Bilim sosyolojisi açısından tıp alanındaki paradigmatik değişimlerin tezahürleri: Fonksiyonel tıp üzerine bir araştırma
The manifestations of paradigmatic changes in medicine from the point of sociology of science: A study on functional medicine
- Tez No: 850056
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN KONUK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 282
Özet
Tıp ve toplum arasındaki devingen ilişki, sosyolojinin inceleme alanlarından birini oluşturur. Tıp alanındaki paradigmatik değişimler, toplumsal ilişkilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar ve toplumsal ilişkilere yansır. Bu tez çalışmasında, çağdaş tıbbın araştırma konusu, nesnesi, uygulayıcıları ve organizasyonu bakımından geniş çapta bir kriz yaşadığı iddia edilmektedir. Bu süreçte tıbbi bilgi, tedavi, klinik, hastalık, hasta ve hekim gibi kavramlar değişip yeni anlamlar kazanmaktadır. Buradan hareketle, 21. Yüzyılda tıp alanında yaşanan paradigmatik değişimleri mümkün kılan faktörler ve bu değişimlerin Türkiye'de tıbbi ve toplumsal alanda nasıl karşılık bulduğu araştırılmıştır. Tıbbi bilginin toplumsal karakterinin, bilim-tıp-toplum ilişkilerinin ve bilimsel topluluk olarak hekimlerin analizi için bilim sosyolojisine; profesyonel meslek olarak tıbbın, hekim-hasta ilişkisinin ve sağlığın toplumsal tabakalaşmadaki yerinin incelenmesi için tıp sosyolojisine başvurulmuştur. Eleştirel realizm ise çalışmanın hem teorik hem metodolojik yönelimini belirlemiştir. Araştırma sürecinde tıbbın ontolojik, epistemolojik ve metodolojik dönüşümünü anlayabilmek için, literatürdeki biyomedikal-alternatif tıp gibi mevcut ikiliklerin yetersizliğine dayanarak“post-biyomedikal”kavramsallaştırması ortaya atılmıştır. Kronik hastalıklarda yaşanan patlama, düşünce dünyasındaki holistik dönüş, nedensellik krizi, proleterleşme ve profesyonellik krizi gibi faktörlerin bu modellerin doğuşunu etkilediğine değinilmiştir. Post-biyomedikal modelin Türkiye'de somutlaştığı örnek olarak fonksiyonel tıp gösterilmiştir. Bu tıp modellerinde, hekim ve hasta ilişkisinin dönüştüğü, yaşam tarzına dayalı kişiselleştirilmiş tıp uygulamalarının arttığı görülmektedir. Ortaya çıktığı bağlamda alternatif tıp olarak görülen natüropati geleneğinden miras alan fonksiyonel tıp, Türkiye'de farklı bir bağlam ve epistemik topluluk içinde vücut bulmuştur. Bu araştırmada, keşfedici sıralı karma yöntemlere başvurularak, hekimlerle yarı-yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler ve fonksiyonel tıp takipçilerine yönelik anket formu aracılığıyla nitel ve nicel veriler toplanmıştır. Bulgularda, Türkiye'de fonksiyonel tıbbın yükselişini mümkün kılan mekanizmalar olarak hekimlerin yeni paradigmalara self-refleksif ilgisi, tedavi konusunda yaşanan kriz ve halkın holistik sağlık hizmetlerine olan artan talebi gösterilmiştir. Fonksiyonel tıbbın Türkiye'deki serüveni, biyomedikal modele yöneltilen eleştiriler, fonksiyonel tıbbı tanıma ve değerlendirme, yeniden profesyonelleşme, alan içi ilişkiler ve fonksiyonel tıbbın özneleri gibi temalar altında değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis explores the paradigmatic shifts in the field of medicine in Turkey, focusing on the dynamic relationship between medicine and society. The thesis argues that contemporary medicine is experiencing a crisis in terms of research subject, object, practitioners, and organization, leading to new meanings for concepts such as medical knowledge, treatment, clinic, disease, patient, and physician. In the study, the sociology of science is used to analyze the social character of medical knowledge, science-medicine-society relations and physicians as a scientific community; the sociology of medicine is used to analyze medicine as a professional occupation, the physician-patient relationship, and the place of health in social stratification. Critical realism shaped both the theoretical and methodological orientation of the study. The conceptualization of“post-biomedical”was introduced based on the inadequacy of existing dichotomies in the literature, such as biomedical-alternative medicine. Factors such as the explosion of chronic diseases, the holistic turn in thinking, the crisis of causality, proletarianization, and the crisis of professionalism have influenced the emergence of these models. The relationship between physician and patient has been transformed, and personalized medicine practices based on lifestyle have increased in post-biomedical models. Functional medicine, an alternative medicine based on naturopathy, is presented as an example of this post-biomedical model in Turkey. In this study, exploratory sequential mixed methods were used, and data were collected through semi-structured, in-depth interviews with physicians and a questionnaire for functional medicine followers. The findings suggest that the mechanisms enabling the rise of functional medicine in Turkey are physicians' self-reflexive interest in new paradigms, the crisis in treatment, and the public's growing demand for holistic health services. The journey of functional medicine in Turkey was evaluated under themes such as criticisms of the biomedical model, recognition and evaluation of functional medicine, re-professionalization, intra-field relations, and subjects of functional medicine.
Benzer Tezler
- Sosyal fenomenler olarak bilimsel ihtilaflar/bir vak'a incelemesi: Nerium Oleander(zakkum)
Scientific controversies as social phenomena/a case study: Nerium Oleander(zakkum)
MİHRİBAN ŞENSES
- Değişen toplum yapısında hekim ve hastalar açısından sağlık ve hastalığın anlamı
The meaning of health and disease for physicians and patients in changing society structure
FERHAT DEĞER
- Türkiye'de sağlık alanında dönüşüm: Sembolik güç ve sembolik şiddet ilişkisi
Transformation in the health field in Turkey: The relation between symbolic power and symbolic violence
ALEV AKBAL
Doktora
İngilizce
2018
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. AYTÜL KASAPOĞLU
- Carl Schmitt'in politik felsefesinde çoğulculuk eleştirisi
Critique of pluralism in the political philosophy of Carl Schmitt
CEREN TUĞLU OLPAK
- An intended sociological analysis of energy and society
Enerji ve topluma yönelik sosyolojik bir analiz
ATİQUE UR RAHMAN
