Bilimsel modellerin ontolojisi
The ontology of scientific models
- Tez No: 651005
- Danışmanlar: DOÇ. DR. F. BERNA YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Günümüz bilim felsefecileri modellerin bilimsel etkinliğin vazgeçilmez araçları oldukları konusunda hemfikirdirler. Çoğu bilim felsefecisinin uzlaştığı bir diğer nokta daha varsa, o da modellerin temsiller olduklarıdır. Geleneksel görüş, modellerin belli bir hedef sistemi doğrulukla temsil ettikleri için bize hedef sistem hakkında bilgi verdikleri yönündedir. Başka bir deyişle modellerin epistemik değeri, model ile hedef sistemin özellikleri arasındaki nesnel bir temsil ilişkisine dayanır. Öte yandan bazılarının fark ettiği üzere model sistem ile hedef sistem arasında her zaman doğrudan bir ilişkiden söz etmek mümkün değildir. Bilginler sıklıkla gerçek sistemler üzerinde değil, hipotetik sistemler üzerinde çalışırlar. Bu durumda modellerin ne türden varlıklar oldukları sorusu önemli bir problem olarak belirir. Modelleme pratiğini anlamlandırma çabasında son on ya da en fazla on beş yıl içerisinde ortaya çıkan bazı görüşler sanat eserleri ile bilimsel modeller arasında geçerli olan bazı benzerliklere dikkat çekerler. Bunlar arasında en dikkat çekici olanı, modellerin, sanat felsefecisi Kendall Walton'ın terime verdiği anlamda“kurgusal”olduklarıdır. Bu çalışma da modeller ile edebi eserler arasında çeşitli benzerlikler kurulabileceğine ilişkin bir düşüncenin ürünüdür. Ortaya konulan görüş temelde sanat felsefecisi ve metafizikçi Amie Thomasson'ın görüşlerine dayanmakta ve bilimsel modellerin insan yapımı nesneler, yapıntılar (artifact) olduklarını öne sürmektedir. Yapıntıcılık adını alan bu görüşe göre modeller belli problemleri çözmede bilginler tarafından kullanılan araçlardan ibarettir. Bu türden bir görüş, modelleri salt temsil amacıyla kullanılan nesneler olarak görmek yerine, bilginlerin belli amaçları gerçekleştirmede kullandıkları araçlar olarak kavrar. Böylelikle temsilci görüşleri ve hatta Waltoncı bilimsel modelleme izahını da içine alan daha kapsayıcı bir çerçeve sunar.
Özet (Çeviri)
All philosophers of science today agree that the models are indispensable part of the scientific activity. If there is an additional point that unites at least most of the philosophers of science, it is that models are representations. Traditional view says that models give us knowledge about a certain target system due to their accurately representing that system. In other words, the epistemic value of models is based on an objective representational relationship between the properties of a model and its target. But as some observe, it is always not the case that there is such a direct relationship between the two. Scientists often work not on real systems but on hypothetical systems. Thus arises the important question of what kind of entites scientific models are. In an attempt to make sense of the modelling activity that emerges over the last decade or fifteen years, some accounts draw attention to certain similarities between scientific models and the works of art. The most notable among them is the view that models are“fictional”in the sense Kendall Walton, a prominent philosopher of art, has used it. This work, also, is an outcome of a view in which it is claimed that there are various similarities between models and literary works of art. But the work essentially takes its support from the views of Amie Thomasson, a philosopher of art and a metaphysician, and asserts that scientific models are human-made objects, that is, artifacts. According to the account (artifactualism) that is presented here, models are some kind of tools put into use by scientists to solve certain problems. This view considers models as tools that are used in achieving a goal instead of solely seeing them as representations of a target system. So, it comprises not only the representational approach but even the Waltonian account of scientific modelling.
Benzer Tezler
- Understanding shape preferences in architectural design through evolutionary computation
Mimari tasarımdaki şekil tercihlerini evrimsel hesaplama ile anlama
ECENUR YAVUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
DR. MICHAEL STEFAN BITTERMANN
- An account of reductionism in biology; practices of molecular biology as instruments
Biyolojide indirgemecilik konusu üzerine bir çalışma; araçlar olarak moleküler biyoloji pratikleri
OZAN ALTAN ALTINOK
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN SOL
- Developing a domain ontology for business process management: A case study on banking
İş süreci yönetimi için etki alanı ontolojisinin geliştirilmesi: Bankacılıkla ilgili bir örnek çalışma
NAGİHAN DEMİRBAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
BankacılıkAtılım ÜniversitesiYazılım Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİĞDEM TURHAN
- Bilim sosyolojisi açısından tıp alanındaki paradigmatik değişimlerin tezahürleri: Fonksiyonel tıp üzerine bir araştırma
The manifestations of paradigmatic changes in medicine from the point of sociology of science: A study on functional medicine
GAMZE GÜRLER
Doktora
Türkçe
2024
Sosyolojiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN KONUK
- Mimarlıkta çok boyutluluğun bütünlük içerisinde ele alınmasını sağlama amaçlı bir bilişim yönetim sistemi
An Architecture information management system for consideration of multi-dimensionality within wholeness
YÜKSEL DEMİR