Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarındaki zarflar ve kullanışları
Adverbs in Hüseyin Rahmi Gürpınar's novels and the methods of their use
- Tez No: 653577
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET AKÇATAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Zarf, Zarf Türleri, Türkçede Zarflar, Hüseyin Rahmi Gürpınar, İnceleme, Adverb, Adverbs Types, Adverbs in turkish, Hüseyin Rahmi Gürpınar, examination
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Türkçe'de zarf/belirteç konusu hem dil çalışmaları hem de edebiyat araştırmaları için önem arz etmektedir. Zarflar bir eylemi, bir sıfatı veya bir başka zarfı nitelik, nicelik, yer, zaman, ölçü, soru gibi çeşitli bakımlardan etkileyip onları açıklayan ya da değiştiren sözcüklerdir. Türk Dili araştırmalarında, özellikle gramer ve sentaks çalışmaları için önemli dil unsurlarıdır. Dil çalışmalarının yanında edebiyat araştırmalarında, bir edebi eserin sanat ve estetik bakımından incelemesi bakımından da önem taşımaktadırlar. Bu araştırmada zarflar, örnek cümlelerle belirlenen tasnife uygun olarak incelemeye tabi tutulmuştur. Örnek cümleler Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın bazı romanlarındaki örneklerden seçilmiştir. Tasnif olarak Prof. Dr. Hacı Ömer Karpuz'un Türkçede Zarflar adlı eseri temel alınmıştır. Zarflar temelde iki ana kategoride incelenmiştir: Yapılarına göre zarflar ve işlevlerine göre zarflar. Yapılarına göre zarflar kendi içinde iki ana başlıkta incelenmiştir: Tekli zarflar ve birleşik zarflar. İşlevleri bakımından zarflar kendi içinde iki ana başlıkla tasnif edilmiştir: Tek işlevli zarflar ve çok işlevli zarflar. Tek işlevli zarflar ise 22 kategoride incelenmiştir: Niteleme, zaman, yer-yönelme, sebep, nicelik, sıralama, birliktelik, benzetme, tekrar, karşılıklılık, karşıtlık, vasıta, karşılaştırma, görelik, doğrulama, kesinlik, yeterlik, gösterme, ihtimal, sınırlandırma, şart ve ekleme zarfları. Çok işlevli zarflar ise 3 kategoride ele alınmıştır: Zaman-niteleme, yer-niteleme, zaman-yer zarfları. Hüseyin Rahmi Gürpınar hem edebi kişiliği hem de eserlerinde kullandığı dil bakımından önemli Türk roman yazarlarındandır. Kullandığı dilin yalın ve mahalli olması dil incelemeleri bakımından onun eserlerini daha da önemli kılmaktadır. Bu çalışmada zarflar, Hüseyin Rahmi'nin Mürebbiye, şık, Deli Filozof ve Metres adlı romanları taranıp cümle örnekleri seçilerek belirlenen tasnife uygun bir şekilde kategorilendirilmiştir. Çalışma, araştırma konusunun teorik bölümünü de içeren giriş, cümle örneklerinin yer aldığı inceleme ve değerlendirme - sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümü çalışmanın kavramsal çerçevesi ve zarf konusunun teorik bölümü ile Hüseyin Rahmi'nin hayatı ve eserlerini de kapsayan bölümdür. İnceleme bölümü araştırmanın asıl bölümüdür. Bu bölümde Prof. Dr. Hacı Ömer Karpuz'un Türkçe'de Zarflar adlı çalışmasındaki zarf tasnifi kullanılmıştır. Hüseyin Rahmi'nin bahsi geçen eserlerinden seçilen cümle örnekleri bu tasnife uygun bir biçimde incelenip kategorilendirilmiştir. Değerlendirme ve sonuç bölümleri ile tezde ulaşılan sonuçlar ayrıntılı olarak verilmiştir. Araştırmada yapıları bakımından 387, işlevleri bakımından 1135 zarf cümle örneği listelenmiştir. Yapıları bakımından cümle örnekleri de dâhil olmak üzere araştırma sonucunda niteleme ve zaman zarflarının eserlerde yoğun olarak kullanıldığı dikkat çekmiştir. Yeterlilik, sınırlandırma ve şart zarflarının ise en az kullanılan zarflar olduğu tespit edilmiştir. Bir edebi eserin güçlü ve etkili olmasında zarfların önemi bir kez daha ortaya konulmuş ve Hüseyin Rahmi'nin sanat ve edebi dilindeki ustalığında zarfların rolü açık bir şekilde ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
In Turkish, the subject of adverb (also known as“belirteç”) is important for both language studies and literature studies. Adverbs are words that affect and explain or change an adverb, an adjective or another adverb in a variety of ways such as quality, quantity, location, time, measure, question. They are important language elements in Turkish language studies, especially for grammatical and syntax studies. In addition to language studies, they are also important in literary research in terms of a literary work's analysis in terms of art and aesthetics. In this study, adverbs were examined in accordance with the classification determined with sample sentences. Sample sentences were selected from examples in some of Hüseyin Rahmi Gürpınar's novels. As a classification, Professor Hacı Ömer Karpuz's study called“Türkçede Zarflar”is based on. Adverbs are basically examined in two main categories: Adverbs according to their structures and adverbs according to their functions. According to their structures, adverbs are examined under two basic headings: singularly adverbs and compound adverbs. Interms of their functions, the adverbs are classified under two basic headings. Single-function adverbs and multi-function adverbs. Single-function adverbs were examined in 22 categories: qualification, time, place, cause, quantity, coordination, togetherness, simile, repeatition, reciprocity, antonymy, instrumentcase, adding, delimitation, comparison, relativity, confirmation, adequacy, competence, demonstration, probability, conditional. Multi-functional adverbs are handled in 3 categories: Time-qualification, place-qualification, time-place adverbs. Hüseyin Rahmi Gürpınar is one of the important Turkish novel writers, both in terms of his literary personality and the language he uses in his works. The fact that the language he uses is simple and local makes his Works even more important in terms of language studies. Inthisstudy, Hüseyin Rahmi's novels Mürebbiye, Şık, Deli Filozof and Metres were scanned, and sentence examples are selected and categorized in accordance with the classification determined. This study consists of an introduction containing the theoretical part of the research topic, an examination with examples of sentences and evaluation result sections. The introduction part is the section that includes the conceptual framework of the study, the theoretical part of the adverb topic and the life and works of Hüseyin Rahmi. The examination section is the main part of the research. In this section, the adverb classification in Professor Ömer Karpuz's“Türkçe'de Zarflar”study was used. Evaluation and result sections and the results reached in the thesis aregiven in detail. The sentence samples selected from the mentioned works of Hüseyin Rahmi were examined and categorized in accordance with this classification. In this study, 417 adverbs sentence examples in terms of their structures and 1203 adverbs sentence examples in terms of their functions are listed. It was note worthy that qualification and time adverbs were used extensively in the works as a result of the research, including sentence samples in terms of their structure. Adequacy, delimitation and conditional adverbs were found to be the leastused adverbs. The importance of adverbs has once again been demonstrated in the strength and effectiveness of a literary work and the role of adverbs in the art and literary language of Hüseyin Rahmi is clearly demonstrated.
Benzer Tezler
- Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarındaki folklor unsurları
Başlık çevirisi yok
SEMRA ŞEN
Doktora
Türkçe
1995
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. BİLGE SEYİDOĞLU
- Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarında batıl inançlar
Superstitions of Hüseyin Rahmi Gürpınar?s novels
EMEL KOŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH UÇMAN
- Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarında kadın ve eğitim
Women and education in Hüseyin Rahmi Gürpınar's novels
ILGAZ GÜZELCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SABAHATTİN ÇAĞIN
- Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarında akıl ve ruh hastalıkları
The mental and mental diseases in novels of Hüseyin Rahmi Gürpinar
CEM İRAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÜRÜN ŞEN SÖNMEZ
- Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarında kadın-erkek ilişkisi
Man and woman relations in Hüseyin Rahmi Gürpinar's novels
PELİN DİMDİK
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURİ SAĞLAM