Memlükler Dönemindeki müsta'rib Türk tarihçilerin eserlerindeki Türkçe kelimeler: Tarihu'l Fahiri örneği
Turkish words in the works of müsta'rib Turkish historians in the Mamluk Period: The case of historian Fahiri
- Tez No: 651272
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA KAYAPINAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belagati, Türkçe kelimeler, Arapça sözlükler, Memlükler dönemi, Türk tarihçiler, Tarihu`l-Fahiri, Arabic Language and Retoric, Turkish words, Arabic dictionaries, the period of Mamluks, Turkish historians, Tarihu`l-Fahiri
- Yıl: 2020
- Dil: Arapça
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 380
Özet
Moğolların 'Ayn Câlût savaşında (m. 1260) bozguna uğramasıyla birlikte Şam ve Mısır'da Memlükler devletinin tarihi fiilî olarak başlamış oldu. Memlükler'le beraber Türk ve Arap kültürü arasında yeni bir etkileşim dönemi başladı. Arapçaya Türkçeden ve diğer dillerden sözcükler transfer edildi. O dönemin edebiyatçıları ve tarihçileri özellikle de Türkler, kitaplarında ve pek çok eserlerinde bu sözcükleri muhafaza ettiler. Bu bağlamdan yola çıkarak bu çalışma, Memlükler dönemindeki Türk tarihçilerin kitaplarında geçen sözcüklerin etimolojisinin araştırılmasını hedeflemektedir. Örneklem olarak Türk tarihçi Bedreddin Bektaş el-Fahiri'nin Tarihu`l-Fahiri adlı eseri seçilmiştir. Bu esere dayanarak Arapçaya ödünç alınan Türkçe sözcüklerin belirlenmesi, kullanıldıkları anlamları, geçtikleri metinlerin kayıtları ve varsa uğradığı değişimlerin, h. 589-741 yılları arasındaki Eyyûbiler ve Memlükler tarihinin yaklaşık olarak 150 yıllık bir dönemini ele alan tarihi kaynaklar dikkate alınarak tespit edilmesi ve sözcüklerin yazım şekillerinin belirlenmesi, çalışmanın başlıca amaçlarıdır. Ayrıca bu çalışma Memlükler dönemi Türk tarihçileri ve Arapça sözlükler hakkında genel bilgiler vermeyi de amaçlamaktadır. Araştırma sonucunda ilgili eserde, özel isimler, yer ile mekan isimleri ve terimler arasında çeşitlilik gösteren ve mezkur dönemin tarihçilerinin kayıt altına aldıkları 2300'ü aşkın Türkçe sözcüğün olduğuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu sözcüklerin kökleri Farsça, Moğolca ve Türkçe gibi dillere dayanmaktadır.
Özet (Çeviri)
With the defeat of Mongols in the war of Ayn Jalut (1260 A.D.), the de facto history of the state of Mamluks started in Damascus and Egypt. With the Mamluks a new period of interaction between Turks and Arabs started. Words from Turkish and other languages were transferred into Arabic. The men of letters of the period and particularly the Turks kept maintained those words in many of their works. Departing from this context the current thesis aims to investigate the etymology of the words in the books of Turkish historians in the period of Mamluks. For case study the Tarihu'l-Fahiri of the Turkish historian Badraddin Bektash al Fahiri is chosen. Taking this book as its focal point, the main objective of the analyses therefore are to spot Turkish loan words in Arabic, to examine their semantics, the records of the books there are used in and to understand transformations, if any, they have undergone based on the historical resources covering roughly 150 years of the period of Ayyubis and Mamluks, and finally to determine their spelling. Also, the thesis aims to provide some general information on Turkish historians and Arabic works in the period of Mamluks. Consequently, it has been found out as a result of the analyses of the book at stake that there are more than 2300 Turkish words recorded by the historians of the aforementioned period ranging from private nouns to toponyms and geographical terms. Moreover, the etymology of these words are traced back to Farsi, Mongolian and Turkish languages.
Benzer Tezler
- kıpçakçanın söz varlığı
Vocabulary of Kiptchah Turkish
KULİXİLA ZHAMALİHAN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Preservation of endangered Ottoman cultural heritage in Yemen: A case of Sana'a
Yemen'de tehlike altındaki Osmanlı kültür miraslarının korunması: Sana'a örneği
YAHYA ABDULLAH AHMED AL-AMRI
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
MimarlıkEskişehir Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET İNCEOĞLU
DR. ÖĞR. ÜYESİ BETÜL GELENGÜL EKİMCİ
- Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî esasında Memlük-Kıpçak sahasında yazılan sözlüklerdeki söz varlığı üzerine inceleme
The examination on the vocabulary in the dictionaries written in the Mamluk-Kipchak period basis on Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî
FATMA MOHAMED AHMED ELTAMIMI ELSHERBINI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Şa'rani ve hadisleri değerlendirmede Mizan yöntemi
Sha'rani and the method of Mizan in evaluation of hadiths
FERHAT GÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÖRMEZ
- حاشية أحمد البِيلي على مَتن السَّنوُسي (صُغرى الصُّغرى) تَحليل وتَحقيق
Ahmed el-Bîlî'nin es-Senûsî'nin Suğra's-Suğra adlı eserine yaptığı haşiyenin tahlil ve tahkiki
SALAH SALIH MUSTAFA AL-MASSLAWI
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULCEBBAR KAVAK