İran'ın Şiî politikaları bağlamında Ortadoğu'daki vekâlet savaşları: Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen örneği
Proxy wars in the Middle East in the context of Iran's Shiite policies: Iraq, Syria, Lebanon and Yemen examples
- Tez No: 652785
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ COŞKUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Sosyoloji, Uluslararası İlişkiler, Political Science, Sociology, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 381
Özet
Devrimden sonra“Velâyet-i Fakîh”anlayışıyla varlık bulan dinî bir liderliğin, mutlak otoritesi ve Şiî inanışa mahsus dinî kurallarla yönetilmeye başlanan İran, Şiî kitlelerin hâmisi rolünü üstlenmiştir. İtikadî bir ayrılığa dönüşmeden önce siyasî meşruiyete dair bir uyuşmazlıktan ibaret olan Şiî-Sünnî ayrılığı bu devrimden fazlasıyla etkilenmiştir. Bu çalışmada, 1979 yılında gerçekleşen İran İslâm Devrimi'nin dayandığı dinî ve kültürel dinamikler ve yürüttüğü yayılma politikaları“tarihsel sosyolojik”bir yaklaşımla ve uluslararası ilişkiler perspektifi bağlamında incelenmektedir. Bu çalışmanın ışığında tezimizin ana bulgusunu şu şekilde özetlemek mümkündür: İran -başlangıçta ve siyaseten- tüm Müslümanları desteklemek suretiyle kuşatıcı bir rol oynayacağını ilân etmiş, ancak ağırlıklı olarak Şiî grupları desteklemiş, bu yapıları askerî ve iktisadî birer güç haline getirerek Şîa mezhebini dış siyasette araçsallaştırmıştır. Söylemsel düzeyde idealist ve ümmetçi görünen İran'ın diğer dış politika tercihleri gibi vekâlet savaşı politikalarının da ana eksenini Fars ve Şiî kimliğinin birleşiminden oluşan ulus-devlet çıkarlarını gerçekleştirme ve güvenlik kaygılarını giderme amacı oluşturmaktadır. Çalışmada İran İslâm Cumhuriyeti'nin tutunum ideolojisi olarak gördüğü Şiîliğin geçirdiği dinî ve siyasî dönüşüme, bu geleneğin devrime etkisine ve devrim sonrası İran'ın politikalarını belirleyen temel aktör ve faktörlere, ihtiyaç duyulduğu oranda değinilmiştir. Çalışmada İran'ın yaşam alanı olarak gördüğü Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen'e dönük bu yayılma siyasetinde kullandığı yöntem, söylem ve araçlar, üzerinden 40 yıl geçen İslâm Devrimi'nin muhtelif evreleriyle bağlantılı olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda İran'ın vekâlet savaşlarında kullandığı yöntem ve söylemler incelenmiş, bu dört ülkede günümüzde bu çalışmaların ne derece başarılı olduğu araştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Governed by an absolute authority of religious leadership with the concept of“Governance of the Jurist/ Wilāyat al-Faqīh'' which came into existence after the revolution shaping the political dimension and Shiite belief, Iran, assumed the role of the protecting power of the Shiite masses. The Shiite-Sunni divide, which was consisted of only a dispute over political legitimacy before it turned into a creed, has greatly influenced by this revolution. In this study, the religious and cultural dynamics of the Iranian Islamic Revolution in 1979 and its expansion policies are examined in the context of international relations perspective with a ”historical sociological" approach. In the light of this study, it is possible to summarize the main finding of this thesis as follows: Although - initially and politically- Iran has declared that it will play an inclusive role by supporting all Muslims in the course of time it has supported Shia groups, both within the country and in various parts of the Islamic world. Iran has not only contented with religious support but also has transformed these organizations/structures into a military and economic power and instrumentalized them as a part of its foreign policy. The main axis of the proxy war policies, like the other foreign policy preferences of Iran, which appears to be idealistic and panislamist discursively, aims to accomplish its national interests that consist of the combination of Persian and Shia identity and to eliminate security concerns. The religious and political transformation of Shiism which is regarded by the Islamic Republic of Iran as an ideology of adhesion, the effect of this tradition on the revolution and the main actors and factors that determine the post-revolution Iranian policies are mentioned as needed. In the study, the methods, rhetoric and tools used in this expansion policy towards Iraq, Syria, Lebanon and Yemen, regarded by Iran as lebensraum are discussed in connection with the various phases of the Islamic Revolution. In this context, the methods and discourses used by Iran in proxy wars were examined, and the success of these studies in these four countries was investigated.
Benzer Tezler
- İran devrimi sonrasında Şii jeopolitiği'nin Ortadoğu coğrafyasındaki yansımaları
The reflections of the shiite geopolitics in the Middle East after the Iran revolution
SERKAN AYKUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Coğrafyası ve Jeopolitiği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ OSMAN KOCALAR
- İran İslam devrimi ve değişen İran dış politikası
İran Islam revolution and changing İran foreign policy
ARZU HAGIGI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerAkdeniz ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RAMAZAN İZOL
- Iran's foreign policy towards its allies: 'Axis of resistance'
İran'ın müttefiklerine doğru dış politikası: 'Direniş ekseni'
MEHMET CANDAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Uluslararası İlişkilerYıldırım Beyazıt ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERKAN DOĞAN
- Devrim sonrası İran'ın Orta Doğu gelişmelerine ilişkin dış politikası
Post-revolution Iran's foreign policy regarding Middle East developments
FATMANUR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜREL YILMAZ ŞAHİN
- Velayeti Fakih ve İran dış politikası: Ali Hamaney'in konumu
Velayete Faqih and Iranian foreign policy: The position of Ali Khamenei
HAZAR VURAL JANE
Doktora
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUAT AKSU