze alarak belirginleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu yaklaşım Selanik ve Sofya'nın sosyo-ekonomik yapılarını, din, ekonomi ve iktidar bağlamında incelemeyi mümkün kılmıştır. Vakıf belgeleri, evkaf defterleri, şer'iyye sicilleri, salnameler gibi arşiv kaynakları sosyal ve ekonomik boyutları dikkate alınarak tasnif edilmiş ve sistemli bir incelenmeye tabi tutulmuştur. İki Osmanlı şehri, vakıf perspektifinden ilk defa bu çalışmada mukayeseli analize konu edilmiştir ve bu sahada yapılması muhtemel çalışmalara zemin hazırlanmıştır. Arşiv kaynaklarında vakıf kurucuları, hayrâtlar, menkul ve gayrimenkul varlıklar, yer isimleri, tarihler, şartlar, tahsisatlar ile ilgili bilgiler şehir temelinde kronolojik olarak sıralanmış, tasnif edilmiş ve yorumlanarak, çalışmaya konu edilen şehirlerin sosyo-ekonomik hayatına dair çıkarımlar yapılmıştır. Bu çabaların neticesinde Selanik ve Sofya şehirlerinin, Osmanlı hâkimiyeti süresince kazanmış oldukları kimlik ile sosyo-ekonomik değişimleri süreç analizine konu edilmesi mümkün hale gelmiştir. Bu şehirlerle ilgili ilk dikkat çekici tespit, bunların Osmanlı hâkimiyetine geçmesiyle birlikte gerçekleşen nüfus artışı ve sosyo-ekonomik istikrar olmuştur. Osmanlı Devleti'nin şehirleşme zihniyeti neticesinde ulaşılan istikrar vesilesiyle bu iki şehir çok kültürlü bir yapıya kavuşmuştur. Vakıfların şehirleşme üzerindeki etkisini, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla inceleyen bu çalışmada, Selanik ve Sofya'da vakıflar tarafından inşa edilmiş yapıların ve icra edilen hizmetlerin tedrici ve istikrarlı bir şekilde gerçekleşen şehirleşmenin lokomotifi olduğu ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the social and economic structure of Thessaloniki and Sofia, two of the most important Rumelia cities of the Ottoman Empire, from the perspective of the waqf institution. Thus, it aims to clarify the city mentality of Ottomans by focusing on the waqfs located in these two cities. This approach makes it possible to examine the socio-economic structures of Thessaloniki and Sofia in the context of religion, economy and power/administration. Archive sources such as waqf documents, waqf registers, shariʻah registers, yearbooks are classified according to their social and economic dimensions and subjected to a systematic review. Two Ottoman cities are examined with a comparative analysis in this study for the first time from the perspective of the waqf institution and the groundwork for the potential studies in this field has been prepared. Data on waqf founders, charity services, moveable and real estate assets, names of places, dates, conditions, and allocations in archive sources are listed chronologically on the city basis. Then the data are interpreted and inferences about the socio-economic life of these two cities are made. As a result of these works, it has become possible for the cities of Thessaloniki and Sofia to be subject to process analysis with the identity they gained under the Ottoman rule. The first remarkable finding about these cities is that there was an increase in population and socio-economic stability after Ottoman rule. As a result of the urbanization mentality of Ottomans, these two cities have gained a multicultural structure. In this study, which examines the impact of waqfs on urbanization with their social and economic dimensions, it has been revealed that the structures and services provided by waqfs in Thessaloniki and Sofia are the locomotives of the gradual and stable urbanization.
Benzer Tezler
- 1751 no'lu Rodoscuk (Tekirdağ) şeriye sicili transkripsiyon ve tahlili
Number of 1571 Rodoscuk (Tekirdağ) religious court record transcribtion and analytical
EMİNE CENGİZ
