Geri Dön

Altun Yaruk Maitrisimit ve Huastuanift örneğinde eski Uygur metinlerinde istem ve bağımlılık

The dependency and valency in the old Uighur texts in the case of Altun Yaruk Maitrisimit and Huastuanift

PDF İndir

  1. Tez No: 644803
  2. Yazar: DİLEK UZUNKAYA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET VEFA NALBANT
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 509

Özet

Bu çalışmada Budist Uygur Edebiyatının en hacimli eseri olan Altun Yaruk, Budizmin Hînayâna mezhebine ait olan Maitrisimit ve Maniheist Uygurların tövbe duası Huastuaniftte yer alan fiillerin istem potansiyelleri ve istem değişiklikleri incelenmiş ve Bağımsal Dil Bilgisi çerçevesinde bağımlılık kavramı ele alınmıştır. Cümlenin hem sözdizimsel hem de anlambilimsel yapısını etkileyen istem, birçok gramer kategorisi ile de yakından ilişkilidir. Bu çerçevede yapmış olduğumuz çalışmada modern istem teorisi çeşitli başlıklar altında ele alınmaya çalışılmıştır. Fiillerin hangi hâl ekli tamlayıcılarla birleştiği, bu birleşmelerle birlikte fiillerin hangi anlamlarda kullanıldığı çalışmamızın temelini oluşturmuştur. İstemin Eski Uygur Türkçesi dönemi fiillerinde gerçekleşme şekilleri kaynak metinlerden çekilen örneklerle verilmeye çalışılmıştır. Fiillerle kurulmuş birleşik yapılardaki istem potansiyelleri de çalışmamızın sınırları içerisinde yer almıştır. Eski Uygur Türkçesi döneminde fiilimsilerle kurulan uzun cümle yapıları dikkate alınarak sadece çekimli fiiller değil cümlecik yapısı içerisinde sözlükselleşmeye maruz kalmamış, fiil özelliklerini koruyan ve çevresinde istem boşlukları açan fiilimsilerin de istem potansiyelleri incelenmiştir. Çalışmamızda kaynak metinlerimizden seçtiğimiz çeşitli yapısal özellikler sergileyen fiil ve fiil öbekleri ile kurulmuş cümleler, yöneten ve bağımlı ilişkisi içerisinde incelenmiş bu ilişki görsel betimleme yoluyla oluşum ağaçlarında düşey çizgilerle gösterilmeye çalışılmıştır.

Özet (Çeviri)

The aim of this study is to examine the valency potential and alteration of verbs found in Altun Yaruk, the most voluminous work of the Uighur Buddhist Literature, Maitrisimit that belongs to the Hînayâna sect of Buddhism and Huastuanift, Manichaean Uighurs' confession, and to treat the dependency concept within the frame of Dependency Grammar. The valency affecting both syntactic and semantic structure of the sentence is also closely related to many grammar categories. The study carried out within this framework aims to treat modern valency theory under several headings. Which case suffixes the verbs are compounded with and in what meanings these verbs with compounds are used forms the basis of our study. Moreover, the study presents the way the valency takes place in the verbs of the Old Uighur Turkic period through the examples gathered from the source texts. The valency potentials of the compound structures formed with verbs are also within the scopes of the study. Furthermore, this study examines, taking into account the long sentence structures formed with verbals during the old Uighur Turkic period, not only the valency potentials of finite verbs but also those verbals which create valency slots within their vicinity and preserve their verb and not expose to lexicalization within the clause structure. The study examines the sentences formed with verbs and verb groups that present various structural characteristics which were selected from our text sources within the governor and dependency relations and aims to manifest this relation through visual description on the stemma with vertical lines.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    818077

    Eski Uygur Türkçesi örneğinde eşdizim (Altun yaruk, maytrisimit, huastuanift, kuanşi im pusar)

    Collocation in the example of old Uygur Turkish (Altun yaruk, maytrisimit, huastuanift, kuanşi im pusar)

    NEBAHAT TÜRKEŞ SUCU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Türk Dili ve EdebiyatıSinop Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERTAN BESLİ

  2. Tez No

    629265

    Eski Türkçede sayılar: Yapısal ve anlamsal bir yaklaşım

    Numbers in old Turkic: Structural and semantic approach

    ARDA KARADAVUT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BÜLENT GÜL

  3. Tez No

    431408

    Eski Türkçede sayılar

    Numbers in old Turkish

    SELİN ŞENAYSOY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FERRUH AĞCA

  4. Tez No

    187879

    Eski Uygur Türkçesi metinlerinde geniş zaman ekinin kullanımı

    Usage of the simple present tense suffix in old Uighur text

    SERPİL AKBULUT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE İLKER

  5. Tez No

    331014

    Buddhist çevre Eski Uygur Türkçesi metinlerinde tabâbet

    Medical terminology in the Old Uighur Turkish Buddhist texts

    NESLİHAN ÇELİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. C. ERALP ALIŞIK

Geri Dön