Kur'ân'ın 30. cüzü örnekliğinde takdîm-te'hîr olgusu
The subject of taqdîm and ta'khîr in the example of 30th verses of the Qur'an
- Tez No: 643014
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ALİ KILAY ARAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Takdîm-te'hîr olgusu, belâgat ilminin önemli konularından biridir. Sözlük anlamları öne almak/ sonraya bırakmak olan bu unsurlar, devrik kullanım olarak da bilinmektedir. Devrik kullanımlar, cümleye mütekellimin maksadı ekseninde bir hususiyet kazandırmaktadır. Nitekim cümle kurallı şekilde oluşturulduğunda bu cümle mütekellimin maksadını tam karşılamayabilir. Bazen de muhatabın ne beklediği ya da neyi önemsediği, bu konuda önem arz etmektedir. Mütekellim ya zihninde tasarladığı manayı daha iyi ifade etmek ya da muhatabın öncelikle duymak istediği/önem verdiği ögeyi önce zikretmek için takdîm-te'hîr yollarına başvurabilir. Nahiv ve belâgat, Arap dilinin temel ilim dallarından sayılmaktadır. Takdîm-te'hîr belâgat ilminin konularından sayılsa da belâgat ilmi teşekkül etmeden önce nahiv kitaplarının içerisinde işlenmekteydi. Nitekim nahiv ilmi, cümlelerin kaidelere uygun olarak oluşturulmasıyla ilgilenirken takdîm-te'hîr de bu kurallı cümlelerde yapılan değişikliklerle alakalıdır. Bu konuya söz dizimsel olarak bir mana atfeden ilk dilci, nahiv alimi olan Sîbeveyhi'dir. El-Kitâb'ında takdîm-te'hîr konusuna ve bazı belâgat konularına değinmiş olması, diğer nahivcilerin de bu konuyu önemsemelerine katkı sağlamıştır. Araştırmamızda, takdîm-te'hîr kavramları açıklanarak bağlantılı olduğu terimler zikredilmiştir. Rütbe, sadâret, üslûp, isnad gibi terimler açıklanarak, takdîm-te'hîrle olan ilişkilerine değinilmiştir. Nahiv ve belâgat ilimlerinin takdîm-te'hîr konusunu hangi çerçeveden ele aldıkları açıklanmıştır. Tez konumuzla bağlantılı olarak tefsir ilminin de bu konuyla olan ilişkisine temas edilmiştir. Saydığımız bu ilimlerin önde gelen alimlerinin takdîm-te'hîrle ilgili açıklamaları ve bu konuyu ele aldıkları eserler zikredilmiştir. Ayrıca Kur'ân'ın 30. cüzünde geçen takdîm-te'hîrler cümle çeşidine ve hükümlerine göre taksim edilmiştir. Daha sonra hükmü câiz olan takdîmlerde söz dizimsel mana arayışına girilerek bu çerçevede açıklamalar yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Taqdīm and ta'khīr is one of the most important subjects of Arabic rhetoric. These elements, whose dictionary meanings are to be put forward/put off, are also known as post-predicate using. Post-predicate uses give the sentence a meaning for the purpose of the speaker. As a matter of fact, when the sentence is formed in a regular manner, this sentence may not fully express the purpose of the speaker. Sometimes it matters what the interlocutor expects or cares. The speaker can refer to the arts of taqdīm and ta'khīr to express the meaning he designed in his mind well or to mention the item the addressee wants to hear first. Nahw and Arabic rhetoric are one of the main branches of Arabic language. Althoug taqdīm and ta'khīr are the subjects of Arabic rhetoric, they were discussed in the books of nahw. Because Arabic rhetoric formed later. In this way nahw deals with the creation of sentences in accordance with the rules and taqdīm-ta'khīr are also concerned with changes on these regular sentences. The first linguist who reffered syntactical meaning to these topics is Sibawayhi, the scholar of nahw. The fact that he mentioned taqdīm-ta'khīr and some rhetoric issues in El-Kitâb contributed to other scholar of nahw to care about this issue. In our research, the terms that are related by explaining the concepts of are taqdīm-ta'khīr mentioned. The terms of rutba, sadarat, uslub are explained and their relations with taqdīm-ta'khīr are discussed. It has been clarified that nahw and Arabic rhetoric deal with the subject of taqdīm-ta'khīr from which framework. Tafsir's relationship with this subject has been represented making relation with our thesis. The explanations of the leading scholars of these sciences about taqdīm-ta'khīr and the works they dealt with in this subject were mentioned. Finally, taqdīm-ta'khīr in the 30th verses of the Quran are divided according to the sentence type and provisions. Explanations were made in this framework by searching for syntactic meaning in taqdīm-ta'khīr that are permissible.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait 'Tefsîr-i Kur'ân' adlı yazma üzerinde cümle çözümlemesi (60a-120b varakları) (Manisa İl Halk Kütüphanesi 45 hk 174) (Giriş-metin-cümle çözümlemesi-dizin-sözlük)
Analysis of a sentence on a writing named 'Tefsîr-i Kur'ân' of the Old Anatolian Turkish period (60a-120b foils) (Manisa Provincial Public Library 45hk 174) (Introduction-text-sentence analysis-dictionary)
ALI ADNAN ABBAS AL-RAWE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL TAŞ
- Muhammed Mazlumzâde'nin Tefsir-i Cüz-i Nebe isimli eserinin metot ve muhtevâ tahlili
An analysis of the contents and methods of Muhammed Mazlumzade's work as titled Tafsir-i Juz-i Naba
ÖMER FARUK YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EKREM GÜLŞEN
- Mısır'da ilköğretim 1. ve 2. sınıflarda İslam din eğitimi (Ders kitapları üzerine bir analiz)
Islamic religion education in the fi̇rst and the second grades of primary scools in Egypt (An analysis on textbooks)
AYŞE KOCABAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinGaziantep ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLARA TINAS
- Ebû Saîd Muhammed Hâdimî'nin Tefsîr-u cüz-i Amme isimli Beyzâvî Hâşiyesi'nin tahkîki
Tahkik of Abu Said Muhammad hadimi's Al-Baydawi Hashiyah called Tafsir of juz amma
MEHMET KANTEMİZ
Doktora
Türkçe
2023
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- Muhammed Ebû Zehre ve Zehretü't-Tefâsîr isimli tefsirindeki metodu
Muhammad Abu Zahra and his method in his commentary called ?Zahrat al-Tafaseer?
MUHAMMET YILMAZ