İkili ticaret akımlarının belirleyicileri: Türkiye için yapısal çekim modeli yaklaşımı
Determinants of bilateral trade flows: A structural gravity model approach for Turkey
- Tez No: 657571
- Danışmanlar: PROF. DR. HARUN BAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Türkiye'nin dış ticaret ilişkilerinde 2000'li yılların başından itibaren görülen güçlü gelişmeler, söz konusu sürecin kapsamlı analizlere tabi tutulması ve Türkiye ekonomisine katkısını azamileştirecek politikalarla zenginleştirilmesi gereksinimini beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda söz konusu dönemde dış ticaret akımlarına yön veren temel faktörlerin tespitinin yanı sıra uygulanan ticaret politikalarından elde edilen çıktıların da ortaya konulması, ticaret hacmini artırmaya yönelik uygulanacak optimal politika seçenekleri bakımından önem taşımaktadır. Bu motivasyondan hareketle başlayan bu çalışmada ileri ampirik analiz teknikleri kullanılarak Türkiye'nin ihracat ve ithalatının temel belirleyicileri ve bu belirleyicilerin nispi önem dereceleri incelenmektedir. Türkiye'nin mal ihracat ve ithalatının 2003-2018 dönemi için analizini hedefleyen bu çalışmada, Çekim modeli çerçevesinde panel veri analiz tekniklerinden faydalanılmıştır. Uluslararası ticaret analizlerinde yaygın bir şekilde kullanılan Çekim modeli, bu çalışmada görece yeni bir uygulamasıyla çok daha güçlü yapısal bir formda tanımlanmıştır. İhracat ve ithalat modellerinin tahmininde Poisson pseudo en çok olabilirlik tahmincisi kullanılmış olup, bulguların karşılaştırmalı bir değerlendirmesi ve sağlamlığının test edilmesi için farklı tahmincilerden de ayrıca yararlanılmıştır. Çalışmanın genel analiz bulguları, Türkiye'nin dış ticaretinin ağırlıklı olarak kendi ve ticaret ortaklarının ekonomik büyüklükleri tarafından şekillendiğine işaret etmektedir. Ayrıca, dış ticaret maliyetlerini etkileyen fiziki mesafe, sınır etkisi, kültürel benzerlik ve ticaret ortağı ülkenin denize kıyısı olup olmaması gibi coğrafi faktörlerin, Türkiye'nin dış ticaret gelişmelerinde belirleyici unsurlar oldukları sonucuna varılmıştır. Uluslararası ticaret anlaşmaları Türkiye'nin mal ihracatını artırırken, bu anlaşmaların mal ithalatı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Bununla birlikte ticaret ortağı ülkenin Dünya Ticaret Örgütü üyeliğinin, Türkiye'nin mal ticareti üzerinde negatif yönde etkisi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Gerek Türkiye'nin gerekse ticaret ortağı ülkelerin kurumsal kalite ve ticarette serbestlik düzeylerindeki pozitif yönlü gelişmelerin Türkiye'nin mal ticareti üzerinde anlamlı bir etki yaratmadığı sonucu ve reel döviz kuru hareketlerinin ise Türkiye'nin mal ticareti gelişmelerinde belirleyici unsurlardan biri olduğu sonucu temel saptamalarımız arasında yer almaktadır. Çalışmada ayrıca Linder etkisinin Türkiye'nin dış ticaret gelişmeleri bakımından geçerli olmadığına işaret eden ve ihracat yapısının asıl olarak endüstriler arası ya da dikey endüstri-içi ticaret şeklinde gerçekleştiğini destekleyen bulgular dikkat çekmektedir. Tüm bulgular, Türkiye'nin hedeflediği ihracat seviyesine erişmek için küresel değer zincirlerine eklemlenmesindeki kaçınılmazlığa işaret etmektedir. Bu nedenle özellikle dış ticarette partner ve rakip ülkelerin uzmanlaşma yapıları ile mal ithalatı gelişim dinamiklerinin analiz edilmesi ve ülkelerin üretim ve dış ticaret yapılarının gelecekte ne tür ürünlere yönelim gösterebileceklerinin yakından takip ve analizi, uygun politikaların geliştirilmesi ve uygulanması için bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
Considerable progress in Turkey's trade performance since the early 2000s has made it necessary to analyze this process and to enrich it with policies to maximize the contribution of trade performance to Turkish economy. Therefore, besides exploring the core factors affecting trade flows over the period it is also important to represent the outcomes of the trade policies for setting the optimal policies to increase the trade volume. With this regard, the present study investigates the underlying determinants of Turkey's export and imports together with an assessment relative importance of these factors using advanced empirical analysis methods. The study uses the panel data techniques within the Gravity model framework to analyze Turkey's export and import data over the period of 2003-2018. The traditional Gravity model which is widely used in the analysis of international trade is adopted by the study with a relatively new application that is in a stronger 'structural' form. The Poisson pseudo-maximum likelihood estimator is used to estimate the export and import functions together with other estimators which are used for comparative evaluation and robustness checks of the results. General results of the study reveal that Turkey's trade performance is mostly determined by both its own and its partners' economic sizes. Additionally, some geographical factors such as physical distance, border effect, common culture, and landlocked location are among the important factors affecting Turkey's trade performance. International trade agreements are found stimulating Turkey's exports of goods while their impacts on Turkey's imports of goods are statistically insignificant. On the other hand, partner countries' World Trade Organization membership is found to have negative impacts on Turkey's trade of goods. Again, the study finds that the improvements in institutional quality and trade freedom in both Turkey and its trade partners do not have significant effects on Turkey's trade of goods while the real exchange rate is found as one of the determinants of Turkey's trade of goods. Furthermore, there is some evidence revealing the invalidity of the Linder effect and indicating that Turkey's export structure is based on inter-industry trade or vertical intra-industry trade. Overall findings underline the necessity to join global value chains for Turkey in order to achieve its goals about exports. Therefore, there is a need to observe and analyze the specialization structures and import dynamics of partner and competitor countries as well as future directions in products to construct and implement efficient policies.
Benzer Tezler
- Kuşak-yol projesi ülkeleri ikili ticaretinin çekim modeli ile analizi
An analysis of bilateral trade of belt and road initiative countries using the gravity model
HAKAN KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiAlanya Alaaddin Keykubat Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN UÇAK
- Investment policies and determinants of FDI inflows: An analysis of the last two decades in five North African countries
Yatırım politikaları ve doğrudan yabancı yatırım (FDI) girişlerinin temel belirleyici faktörleri: Beş Kuzey Afrika ülkesinde son yirmi yılın analizi
AHMED M.H.MUSABEH AHMED M.H.MUSABEH
Doktora
İngilizce
2018
EkonomiKadir Has ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ve Finansman Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SABRİ ARHAN ERTAN
- A spatial approach to trade and economic growth
Uluslararası ticaret ve iktisadi büyüme için mekansal bir yaklaşım
HASAN KARABOĞA
- Türkiye'nin D-8 ülkeleriyle ikili ticaret akımlarının çekim modeli ile incelenmesi: Panel veri analizi
Turkey's bilateral trade movements with D-8 countries examination with gravity model: Panel data analysis
GÜNAY KOYUNCU