Memluk Kıpçak Türkçesinde kalıplaşmış söz birlikleri
The stereotyped words in Memluk Kipchak Turkish
- Tez No: 551676
- Danışmanlar: PROF. DR. SERKAN ŞEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Memluk Kıpçak Türkçesi, Söz Varlığı, Kalıplaşmış Dil Birimleri, Tarihî Dönem Türkçe Metinler, Memluk Kipchak Turkish, Vocabulary, Stereotyped Words, Turkish Historical Period Texts
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Başka diller ile karşılaştırıldığında Türkçe, söz varlığı açısından daha zengin bir yapıya sahiptir. Bu söz varlığının büyük çoğunluğu atasözü, deyim, ikileme ve ilişki sözleri gibi kalıplaşmış söz birliklerinden oluşmaktadır. Kalıplaşmış söz birlikleri, belirli bir zaman içerisinde oluşan, toplumun yapısına göre değişen en az iki kelimeden meydana gelen unsurlardır. Bu sözler birden fazla kelimeden kurulmuş olsalar da belli bir zaman içerisinde birbirleriyle kaynaşarak tek bir kavramı ifade eder gibi kullanılmaktadırlar. Çünkü kalıplaşmış söz birlikleri, kendilerini oluşturan bileşenlerin anlamından daha farklı bir anlamı ortaya koymaktadırlar. Türk dilinin tarihî lehçelerine ait kalıplaşmış söz birlikleri (deyim, atasözü, ikileme, ilişki sözleri) bugüne kadar birçok yönden incelenmiş, üzerinde çok sayıda bilimsel çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar, kalıplaşmış söz birliklerinin rolü, önemi ve Türk diline sağladığı katkılar ile ilgilidir. Bu çalışma ile eş zamanlı olarak ortaya çıkan Yaşar Tokay'ın“Tanıklarıyla Harezm-Kıpçak Türkçesinde Atasözleri ve Deyimler”adlı çalışması bir kenara bırakılırsa, 13. ve 14. yüzyıllar arasında gelişen Memluk Kıpçak Türkçesindeki kalıplaşmış söz birliklerini ele alan çalışmalar birkaç örneğin ötesine geçmemektedir. Yapılan çalışmalar döneme ait belli başlı metinlerle sınırlı kalmıştır. Dolaysıyla bu çalışmada, Memluk Kıpçak Türkçesine ait on yedi eser taranarak dönemin özelliklerini yansıtan kalıplaşmış söz birliklerinden atasözü, deyim, ikileme ve ilişki sözleri toplu halde ele alınmış, hangi alanlarda nasıl kullanıldıkları, ne tür bir işleve sahip oldukları üzerinde durulmuştur. Ayrıca Memluk Kıpçak Türkçesine ait kalıplaşmış söz birliklerinin, tarihî dönem Türkçe metinlerdeki örnekleri verilerek Türk dili tarihi açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In case of compare Turkish to other languages, Turkish has a rich structure in terms of vocabulary. The majority of this vocabulary consists of stereotyped words such as proverbs, idioms, hendiadyoin and relationship words. The stereotyped words are composed of at least two words, which occured within a certain time and changed according to the structure of the society. Although these words are formed by more than one word, but they are used as a single concept by fusing together in a certain time. Because the stereotyped of the word, the meaning of the components that make them are different from the meaning they reveal. The stereotypical words of the historical dialects of Turkish language (idiom, proverb, hendiadyoin, relationship words) have been examined in many ways to date and many scientific studies have been carried out. These studies are related to the role and importance of stereotyped words. The studies dealing with stereotyped vocabulary in the Mamluk Kipchak Turkish which has developed between the 13th and 14th centuries, do not go beyond a few examples. The aim of these studies is to investigate the main texts of the period. For this reason, in this thesis, seventeen hand writing books of Mamluk Kipchak Turkish were searched and the words of proverbs, idioms, hendiadyoins and relation words were discussed collectively. In addition, to evaluate in terms of Turkic Language history we tried to give the examples of the stereotyped words of Mamluk Kipchak Turkish which is used in other Turkish historical period texts.
Benzer Tezler
- Karay Türkçesinin tarihî ve Çağdaş Kıpçak Türkçesiyle karşılaştırmalı söz varlığı - fiil
The comperative vocabulary with the historic and Modern Kipchak Turkish of Karaim Turkish - verb
ABDULKADİR ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVZAT ÖZKAN
- Memlûk Kıpçak Türkçesinde ekler ve işlevleri
Affixes and their functions in Memluk-Kipchak Turkish
RAGHED MOHAMMAD
- Tarihȋ Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri ve bugünkü Kıpçak Türkçesindeki izleri
Derivational suffixes in historical Kipchak Turkish and their traces in modern Kipchak Turkish
EMİNE ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFİ VURAL
- Memlûk-Kıpçak Türkçesindeki sağlık ile ilgili söz varlığı ve Kazakçadaki durumu üzerine bir inceleme
A research health-related vocabulary in Mamluk-Kipchak language and its status in Kazakh language
DUYGU TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
- Kıpçak Türkçesinde askerlikle ilgili söz varlığı
The vocabulary related to soldiery at Kipchak Turkish
YASEMİN TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GALİP GÜNER