Geri Dön

Türkiye'de uygulanan tarımsal destekleme politikalarının üretim etkisi

Production effects of agricultural support policies implemented in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 654676
  2. Yazar: ERDEM BULUT
  3. Danışmanlar: PROF. DR. YÜKSEL BAYRAKTAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Ekonomi, Economics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 194

Özet

Tarım sektörü birçok açıdan önemlidir. Bunlardan ilki gıda arz güvenliğini garanti altına alma isteği, ikincisi ekonomi politikasıdır. Zira fiyat, dış ticaret, bütçe ve istihdam politikaları tarımdan bağımsız değildir. Konunun sosyal tarafı ise tarımın önemini artıran bir diğer etkendir, çünkü nüfusun azımsanmayacak bir bölümünün gelir kaynağını tarım sektörü oluşturmaktadır. Tarımın önemi artıran bu gibi sebepler, sektörün korunarak gözetilmesi için önemli birer neden oluşturmaktadır. Üretici ile üretimi korumak ve yönlendirmek için en fazla kullanılan araçlardan biri ise tarımsal desteklerdir. Tarımsal destekler aynı zamanda sektörü dış rekabetten koruma amacıyla da kullanılmaktadır. Fakat destekleme politikalarının dış ticaretteki olumsuz yansımaları, desteklerin sorgulanmasına zemin hazırlamıştır. Zira tarımsal desteklerin yarattığı üretim fazlası, özellikle ekonomisi tarıma dayalı ülkelerde yıkıcı etkilere neden olmuştur. Bu durumdan kaçınmak isteyen ülkeler ise yüksek gümrük tarifeleri ve kotalar gibi korumacı tedbirleri hayata geçirmişlerdir. Yerel ve küresel anlamda daha az ticaret ve daha fazla refah kaybı anlamına gelen bu durum, ilk defa GATT (DTÖ) bünyesinde düzenlenen Uruguay Turunda kapsamlı olarak müzakere edilmiştir. Tur sonucunda imzalanan Tarım Anlaşması ile üretimi etkileyen destekleri azaltma konusunda birtakım taahhütler verilirken, üretimden bağımsız destek verme konusunda sınırlamaya gidilmemiştir. Nitekim bundan sonraki süreçte tarımsal destekler, üretimden bağımsız desteklere doğru evrilmiştir. Türkiye ise 2000'li yılların başında yaşadığı ekonomik krizlerin de etkisiyle tarımsal destekleme politikalarını yeniden tasarlamıştır. Nitekim bu kapsamda, destekleme alım ve fiyat politikaları gibi üretimi doğrudan etkileyen desteklerden alan bazlı doğrudan desteklere ve fark ödemesi desteğine geçiş yapılmıştır. Üretimden bağımsız tarımsal desteklerin amacı, üretim kararı aşamasında tarımsal desteklerden ziyade piyasa sinyallerinin üretici tarafından dikkate alınmasını teşvik etmektir. Fakat teoride tarımsal desteklerin bağımsızlığından söz edilse de uygulamada tarımsal desteklerin üretimden bağımsızlığı tartışma konusudur. Nitekim bu çalışmanın konusu da Türkiye'de yaygın birer destekleme politikası aracı olarak kullanılan alan bazlı doğrudan tarımsal destekler ile fark ödemesi desteğinin üretim üzerindeki etkisidir. Bunun için 2002-2018 yılları arasında verilen desteklerin buğday, mısır, ayçiçeği, kütlü pamuk, çeltik, soya fasulyesi, kanola, aspir, çay, kuru fasulye ve zeytin üzerindeki üretim etkisi araştırma konusu yapılmıştır. Bağımlı değişkenin üretim miktarı olarak belirlendiği çalışma için iki model oluşturulmuştur. Birinci modelin bağımsız değişkenleri fark ödemesi desteği, alan bazlı doğrudan destek, ürün fiyatı, yakıt fiyatı ve gübre fiyatı olarak belirlenmiştir. Türkiye'nin kendine has durumu da göz önünde bulundurularak, ilk modeldeki bağımsız değişkenlere ek olarak ikinci modele asgari ücret ve tarımsal makineleşme değişkenleri ilave edilmiştir. Ekonometrik yöntem olarak kullanılan Panel ARDL analizi sonucunda, her iki desteğin de üretimi etkilediği ancak fark ödemesi desteğinin alan bazlı desteklere göre üretimi daha fazla etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bir diğer ifadeyle, alan bazlı doğrudan destekler fark ödemesi desteklerine göre üretimden daha bağımsızdır. Bunun yanında, ürün fiyatının üreticiler için iyi bir gösterge olmadığı anlaşılmıştır. Üreticilerin, fiyat düşmesinden kaynaklanan gelir kayıplarını daha çok üreterek telafi etme yolunu seçmelerinin bunda etkili olabileceği değerlendirilmiştir. Girdi fiyatlarındaki artışın ise özellikle uzun dönemde üreticileri olumsuz etkilediği görülmüştür. Bununla birlikte, göç olgusunun bir sonucu olarak, asgari ücretteki artışların tarımsal üretimi olumsuz etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Tarımsal makineleşme ile tarımsal üretim arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmaması ise çalışmanın bir diğer sonucudur. Bulguların, tarımsal desteklerin üretim ve üreticinin yönlendirilmesi için nasıl kullanılması gerektiğini göstermesi açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, DTÖ nezdinde devam eden İleri Düzey Tarım Müzakerelerinde bu konuyla ilgili Türkiye'nin dezavantajlı duruma düşme ihtimali de göz önünde bulundurularak, gerekli politika tedbirlerinin alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

The agricultural sector is crucial in many aspects. The first of these is the desire to guarantee security of food supply, the second is economic policy. Price, foreign trade, budget and employment policies are not independent from agriculture. The social side of the issue is another factor that increases the significance of agriculture, because the agricultural sector constitutes the source of income of considerable part of the population. Such causes, which increase the importance of agriculture, constitute an important reason for the sector to be protected and taken care of. Agricultural supports are one of the most used tools to protect and canalize the producers and production. Agricultural supports are also used to protect the sector from foreign competition. However, the negative reflections of the support policies in foreign trade paved the way for questioning the supports. The surplus production created by agricultural supports has caused devastating effects specifically in countries whose economy is based on agriculture. Countries that want to avoid this condition have implemented protective measures such as high tariffs and quotas. This situation, which means less trade and greater welfare loss locally and universally, was negotiated comprehensively for the first time in the Uruguay Round organized within the GATT (WTO). With the Agreement on Agriculture signed at the end of the tour, while some commitments were made to reduce the supports affecting the production, and no restrictions were made on decoupled payments. As a matter of fact, in the next period, agricultural supports have evolved into decoupled payments. Turkey has re-designed the agricultural support policies with the effect of the economic crisis of the early 2000s. As a matter of fact, within this scope, there has been a transition from supports that directly affect production such as market price supports to direct payments per hectare and deficiency payments. The purpose of decoupled payments is to encourage market signals to be taken into account by the producer rather than agricultural supports at the production decision stage. However, although the independence of agricultural supports from production is stated in theory, the independence of agricultural supports from production in practice is a topic of discussion. Indeed, the subject of this study is the effect of the direct payment supports per hectare and deficiency payment supports used commonly as a support policy tool in Turkey on production. For this, the production effect of the supports given between 2002-2018 on wheat, corn, sunflower, cotton wool, paddy, soybean, canola, safflower, tea, haricot beans and olives was studied. Two models were created for the study in which the dependent variable was determined as the production quantity. The independent variables of the first model were determined as deficiency payment supports and direct payment supports per hectare, product price, fuel price and fertilizer price. Taking into consideration of the Turkey's unique situation, the variables of the minimum wage and agricultural mechanization were added to the second model in addition to the arguments of the first models. As a result of the Panel ARDL analysis used as an econometric method, it was concluded that both supports affect production but deficiency payment supports affects production more than direct payment supports per hectare. In other words, direct payment supports per hectare are more decoupled from deficiency payment supports. Moreover, it has been understood that the product price is not a good indicator for the producers. It has been evaluated that the producers choosing to compensate for their income losses arising from the price decrease by producing more may be effective in this. It has been observed that the increase in input prices has a negative impact on producers, especially in the long run. At the same time, as a result of the migration phenomenon, it is concluded that the increases in the minimum wage affect negatively agricultural production. Another result of the study is that there is no meaningful relationship between agricultural mechanization and agricultural production. The findings are considered to be important in terms of presenting how agricultural supports should be used for production and guiding the producer. In addition to this, it has been evaluated that in advanced agriculture negotiations in WTO, taking into consideration the possibility of Turkey's disadvantaged on this issue would be useful to take the essential policy measures are being considered.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    483983

    Türkiye'de uygulanan tarımsal destekleme politikalarının tarımsal üretim üzerine etkisinin incelenmesi

    Investigation of the effect of agricultural support policy on agricultural production in Turkey

    FIRAT ARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    EkonomiYüzüncü Yıl Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. M. ŞÜKRÜ MOLLAVELLİOĞLU

  2. Tez No

    84795

    1980 sonrası dönemde Türkiye'de uygulanan destekleme alımları ve taban fiyat politikalarının değerlendirilmesi

    Evaluation of the support purchasing and base price policies implemented in Turkey after 1980

    ABDULLAH ÖZTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    ZiraatTrakya Üniversitesi

    Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. OKAN GAYTANCIOĞLU

  3. Tez No

    784244

    Türkiye'de tarımsal destekleme politika değişimlerinin Türk tarımına etkileri

    The effects of agricultural support policy changes in Turkey on Turkish agriculture

    MUSTAFA KAYA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    EkonomiAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAKKI OZAN ERUYGUR

  4. Tez No

    572134

    Türkiye'de tarım politikalarındaki dönüşümün gıda güvenliğine etkisi ve tarımsal teşvik sistemi

    The i̇mpact of transformation of agricultural policy to food security in Turkey, and agricultural i̇ncentive system.

    ESRA KESKİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Kamu YönetimiMersin Üniversitesi

    Maliye Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HİLMİYE YASEMİN ÖZUĞURLU

  5. Tez No

    183516

    Türkiye'de uygulanan para ve maliye politikalarının tarımsal üretime olan etkilerinin ekonomik analizi

    Economic analysis' effects of applied monetary and fiscal policies on agricultural production in Turkey

    EMEL YILDIZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    ZiraatTrakya Üniversitesi

    Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. OKAN GAYTANCIOĞLU

Geri Dön