Yenileşme devri Türk şiirinde millî romantik tavır (Başlangıcından cumhuriyet'e kadar)
National romantic attitude in turkish poetry in the reformation period (From the beginning to the republic period)
- Tez No: 643322
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZİM HİKMET POLAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 546
Özet
Fransız Devrimi'nin getirdiği“millet”kavramı Batı'da Ortaçağın hâkim siyasî mülahazalarını yıkmış, eski cemaat yapıları değişmiştir. Buna bağlı olarak köyden şehirlere akın eden ve geleneksel bağlarından kopan insanların aidiyet duyabileceği daha geniş bir topluluk olarak“millet”dinî kapsamının dışında dünyevî bir anlama kavuşmuştur. Devletler merkezi yapılara bürünüp ulus-devlet esasına göre şekillenirken dili, kültürü ve tarihiyle bir millete dayanmalaraı gerekmiştir. Bu süreçte devletin dayanağı olan milletin varlığının meşruiyeti önem kazanmıştır. Buradan hareketle millî kimliği tarih, vatan ve kültür ekseninde keşif veya icat etmek amacını taşıyan milliyetçi hareketler, 19. yüzyıl boyunca dünya siyasetini şekillendirmiştir. Bu hareketlerin sanat ve düşünce sahasında gelişen Romantik düşünceyle girdiği etkileşim de edebiyata yansımıştır. Romantizmi hazırlayan düşünürler olarak sayabileceğimiz Rousseau, Herder gibi isimlerin“millî ruh”,“millî karakter”kavramları üzerine ortaya koyduğu fikirlerle milletlerin biricikliği vurgulanmıştır. Dili, kültürü, tarihi ve vatanı ile kendine özgü olan milletlerin eşsizliği ortaya konmuştur. Buradan hareketle hemen bütün dünyada halk kültürüne, köken mitlerine bir ilgi doğmuştur. Millî uyanışlara sahne olan 19. yüzyılda millî kimliğin ve kültürün en önemli ifade aracı olarak görülen edebiyat ve özellikle şiir vadisinde kaleme alınan eserler çerçevesinde bir“millî romantizm”gelişmiştir. Dilde, edebiyatta, sanatta gelişen bu millî şuur neticesinde, başta Avrupa ülkelerinde olmak üzere, milletin hayatı, tarihi işlenmiş, vatansever ve hamasî nitelikli şiirler milletleşme sürecindeki her toplumda estetik olduğu kadar didaktik bir işlev kazanmıştır. Millî romantizm, 19. Yüzyıl Türk şiirinde de etkili olmuştur. Türk kimliğinin keşfi sürecinde halk kültürüne ve hece veznine ilgi artmış, dilde sadeleşme hareketleri başlamıştır. Edebiyatta“vatan”kavramı, hem Batıdan gelen fikirler hem de devletin karşılaştığı ciddi siyasî krizler neticesinde yeni anlamlar kazanmıştır. Millî kimliğin inşasında Osmanlı, İslam ve Türk kimlikleri şiirlerde kendine yer bulurken, bunlara bağlı olarak Osmanlı, islam ve eski Türk tarihleri de gündeme gelmiştir. Vatanın sınırları çizilirken Osmanlı-İslam vatanının yanı sıra Turan gibi ütopik tasarımlar da gündeme gelmiş, nihayet Anadolu, Türklüğün gerçek vatanı olarak belirlenmiştir. Bütün bunlar devrin şiirinde yankısını bulmuştur. Bu tez, millî romantik tavrın Yenileşme Devri Türk şiirindeki gelişimini, başlangıcından 1923'e kadar yayımlanan şiir kitaplarından hareketle ortaya koymak gayesiyle hazırlanmıştır. Bunu için önce“Romantizm”ve“milliyetçilik”kavramları ele alınmış bu kuramsal değerlendirmenin ardından“millî romantizm”in ne olduğu çeşitli başlıklar altında incelenmiştir. Tezin son iki bölümünde de millî romantik tavrın Yenileşme Devri Türk şiirindeki gelişimi icelenmiş ve hangi örneklerle temsil edildiği ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
The concept of“nation”brought by the French Revolution destroyed the dominant political considerations of the Middle Ages in the West, and the old community structures changed. Accordingly, as a wider community where people flocking from villages to cities and detached from their traditional ties can belong,“nation”has gained a worldly meaning outside of its religious scope. While states took on central structures and formed on a nation-state basis, they had to rely on a nation with their language, culture and history. In this process, the legitimacy of the existence of the nation, which is the basis of the state, has gained importance. From this point of view, nationalist movements aiming to discover or invent the national identity in the axis of history, homeland and culture have shaped the world politics throughout the 19th century. The interaction of these movements with the romantic thought developing in the field of art and thought is also reflected in literature. The uniqueness of the nations is emphasized with the ideas put forward by the names such as Rousseau and Herder, which we can consider as thinkers who prepare romance, on the concepts of“national spirit”and“national character”. The uniqueness of the nations that are unique with their language, culture, history and homeland has been revealed. From this point of view, an interest arose in folk culture and myths of origin almost all over the world. In the 19th century, which witnessed national awakenings, a“national romance”developed within the framework of literature and especially the works written in the poetry valley, which is seen as the most important means of expression of national identity and culture. As a result of this national consciousness that developed in language, literature, and art, poetry has gained a didactic function as much as aesthetics in every society in the nationalization process, especially in European countries, the life of the nation, its history has been processed. National romanticism has also been influential in 19th century Turkish poetry. During the discovery of Turkish identity, interest in folk culture and syllable meter increased and simplification movements started in the language. The concept of“homeland”in literature has gained new meanings as a result of both the ideas coming from the West and the serious political crises faced by the state. While Ottoman, Islamic and Turkish identities were found in poetry in the construction of national identity, Ottoman, Islamic and ancient Turkish histories were also brought to the agenda. While drawing the borders of the homeland, besides the Ottoman-Islamic homeland, utopian designs such as Turan came to the agenda, and finally Anatolia was determined as the real homeland of Turkishness. All of these found its echo in the poetry of the era. This thesis has been prepared with the aim of revealing the development of the national romantic attitude in the Reformation Period Turkish Poetry based on the poetry books published from the beginning until 1923. For this purpose, firstly, the concepts of“romanticism”and“nationalism”were discussed. After this theoretical evaluation, what“national romanticism”is was examined under various headings. In the last two chapters of the thesis, how the national romantic attitude developed in the Turkish Poetry of the Reform Period and with what examples it is represented is presented.
Benzer Tezler
- Türk ve fars şiirinde yenileşme hareketlerine karşılaştırmalı bir bakış
Comparative analysis on the modernization of Turkish and persian poetry movements
YASAMIN GHOLAMRAHMANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Karşılaştırmalı EdebiyatHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURTAÇ ERGÜN ATBAŞI
- Nedim'ìn tarih manzumeleri ve Nedim'in tarih manzumelerinde mahallileşme akımının izleri
Nedim's history poems and the traces of the localization wave in his history poems
NESRİN AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABAHATTİN KÜÇÜK
- Yenileşme devri Türk edebiyatının Azerbaycan edebiyatına etkisi (1839-1920)
The impact of the reformation period Turkish literature on Azerbaijan literature (1839-1920)
YASİN YAVUZ
Doktora
Türkçe
2023
Karşılaştırmalı EdebiyatAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAVUZ KARTALLIOĞLU
- Hikâye türünün ortaya çıkışında Fransız edebiyatından yapılan çeviriler ve yansımaları (1860-1901)
Translations from French literature and its reflections on the genesis of Turkish short story (1860-1901)
HAKAN SOYDAŞ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TÖRENEK