Kırgızistan'da faaliyet gösteren bankaların iç kontrol sistemlerinin incelenmesi
Investigation of internal control systems of banks operating in Kyrgyzstan - Kыргызстандагы банктардын ички контролдоо системасын изилдөө
- Tez No: 641214
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİN YÜREKLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bankacılık, Banking
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Bankacılık sektörü, ülkelerin ekonomik kalkınmalarını gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları yatırımları temin eden finansal kurumlardır. Küreselleşme ile birlikte hızla ilerleyen ve gelişen ekonomik sistemler bireylerin ve işletmelerin finansal ihtiyaçlarını artırmış ve bu durum dünya'daki finansal sistemin daha hızlı ve dinamik bir şekilde işlemesine neden olmuştur. Finansal yapıların bu denli aktif ve dinamik bir şekilde ilerlemesi insanların bankalara olan ihtiyacı ve beklentilerini de beraberinde getirmiştir. Bireylerin ve işletmelerin bankalara artan bu ihtiyaçları aynı zamanda bankaların kendi iç dinamikleri ve denetim sisteminin doğru, sistematik ve düzenli bir şekilde çalışması gerekliliğini de beraberinde getirmiştir. Bu nedenlerden dolayıdır ki bankalar kendi iç kontrol sistemlerini geliştirmişler ve daha da geliştirmek için büyük çaba sarf etmektedirler. Bankalarda iç kontrol, yaşanan finansal krizler ve birçok bankaların büyük zararları neticesinde 1980'li yıllardan sonra daha da önem kazanmıştır. İç kontrol sistemi bankaları zarara uğratabilecek problemlerin zamanında fark edilmesini kolaylaştıracak ve olası zararları önleyebilecek mekanizmalardan bir tanesidir. Bankalardaki İç kontrol faaliyetlerinin etkinliğini sağlayabilmek, bilgilerin güvenilirliğine, yasa ve düzenlemelere uyum oldukça önemlidir. İç kontrol, bir organizasyonun yönetişim yapısının ayrılmaz bir parçası olarak nitelendirebiliriz. Yerli ve yabancı literatür incelendiği zaman bankalarda iç kontrol ile ilgili çok fazla çalışmanın yapıldığı da görülmektedir. Bu çalışmalardan elde edilen en önemli sonuçlardan bazıları sistematik ve düzenli bir şekilde çalışan kurumsal yönetişimin ve bilgi iletişiminin ön plana çıktığı görülmektedir. Bu çalışmada Bişkek şehrinde faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası bankalara yönelik olarak bir alan araştırması yapılmıştır. Literatüre dayalı olarak hazırlanan anket soruları ile bankaların iç kontrol sistemleri incelenmiş ve hangi dinamiklerin iç kontrol sisteminde etkili olduğu araştırılmıştır. Bişkek ilinde faaliyet gösteren ulusal/uluslararası 86 banka şubesine anket formu ile yapılan görüşmeler neticesinde 26 tane anket geçersiz sayılarak çalışmamızda 60 tane banka şubesi ile yapılan anketler geçerli sayılmıştır. Çalışmamızda yapmış olduğumuz anketler daha sonra SPSS 23 programında analize tabii tutulmuş ve çıkan sonuçlar ayrıntılı bir şekilde yorumlanmıştır. Yapmış olduğumuz analizler sonucu Bişkek ilinde faaliyet gösteren bankaların iç kontrol sistemlerini etkileyen faktörler 4 başlık altında toplanmıştır, bu faktörler kontrol ortamı, bilgi iletişimi, izleme ve dijital bankacılık altında toplanmıştır. Bankaların iç kontrol sistemleri banka çalışanlarının yaşları bazında farklılık gösterip göstermediği araştırılmış ve çıkan sonuç ise yaş bazında farklılık göstermemektedir. Çalışmamızda yapmış olduğumuz bir diğer analiz ise korelasyon analizi olmuştur. İç kontrol sistemleri değerlendirme ölçeği alt boyutlarının, kendi aralarında anlamlı bir ilişki olup olmadığının sınanması için uygulanan korelasyon analizi sonuçlarına genel olarak bakıldığında, her bir boyutun ölçekte bulunan diğer boyutlar ile arasında bir ilişki olduğu ve bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir. Banka çalışanlarının eğitim durumu ile bankanın faaliyet alanı arasında bağımsızlık olup olmadığı araştırılması amacıyla uygulanan ki-kare testi sonuçları incelendiğinde, anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Frekans dağılımına bakıldığında da, ulusal bankada çalışanların %84'ü lise veya üniversite mezunu, uluslararası bankalarda çalışanların ise %80'i lise/üniversite mezunu görülmektedir. Sonuç olarak, iç kontrol sisteminin önemli etmenlerini etkin bir şekilde sağlamak amacıyla çalışmada belirtilen iç kontrol sistem ve uygulamalarını yapılandırmaları önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The banking sector is the financial institutions that provide the investments that countries need to realize their economic development. Economic systems that are rapidly progressing and developing with globalization have increased the financial needs of individuals and businesses, and this has caused the financial system in the world to function faster and dynamically. The progress of financial structures in such an active and dynamic manner has brought people's needs and expectations to banks. Increasing needs of individuals and businesses to banks also brought along the necessity of banks' internal dynamics and the proper, systematic and orderly operation of the audit system. Therefore, banks have developed their own internal control systems and are making great efforts to further develop them. It became more important after the 1980s. The internal control system is one of the mechanisms that can prevent the loss of time problems and possible issues that might cause banks damage. It is very important to comply with laws and regulations in reliable reliability, ensuring the effectiveness of internal control activities in banks. Internal control is an integral part of an organization's governance structure. When the domestic and foreign literature review is done, there is also a lot of work done in banks regarding internal control. Some of the most important results obtained from these studies are the corporate governance and information communication that work systematically and regularly. In this study, a field study was conducted for national and international banks operating in the city of Bishkek. The internal control systems of the banks were examined with the questionnaire questions based on the literature and which dynamics were effective in the internal control system. As a result of negotiations with 86 national / international bank branches operating in Bishkek, 26 questionnaires were deemed invalid and the surveys conducted with 60 bank branches were accepted as valid. The questionnaires we conducted in our study were then analyzed in SPSS 23 program and the results were interpreted in detail. As a result of our analysis, the factors affecting the internal control systems of the banks operating in Bishkek were gathered under 4 headings, these factors were gathered under the control environment, information communication, monitoring and digital banking. The internal control systems of the banks were investigated whether they differed by the age of the bank employees and the result did not differ by age. Another analysis we made in our study was correlation analysis. When the results of the correlation analysis applied to test whether the sub-dimensions of the internal control systems evaluation scale were found to be a significant relationship among themselves, there was a relationship between the other dimensions in the scale and this the relationship appears to be statistically significant. When the results of the chi-square test applied to investigate whether there is independence between the educational status of the bank employees and the field of activity of the bank, no significant relationship was found. Considering the frequency distribution, 84% of the national bank employees are high school or university graduates and 80% of the international bank graduates are high school / university graduates. As a result, it is recommended to configure the internal control systems and practices specified in the study in order to effectively provide important factors of the internal control system. Банктар, өлкөлөрдүн экономикалык өнүгүүсүн ишке ашыруу үчүн муктаж болгон каржылык салымдарды камсыз кылуунун негизи болуп саналат. Глобалдашуу менен тез алдыга өнүгүп келе жаткан экономикалык системасы жана экономиканын өнугүүсү менен жеке бизнестердин финансылык муктаждыктарын жакшыртуу, ал эми бул маселе дүйнө жүзүндөгү каржы системасынын бир кыйла тезирээк жана динамикалык жол менен негиз болгон. Банктардын каржы түзүмүнүн активдүү жана динамикалык жол менен өнүгүүсү, инсандарга муктаждыктар жана үмүт алып келет. Банктарга жана жеке ишканаларга муктаждыктарын жогорулатуу, ошондой эле банктардын ички динамикасын жана контролдоо системасын тууралоо, аны менен бирге системалуу жана тартиптүү иш жургузуугө алып келди. Ушул себептен улам, банктар өзүнүн ички контролдук системасын иштеп чыгуу жана андан ары өнүктүрүү боюнча көп аракеттерди жасап жатышат. Банктарда ички контрол жүргүзүүнүн жыйынтыгы боюнча кризиске кабылып жана көп жоготуулардын натыйжасында 1980-жылдын аягында көбүрөөк маани берүүгө башталды. Ички контролдук система банктарга зыян келтирбөө проблемаларын байкап алдын алууга жардам берет. Ички контролдук иш-чаралардын натыйжаларын камсыз кылуу үчүн , маалыматтардын аныктыгын жана тиешелүү мыйзамдардын укуктарын коргоо үчүн ички көзөмөлдөө системасына муктаж болуп эсептелинет. Ички контроль бир уюмдун башкаруу түзүмүнүн ажырагыс бөлүгү болуп саналат. Өз жана чет элдик адабияттарды текшеруу учурунда банктарда ички контроль жонундо абдан коп иш жургузулгону байкалууда.Бул изилдоолордун натыйжасында эн маанилуу жыйынтыктардын кээ бирлери бир системада оз ыгы менен иштегендиктери тастыкталууда. Бул изилдөөдө Бишкек шаарында иштеп жаткан улуттук жана эл аралык банктарга арналган изилдөө жүргүзүлгөн. Адабий иликтөөнүн негизинде даярдалган анкета аркылуу суроолору менен банктардын ички контролдук системалары иликтенген ошондой эле , кайсы динамикалардын ички контролдук системага тиешелүү экендиги иликтенген. Бишкек шаарында кызмат көрсөткөн улуттук жана эл аралык 86 банктардын филиалдарына анкета жүзүндө жүргүзүлгөн сурамжылоонун негизинде 26 анкета жараксыз чыгып анын ичинде 60 анкета жарактуу болуп эсептелген. Изилдөөдө кабыл алынган анкеталарды андан кийин SPSS 23 деген программа боюнча анализденип жана алардын жыйынтыктары кенээн талкууга алынган. Бул иликтөөнүн натыйжасында Бишкекте кызмат көрсөткөн банктардын ички контролдук системасына таасир көрсөткөн 4 рубрикага топтоштурулган, алар- айлана-чөйрөнү коргоо, маалымат жана байланыш, мониторинг жана санариптик банктар болуп эсептелген. Банктардын ички контролдук системалары банктын кызматкерлеринин жашына карата айырмачылыктарын изилдеген жыйынтыгында эч кандай айырмачылык жок экендигин тастыктаган. Бул изилдөөнүн дагы бир максаты : өз ара байланышын талдоо негизинде түзүлгөн. Ички контролдук системасына баа берүү масштабдуу суб өлчөмдөрү жалпысынан алганда өз ара бир мааниге ээ боло алаарын тастыктоо үчүн негизделген korelasyon анализинин жалпы жыйынтыгында дүйнө жүзү боюнча ар бир өлчөмдүн ортосунда башкалар менен мамиледе болушу маанилүү экендиги байкалууда. Банк кызматкерлеринин билим деңгээли менен иштеп жаткан банктын ортосундагы айырмачылыгын тактоо үчүн ки-каре тест жүргүзүлгөн жана эч кандай позитивдүү натыйжа чыккан эмес. Бөлүштүрүү менен карап чыксак, улуттук банкта иштегендердин 84%ы жогорку мектеп жана колледж бүтүрүүчүлөрү,эл аралык банкта иштеген кызматкерлердин 80%ы жогорку мектеп жана ЖОЖдун бүтүрүүчүлөрү болуп эсептелген. Натыйжада, ички контролдук системасынын эң маанилүү факторлорун камсыз кылуу максатында система жана факторлор сунушталган. Ачкыч сѳздѳр: Банк, Ички Контрол, Coso, Бишкек
Benzer Tezler
- Bankacılık sektörünün risk yönetim algısı ve risk yönetiminin makroekonomik belirleyicileri: Almanya ve Kırgızistan örneği
Perception and macroeconomic determinants of risk management in the banking sector: Germany and Kyrgyzstan case
NURBEK MADMAROV
Doktora
Türkçe
2021
BankacılıkKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEZCAN ABASIZ
- Uluslararası muhasebe standartları ile Kırgızistan muhasebe standartlarının karşılaştırılması ve muhasebeleştirilmesi
Comparison of international accounting standards with Kyrgyzstan accounting standards and accounting
JANYL SATYBALDIEVA
- Kırgızistan'da faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli Türk işletmelerinin kurumsallaşma düzeyi üzerine bir araştırma
Research on the level of institutionalization of the Turkish businesses in Kyrgyzstan
AYZAT NARMAMBETOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Kamu YönetimiAtatürk ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖNDER BARLI
- Kırgızistan'da faaliyet gösteren lojistik firmaları yöneticilerinin lojistik anlayışı üzerine bir araştırma
A research on the logistics understanding of managers of logistics companies operating in Kyrgyzstan
FATİH KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEYİL NACİMUDİNOVA
- Kırgızistan'da faaliyet gösteren şirket yöneticilerinin etik olmayan davranışlarının azaltılmasında yönetim kontrol sistemi ve adaletin etkisi
The effect of management control system and justice on reducing managers' unethical behaviors in Kyrgyzstan
MURAT MURZAEV