Dikkat eksikliği/aşırı hareket bozukluğu tanılı çocuklara uygulanan bireyselleştirilmiş gelişim destek programının bozukluğun semptomlarına, algılama becerilerine ve aile işlevselliğine etkisinin incelenmesi
Examination of the effect on the disorder symptoms, perception skills and family functioning of the individualized development support program applied to children with attention deficit hyperactivity disorder
- Tez No: 650592
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSEL KÖKSAL AKYOL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Bu araştırma bireyselleştirilmiş gelişim destek programının (Dikkat Eksikliği/Aşırı Hareket Bozukluğu) DEHB tanısı almış çocuklarda bozukluğun semptomlarına, algılama becerilerine ve ailenin işlevselliğine etkisinin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Araştırma karma modelde, ön test-son test-kalıcılık testi kontrol gruplu tasarımda yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Kırklareli il merkezinde bulunan Kırklareli Devlet Hastanesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Polikliniği'nde takip edilen DEHB tanılı, yedi-on yaş arasındaki 11 çocuk ile anneleri oluşturmuştur. Araştırmada nicel veri toplama aracı olarak, DEHB semptomlarını belirlemek için Conners (1997) tarafından geliştirilen ve Kaner, Büyüköztürk ve İşeri (2013a) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan“Conners Anababa Dereceleme Ölçeği Yenilenmiş Kısa (CADÖ-YK)”, DEHB tanılı çocukların duyusal algılama, bilişsel algılama ve duygusal algılama becerilerindeki durumunu belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen Algısal Beceriler Ölçeği ve ailenin işlevselliğini belirlemek için Epstein, Bolwin ve Bishop (1983) tarafından geliştirilen ve Bulut (1990) tarafından Türkçeye uyarlanan“Aile Değerlendirme Ölçeği - ADÖ”kullanılmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise; deney grubundaki annelerin müdahale sürecindeki deneyimleri ile program hakkındaki görüşlerine odaklanan araştırmacı tarafından uzman görüşleri alınarak oluşturulmuş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Ayrıca çocuklar ve aileleri hakkında genel bilgi edinmek için araştırmacı tarafından hazırlanan“Genel Bilgi Formu”kullanılmıştır. DEHB tanılı çocukların duyusal, bilişsel ve duygusal algılama becerilerini desteklemek için Bireyselleştirilmiş Algısal Beceri Destek Programı geliştirilmiş ve yedi-on yaş arasındaki beş DEHB tanılı çocuğa anne ve kardeşlerinin de katılımı ile ev ziyaretleri yoluyla uygulanmıştır. Uygulama süreci 24 oturum şeklinde planlanmış ancak Dünya çapında yayılan COVID-19 pandemisi nedeniyle ilk altı hafta haftada iki oturum, sonraki iki hafta haftada üç oturum olacak şekilde, toplam 18 oturum yapılmıştır. Araştırma sonucunda deneysel uygulama öncesi ve sonrası yapılan ölçüm sonuçları karşılaştırıldığında kontrol grubunda Duyusal, Bilişsel ve Duygusal Algılama puanları ile Bilişsel Problemler-Dikkatsizlik ve Hiperaktivite alt ölçek puanları arasında anlamı bir fark bulunmazken (p>0.05), kontrol grubunda öntest-sontest Karşı Gelme alt ölçek puanları arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (p0.05), deney grubunun deneysel uygulama öncesi, sonrası ve kalıcılık testleri arasında yapılan ölçüm sonuçları karşılaştırıldığında ise Problem Çözme ve Davranış Kontrol puanlarında anlamlı farklar olduğu (p0.05). Deney ve kontrol gruplarının arasındaki puan farklarının büyüklüğünü belirlemek ve programın pratikteki etkisine bakmak için yapılan Cohen-d istatistiği sonuçları incelendiğinde ise deney ve kontrol grupları arasında ölçümlenen Duyusal, Bilişsel ve Duygusal Algılama ile Karşı Olma, Bilişsel-Dikkat, Hiperaktivite ve DEHB İndeksi ve Problem Çözme, Roller, Davranış Kontrol ve Genel İşlevler alt boyutlarındaki etki büyüklüğünün büyük düzeyde olduğu (0.80), İletişim alt ölçeğinde orta düzeyde olduğu (.50); Gereken İlgi ve Duygusal Tepki alt ölçeklerinde ise düşük düzeyde (.20) olduğu görülmektedir. Araştırmanın nitel bulguları incelendiğinde annelerin çocuklarının algısal becerilerinde ilerlemeler görüldüğüne, DEHB semptomlarında gerilemeler meydana geldiğine ve aile işlevsellikleri üzerinde olumlu etkileri olduğuna dair açıklamalar yaptığı belirlenmiştir. Son olarak nitel ve nicel veriler birlikte ele alındığında, annelerin programdan beklentilerinin genel olarak karşılandığı görülmüştür. Uygulanan programın DEHB tanılı çocukların bireysel ihtiyaçlarına ve ailelerinin temel gereksinimlerine uygun tasarlandığı ve yürütüldüğü, her çocuğun kişisel problemlerinin altında yatan nedenlere odaklandığı ve çocuğu kişisel profiline uygun yöntemlerle desteklerken aileyi de güçlendirdiği, DEHB semptomları üzerinde olumlu etkileri olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to determine the effect of the individualized development support program (Attention Deficit / Hyperactivity Disorder) on the symptoms of the ADHD, perception skills and family functionality of children with ADHD. This current research was conducted in mixed model study design which included pretest-posttest-retention test control group. The study group was consisted of 11 children (between 7-10 years old) and their mothers, who were monitored at the Kırklareli Devlet Hastanesi (Kırklareli state hospital) Child and Adolescent Mental Health Polyclinic. In the research,“Conners Parent Rating Scale Revised Short (CADÖ-YK)”developed by Conners (1997) and adapted to Turkish by Kaner, Büyüköztürk and İşeri (2013a) was used as a quantitative data collection tool. The Perceptual Skills Scale developed by the researcher was used to determine the status of children with ADHD in sensory perception, cognitive perception and emotional perception skills, and“Family Evaluation Scale”developed by Epstein, Bolwin and Bishop (1983) and adapted to Turkish by Bulut (1990) to assign the functionality of the family. - FAD“ was used. As a qualitative data collection tool; A semi-structured interview form (Mother Interview Form-Needs Analysis), was applied in this study, which was prepared by the researcher of this current study in order to collect information about the experiences of the mothers in the experimental group and to gather their opinions about the program. In addition, ”General Information Form" was prepared by the researcher was used to obtain general information about children and their families. To support the sensory, cognitive and emotional perception skills of children with ADHD, the Individualized Perceptual Skill Support Program has been developed and applied to five children with ADHD during the home visits with the participation of their mothers and siblings. The implementation process had planned as 24 sessions. However, due to the COVID-19 pandemic spread worldwide, 18 sessions were conducted, with two sessions per week for the first six weeks and three sessions per week for the next two weeks. When the results of the study were compared before and after the experimental application in the control group, no significant difference was found between the Sensory, Cognitive and Emotional Perception scores and the Cognitive Problems-Inattention and Hyperactivity subscale scores. (P>0.05). However, in the control group, there was a significant difference between the pretest-posttest Oppositional subscale scores (p0.05). When the measurement results between the experimental group before, after, and retention tests were compared, it was determined that there were significant differences in Problem Solving and Behavior Control scores (p0.05). Cohen-d statistics were applied to determine the magnitude of score differences between the experimental and control groups and to look at the practical effect of the program. It was observed that the effect size in the subdimensions of Sensory, Cognitive and Emotional Perception, Oppositional, Cognitive-Attention, Hyperactivity and ADHD Index and Problem Solving, Roles, Behavioral Control and General Functions measured between experimental and control groups was found to be at a high level (.80). While the communication was at a medium level (.50); It was assigned that the required Interest and Emotional Response subscales were low (.20). When the qualitative findings of the study were examined, it was assigned that mothers made explanations about the improvement of their perceptual skills of their children, regressing of ADHD symptoms and having positive effects on family functionality. Moreover, considering the qualitative and quantitative data together, it was seen that the expectations of the mothers from the program were generally met. It has been determined that the applied program is designed and executed in accordance with the individual needs of the children with ADHD and the basic needs of their families, focuses on the underlying causes of each child's personal problems and supports the child with methods which are appropriate to his personal profile, and also has positive effects on ADHD symptoms.
Benzer Tezler
- Obstrüktif uyku apnesi veya primer horlamasi bulunan çocuklarda monoblok apareyinin etkinliğinin incelenmesi: Polisomnografik ve sefalometrik analiz
Evaluation of the efficiency of monobloc appliance in children with ostructive sleep apnea or primary snoring: Polysomnographic and cephalometric analysis
ESER ÇAPAN
Doktora
Türkçe
2014
Diş Hekimliğiİstanbul ÜniversitesiOrtodonti Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KILIÇOĞLU
- (9-12 yaş) dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış ve tanı almamış çocukların annelerinin tutumlarının ve kaygı durumlarının çocuklardaki benlik algısına etkisi
The effects of the attitude and anxiety state of the mothers of the children who are aged between 9 and 12 and diagnosed with hyperactivity and attention deficit disorder and who are not diagnosed with such disorder on the self-perception of the children
AYŞE BEDEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiBeykent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT
- Dikkat eksikliği/aşırı hareket bozukluğu tanılı çocukların ailelerinde işlevsellik ve bütünlük duygusu
Family functioning and sence of coherence in parents ofchildren with attention/deficit/hiperactivity disorder
AHU KAÇMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Hemşirelikİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaRuh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA BİLGİN
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda silik nörolojik belirtiler
Neurological soft signs in attention deficit and hyperactivity disorder
GÜRKAN ODABAŞIOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2004
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. LEVENT KAYAALP