Çukurova deltası: Arazi kullanımı ve insan ortam ilişkisi
Çukurova delta: Land use and human environment relationship
- Tez No: 653454
- Danışmanlar: PROF. DR. MERAL SUNA DOĞANER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiye Coğrafyası Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 393
Özet
Çukurova Deltası, Akdeniz Bölgesi'nin Adana Bölümü'nde Adana ve Mersin il sınırları içinde bulunur. Doğal ortam özellikleri bakımından sade bir yapıya sahip olan delta ovasının ortalama yükseltisi deniz seviyesi ile yaklaşık 142.7 metre arasındadır. Çukurova Deltası 2972.7 km² alanı ile Türkiye'nin en büyük kıyı ovasını oluşturur. Genel olarak alüvyon, akarsu seki çökelleri (konglomeralar), delta çökellerinden oluşan düz alanda sadeliği bozan en önemli morfolojik birim Karataş doğusunda yer alan Misis Tepelerini'nin devamı olan kalker, killi-şistli kalker, çakıllı kalkerli yapıdaki Karataş Tepeleri'dir. Çukurova Deltası'nın sahip olduğu en önemli mevcut doğal potansiyeli su kaynakları ve verimli tarım arazileridir. Bu alanlar son yıllarda hızlı bir değişime uğramıştır. Verimli tarım arazilerinin yerleşim ve sanayi alanlarına çevrilmesi, su kaynakları üzerinde kurulan barajlar ve tarımda sulama ile su kaynaklarının bilinçsizce tüketilmesi günümüzde de devam etmektedir. Çukurova Deltası'nın mevcut doğal ortam özelliklerinin, arazi kullanım durumu ve zamansal değişimlerinin tespit edilebilmesi için hazırlanan bu çalışmada CBS ve UA teknikleri kullanılmıştır. Arazi kullanım özelliklerinin 2018 yılına ait zamansal değişimi LandSAT uydu görüntüleri kullanılarak hazırlanırken, 1990, 2000, 2006, 2012 ve son olarak 2018 yılına ait arazi örtüsü değişimleri CORINE (Coordination Information System) verileri kullanılarak hazırlanmıştır. Bu veriler CBS ortamında sayısallaştırılarak arazi kullanım ve arazi örtüsü değişim haritaları hazırlanmıştır. Arazi kullanım üzerinde etkili olan fiziki ve beşeri coğrafya özellikleri ortaya konularak doğal potansiyel ve beşeri özelliklerin arazi kullanımı ile arasında olan ilişki açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre yıldan yıla delta sınırları içerisinde tarım alanlarında ve su kaynakları alanında azalma olduğu, yerleşim alanları, sanayi alanları ve ulaşım alanlarında artış olduğu gözlenmiştir. İnceleme alanında sulu tarım arazileri ve meyve bahçeleri artarken, kuru tarım arazilerinde önemli miktarda azalma olmuştur. Bu durum deltada tarımda sulama olanaklarına bir çözüm getirildiğinin göstergesidir. Seyhan, Ceyhan nehirleri ve Tarsus (Berdan) Çayı ile bağlantılı yapılan sulama ve kurutma kanalları deltayı farklı yönlerden çevrelemiştir. Araştırma alanındaki en büyük sorun verimli tarım alanlarının zamanla kaybedilmesidir. Tarımsal faaliyetlere olan talep mera ve orman alanları, kumullar, bataklıklar gibi doğal ortamların bozulması ve bu ortamların tarım alanlarına dönüştürülmesi ile sonuçlanmaktadır. Yerleşme alanları ve sanayi faaliyetlerinin hızla artması, Seyhan, Ceyhan nehirleri ile Tarsus (Berdan) Çayı sularının kirlenmesine neden olurken, ovada yanlış tarımsal uygulamalar sonucu toprak kirliliği, doğal bitki örtüsünün tahribi, biyolojik çeşitliliğin zarar görmesi, sulak alanların daralması ve yok olma tehlikesi gibi birçok problem ortaya çıkarmaktadır. Çukurova Deltası verimli toprakları ile hala tarımsal önemini korumaya devam etmektedir. Bu nedenle deltadaki problemler tespit edilerek mevcut potansiyelden maksimum fayda sağlanılması ve arazi kullanımın buna göre gerçekleştirilmesi sürdürülebilir bir planlamanın yapılması ile gerçekleşecektir.
Özet (Çeviri)
Çukurova Delta is located in the Adana part of the Mediterranean Region, within the provincial borders of Adana and Mersin. The average altitude of the delta plain, which has a simple structure in terms of natural environmental features, is approximately 142.7 meters above sea level. Turkey's Çukurova Delta forms the largest coastal plain with 2972.7 km2. In general, the most important morphological unit that disrupts the simplicity in the flat area consisting of alluvium, river bank sediments (conglomerates), and delta sediments is the Karataş Hills with a clay-shaly limestone, pebbly calcareous structure, which are the continuation of the Misis Hills located in the east of Karataş. The most important existing natural potential of Çukurova Delta is water resources and fertile agricultural lands. These areas have undergone a rapid change in recent years. Conversion of fertile agricultural lands into residential and industrial areas, dams established on water resources and unconscious consumption of water resources with irrigation in agriculture continue today. GIS and RS techniques were used in this study designed to determine the current natural environmental characteristics, land use status and temporal changes of the Çukurova Delta. While the temporal changes of land use characteristics for 2018 were prepared using LandSAT satellite images, land cover changes for 1990, 2000, 2006, 2012 and lastly 2018 were prepared using CORINE (Coordination Information System) data. These data were digitized in GIS environment and land use and land cover change maps were prepared. By presenting the physical and human geography characteristics that affect land use, the relationship between the natural potential and human characteristics with land use was investigated. According to the results obtained in this study, it has been observed that there is a decrease in agricultural areas and water resources within the delta boundaries from year to year, and an increase in residential, industrial and transportation areas. While irrigated agricultural lands and orchards increased in the study area, there was a significant decrease in dry agricultural lands. This situation is an indication that a solution has been brought to irrigation opportunities in agriculture in the delta. Irrigation and drying channels constructed in connection with Seyhan, Ceyhan rivers and Tarsus (Berdan) Stream surround the delta from different directions. The biggest problem in the research area is the loss of fertile agricultural lands over time. The demand for agricultural activities results in the degradation of natural environments such as pasture and forest areas, dunes, and swamps and the transformation of these environments into agricultural areas. While the rapid increase in settlement areas and industrial activities causes the waters of Seyhan, Ceyhan rivers and Tarsus (Berdan) stream to be polluted, it causes problems such as soil pollution, destruction of natural vegetation, damage to biological diversity, shrinkage of wetlands and danger of extinction as a result of improper agricultural practices in the plain. Çukurova Delta still maintains its agricultural importance with its fertile soils. Therefore, determining the problems in the delta and obtaining the maximum benefit from the existing potential and realizing the land use accordingly will be achieved by making a sustainable planning.
Benzer Tezler
- Potential implications of sea-level rise in Türkiye and its vicinity
Türkiye ve çevresinde deniz seviyesi yükselmesinin olası etkileri
EBRU ALABAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Deniz Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KARACA
DR. METİN BAYKARA
- Doğu Akdeniz delta sistemlerindeki sulak alanlarda peyzaj paterni değişimleri: Göksu deltası ve Yumurtalık lagünü milli parkı örnekleri
Başlık çevirisi yok
TUBA KAYRA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN ALPHAN
- Çukurova deltası kıyı alanında arazi örtüsü değişimlerinin belirlenmesinde farklı uzaktan algılama yöntemlerinin değerlendirilmesi
Assesing different remote sensing techniques to detect land use/cover changes in coastal zone of Çukurova deltas
ANIL AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SÜHA BERBEROĞLU