ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye adlı eserinde cerrahi tedavi uygulamaları ve tıp tarihindeki yeri
Surgical treatment practices of Haly Abbas in his book the perfect book of the art of medicine and its place in history of medicine
- Tez No: 650588
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ACIDUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Deontoloji ve Tıp Tarihi, Medical History and Ethics
- Anahtar Kelimeler: ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī, Epitome, Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye, Kitābu'l-Melikī, Paulus Aegineta, Haly Abbas, Epitome (The Seven Books of Paulus Aegineta), The Perfect Book of the Art of Medicine, The Royal Book, Paulus Aegineta
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tıp Tarihi ve Etik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 476
Özet
Bu tezin amacı ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye ya da Kitābu'l-Melikī adı verilen eserinin ikinci cilt dokuzuncu makalesi olan ve“Hastalıkların El ile Tedavisi”olarak adlandırılan cerrahi bölümünü Arapçadan Türkçeye çevirerek Türk tıp tarihi literatürüne kazandırmak, bu bölümü Paulus Aegineta'nın Epitome (The Seven Books of Paulus Aegineta) adlı eserinin ikinci cilt altıncı kitabında yer alan cerrahi bölümü ile karşılaştırmak, ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin bu bölümü oluştururken Paulus Aegineta'dan yararlanıp yararlanmadığını eğer yararlandıysa bunun düzeyini, yine bu bölüme özgün bir katkı yapıp yapmadığını ortaya çıkarmak ve ardından literatürde yer alan çalışmalarla da karşılaştırarak cerrahi açıdan tıp tarihindeki yerini belirlemeye çalışmaktır. Tezde Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye'nin (H. 1294/1877) Arapça olan Kahire/Bulak baskı nüshasında yer alan cerrahi ile ilgili makale esas alınmıştır. Ancak makaledeki eksiklikleri ve hataları düzeltebilmek ve daha sağlıklı bir metin elde edebilmek için bu nüsha, İstanbul Üniversitesi Kitaplığı Arapça Yazmalar bölümünde bulunan (A.Y. 4713a) nolu nüshanın tıpkı basımı, Yale Üniversitesi/USA Kütüphanesi, 1085640 numarada bulunan nüshası ve İstanbul, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Murad Molla Koleksiyonu 1482 numarada bulunan nüshası ile karşılaştırılmış ve Arapçadan Türkçeye çevirisi yapılmıştır. Çeviri esnasında karşılaşılan ve X. yüzyıl tıp terminolojisine ait olan birçok sözcük çeşitli sözlüklerden ve internet kaynaklarından taranarak bir sözlükçe oluşturulmuştur. Daha sonra Arapçadan Türkçeye çevirisi yapılan ilgili makalede yer alan bölümler Paulus Aegineta'nın Epitome adlı eserinin The Seven Books of Paulus Aegineta isimli İngilizce çevirisinin ikinci cildinin altıncı kitabında yer alan cerrahi ile ilgili konularla karşılaştırılmış, bulgular kısmında sunulmuş ve ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır. Alī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin ilgili makalesinde yer alan 111 bölümün Paulus Aegineta'nın ilgili kitabında yer alan konularla karşılaştırılması sonucunda 23'ü hariç geriye kalan 88 bölümünün özellikle cerrahi işleme yönelik olan kısımlarının benzer ve bazılarının ise nerdeyse birebir aynı ifadelerle anlatılmış olduğu görülmüştür. Kan alma, Hacamat, Atardamarların Kesilmesi, Kötü Huylu Yaraların Tedavisi gibi farklı olan konuların ise genellikle ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin makalesinin ilk kısımlarındaki bölümlerde yer aldığı gözlenmiştir. Buna ek olarak ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin bu makaleyi Paulus Aegineta'dan farklı bir sistematiğe göre düzenlediği, bazı konulardaki metin içeriklerine ilaveler veya eksiltmeler yaptığı, bunu da ilgili eserinin ilk kısmında ifade ettiği üzere daha düzenli ve daha pratik bir eser ortaya çıkarabilmek için uygulamaya çalıştığı değerlendirilmiştir. Sonuç olarak ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin cerrahi ile ilgili olan makalesini kaleme alırken çoğunlukla Paulus Aegineta'dan yararlanmış ya da alıntı yapmış olduğu değerlendirilmiş, ancak edinilen bulgulardan yola çıkarak bu makalenin birebir çeviri olmadığına yönelik bir yorumun da yapılabileceği düşünülmüştür.
Özet (Çeviri)
The dissertation aims to translate the nineth article, a chapter about surgery, from the second volume of the book The Perfect Book of the Art of Medicine known as The Royal Book by Haly Abbas entitled as“Manual Treatment of Diseases”from Arabic to Turkish and bring it into the literature of Turkish history of medicine and to compare this chapter with a chapter about surgery from the sixth book of the second volume of the book Epitome (The Seven Books) by Paulus Aegineta. It also aims to determine whether or not Haly Abbas took advantage of Paulus Aegineta to write this chapter, to what extent he benefited it, to present if this chapter is his original contibution, to compare it with the studies in the literature review and to identify its place in the history of medicine. The research is based on the Arabic version of an article about surgery from a copy of the The Perfect Book of the Art of Medicine (H. 1294/1877) published in Cairo/Bulak. However, in order to correct the shortcomings and errors in the article and to obtain a clear text, this copy is compared to just edition of the copy (A.Y. 4713a) in the Istanbul University Library Arabic Writing section, copy of Yale University/ USA Library, the manuscript number 1085640 in Yale University in USA library, Istanbul Suleymaniye Manuscript Library and Murad Molla Collection the manuscript number 1482 and it is translated from Arabic to Turkish. Medical terminolojies encountered during translation and belonged to 10th Centry were searched from various dictionaries and internet sources and a glossary was formed. Then, the chapters from related articles were translated from Arabic to Turkish and compared with related issues in the sixth book of the second volume of the English translation of Paulus Aegineta's Epitome named The Seven Books of Paulus Aegineta, and they vere presented in the findings section and discussed in the light of the relevant literature. As a result of the comparison of 111 chapters in the related article of Haly Abbas with the subjects in the related book of Paulus Aegineta, it has been approved that, excluding 23 chapters, the remaining 88 sections were particularly similar for the surgical procedure and even some were described with the same expressions. It is also seen that some subjects such as blood-letting, cupping, cutting arteries, and treatment of malignant wounds that are treated differently were generally included the chapters in the first parts of Haly Abbas's article. Additionally, it was evaluated that Haly Abbas arranged this article according to a different systematic than Paulus Aegineta, made additions and deletions to text content on some subjects and he tried to apply this in order to create a more organized and more practical work as he stated in the first part of his related work. In conclusion, Haly Abbas mostly benefited or cited from Paulus Aegineta in his article about surgery but based on the findings, it is considered that this article is not translated literally.
Benzer Tezler
- Ali b. Abbas el-Mecûsî'nin Kâmilü's-sınâ'ati't-tıbbiyye adlı eserinde 'Kuvvetler, fiiler ve ruhlar' bölümlerinin tercüme ve değerlendirilmesi
Translation and evaluation of the chapters related to the faculties, acts and spirits in 'Ali ibn 'Abbās al-Majūsi's Kāmil al-şinā'a al-tibbiyya
RABİA SAKIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiBilim Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KAÇAR
- Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonunda bulunan Farsça Münşeât Mecmuaları
Persian Munsheāt Mecmuas in the Esad Efendi Collection of the Suleymaniye Manuscript Library
NERGİS KESHANI ÇALIŞIR
Doktora
Türkçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP ŞAFAK
DOÇ. DR. ABDÜSSELAM BİLGEN
- Ḥanafīte traditionalism in the Mamluk period: Ibn Abī l-ʿIzz's (D. 792/1390) commentary on the creed of al-Ṭaḥāwī
Memlükler döneminde Hanefî gelenekçiliği: İbn Ebü'l-'İzz'in (Ö. 792/1390) Tahâvî Akidesi üzerine şerhi
THOM DEKKER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Dinİbn Haldun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL AYBAKAN
- حاشية الشرواني على البيضاويمحمد بن جمال الدين رمضان السكري الشروانيالمتوفى سنة 1063هـمن البداية إلى نهاية سورة الفاتحة
Eş-Şirvânî'nin Beydâvî tefsirine hâşiyesi Fatiha Suresi örneği
AMAR IBRAHIM HAMAD HAMAD
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT
- حاشية جاد المولى محمد بن معدان الحاجري (ت:1228ه) على المنْظُومَة البَيْقُونِيَّة دراسةً وتحقيقاً
Câdelmevlâ Muhammed b. Ma'dân el-Hâcirî'nin Hâşiye ʿale'l-Manẓûmeti'l-Beyḳūniyye's, çalışma ve araştırmai / A footnote to Jad al-Mawla Muhammad Ibn Ma'dan al-Hajri on the Baiquonian system
ADNAN SAFAR RAHEEM AL-BAYATI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MOHAMAD ALI ALAHMAD