Sert çekirdekli meyve türlerinde tür içi ve türler arası melezlemeyle yeni anaç ve çeşit adayı genotiplerin geliştirilmesi
Development of new rootstock and variety candidate genotypes by intra and interspecific hybridization in stone fruit species
- Tez No: 649414
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN UZUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Badem, erik, kayısı, melezleme, Prunus, Almond, plum, apricot, hybridization, Prunus
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 256
Özet
Türkiye sahip olduğu bitki genetik çeşitliliği sebebiyle zengin bir materyal kaynağına sahiptir. Prunus cinsi içerisinde yer alan türler, bu zenginlik içerisinde yer alan ekonomik öneme sahip olan önemli türleri oluşturmaktadır. Yapılan bu tez çalışmasında ülke genelinde doğal ve ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılan bazı Prunus türlerinde tür içi ve türler arası melezleme ıslahı ile yeni çeşit ve anaç adayı genotiplerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma 2018, 2019 ve 2020 yıllarında Malatya, Kahramanmaraş, Mersin ve Kayseri'de yürütülmüştür. Çalışma da Prunus cerasifera, Prunus spinosa, Prunus amygdalus, Prunus oriantalis'e ait yabani türler ve ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılan bazı kayısı (Prunus armeniaca), erik (Prunus salicina) ve badem (Prunus amygdalus) çeşitleri bitki materyalini oluşturmuştur. Yabani türlerde yapılan türler arası melezleme çalışmalarında başarı şansı düşük olduğundan dolayı melez birey elde edilememiştir. Kayısı ve bademde yapılan melezleme çalışmalarında baba ebeveyn olarak kullanılan çeşitlerin, ana ebeveynlerin açık tozlanan meyvelerine göre melezleme sonrasında meyve özelliklerini değiştirici etkileri meydana gelmiştir. Tohumların bitkiye dönüşmesi, erkenci kayısı çeşitlerinde embriyo aborsiyonuna bağlı olarak tür içi ve türler arası melezlemelerde düşük seviyede tespit edilmiş, bademde tohum çimlenmesi ve bitki eldesi daha iyi sonuç sağlamıştır. Çalışmada toplamda Kayısı × Kayısı kombinasyonlarından 363 adet, Kayısı × Erik kombinasyonlarından 40 adet, Badem × Badem kombinasyonlarından 614 adet tohumda çimlenme elde edilmiştir. Çimlenen tohumlardan 2018 ve 2019 yıllarında bitkiye dönüşen ve araziye aktarılan melez bireylerde moleküler markır analizleri ve bazı morfolojik özellikler incelenmiştir. Morfolojik parametreler bakımından Badem × Badem, Kayısı × Erik ve Kayısı × Kayısı melezlerinde ana ve baba ebeveynlere göre birtakım farklılıklar meydana gelmiştir. Moleküler markır analizlerinde SRAP tekniğinin kullanıldığı Kayısı × Erik ve Kayısı × Kayısı melez bireylerinde benzerlik indeksi sırasıyla 0.64-0.92 ve 0.57-0.96 arasında değişim göstermiştir. ISSR markır tekniğinin kullanıldığı Badem × Badem melezlerinde ise benzerlik indeksi 0.67 ile 0.97 arasında farklılık göstermiştir.
Özet (Çeviri)
Turkey with a great genetic diversity in plant species has a rich source of materials. The species included in the Prunus genus constitute economically important species. The present thesis was conducted in 2018, 2019 and 2020 in Malatya, Kahramanmaraş, Mersin and Kayseri provinces to develop new cultivar and rootstock candidate genotypes through intra and interspecific hybridizations of naturally and commercially grown Prunus species. The Prunus cerasifera, Prunus spinosa, Prunus amygdalus, wild species belonging to Prunus oriantalis and some of the economically grown apricot (Prunus armeniaca), plum (Prunus salicina) and almond (Prunus amygdalus) cultivars constituted the plant material of the study. Since the chance of success is low in interspecific hybridizations of wild species, no hybrid individual could be obtained. In crossbreeding of apricot and almond, the cultivars used as father parent altered posthybridization fruit characteristics as compared to open pollinating fruits of mother parents. The transformation of seeds into plants was detected at low levels in intra-species and inter-species crossbreeding in early apricot varieties due to embryo abortion, and seed germination and plant yield in almonds provided better results. Germination was achieved in 363 seeds of apricot x apricot combinations, 40 seeds of apricot x plum combinations and 614 seeds of almond x almond combinations. Molecular marker analyses were conducted on hybrid individuals that were transformed from germinating seeds into plants in 2018 and 2019 and transferred to the orchard and some morphological features were examined. In terms of morphological parameters, some differences occurred in almond × almond, apricot x plum and apricot × apricot hybrids based on mother and father parents. The similarity index was determined with the use of SRAP technique in marker analysis. Similarity index in apricot × plum and apricot x apricot crossbreed individuals was determined with the using SRAP technique in molecular marker analysis and the values varied between 0.64 - 0.92 and between 0.57 - 0.96, respectively. Similarity index in almond x almond crossbreeds was determined with the use of ISSR marker technique and the values varied between 0.67 and 0.97.
Benzer Tezler
- Iğdır ve Kars (Kağızman) illerinde yumuşak ve sert çekirdekli meyve türlerinde bulunan zararlı böcek türleri
Determination of insects pests on stone and pome fruit trees in Igdir and Kars (Kagizman) provinces
YEŞİM BULAK KORKMAZ
- Hasat sonrası UV-C uygulamalarının bazı sert çekirdekli meyve türlerinde muhafaza süresince meyve kalitesine etkileri
Effects of postharvest UV-C treatment on fruit quality in some stone fruits species
SEVİL ÜNAL
Doktora
Türkçe
2021
ZiraatSelçuk ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERHAN KÜÇÜKBASMACI SABIR
- Erzincan ve Gümüşhane illerinde yetiştirilen ılıman iklim meyve türlerinde bulunan Aphididae (Hemiptera) türleri, yoğunlukları, doğal düşmanları ve sekonder konukçularının belirlenmesi
The investigation on aphid (Hemiptera: Aphididae) species and their population densities, natural enemies and secondary hosts on temperate fruit species grown in Erzincan and Gümüşhane provinces
İSMAİL ALASERHAT
- Karaman- Başyayla yöresinde yetişen yabani eriklerden anaç seleksiyonu
Rootstock selection from wild plums growing in the Karaman- Başyayla region
ASLI AKYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatSelçuk ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET EŞİTKEN
- Molecular characterization of Monilinia species associated with brown rot of stone fruits
Sert çekirdekli meyvelerde kahverengi çürüklük ile ilişkili Monilinia türlerinin moleküler karakterizasyonu
ZERRİN KOZMA
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Bilim ve TeknolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiDR. ÖĞR. ÜYESİ HİLAL ÖZKILINÇ