Healthy eating attitudes and behaviours group program: A randomised controlled feasibility study
Sağlıklı yeme tutum ve davranışları grup programı: Randomize kontrollü uygulanabilirlik çalışması
- Tez No: 658224
- Danışmanlar: PROF. DR. BAŞAK YÜCEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Arel Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Yeme bozuklukları (YB) psikolojik, fiziksel ve sosyal iyi-oluşu etkileyen ciddi ruh sağlığı hastalıklarıdır. YB'nin ciddiyetine rağmen, semptom gösteren bireylerin çoğu ya tespit edilemezler ya da tedavi edilmezler. Tedavi görenlerin arasında ise tam iyileşme ve remisyon da pek olası değildir. Eşik altı ve klinik YB semptomları üniversite öğrencileri arasında yaygın olarak görüldüğünden ve iyi-oluşlarını olumsuz yönde etkilediğinden, üniversite öğrencilerinde YB ile ilişkili semptomları taramak, YB gelişme riski yüksek olan öğrencileri belirlemek ve psikolojik bir müdahale uygulamak psikolojik sağlığın iyileştirilmesi için önemli bir adım olacaktır. Bu bağlamda, tezin ilk bölümünde (Çalışma 1), Türk üniversite öğrencileri arasında YB semptomlarının düzeyleri ve buna bağlı psikolojik sorunların incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, Türkiye'de üniversite öğrencileri için YB önleme programı olmadığından, bu tezin ikinci bölümünde (Çalışma 2), YB geliştirme konusunda yüksek riski olan kadın üniversite öğrencilerine yönelik Bilişsel Davranış Terapisi (BDT) odaklı YB önleme programının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Diğer bir amaç ise, bu programın uygulanabilirliğini, kabul edilebilirliğini ve etkinliğini incelemektir. Çalışma 1'e İstanbul'dan 1584 üniversite öğrencisi (1195 kadın, 385 erkek ve 4 diğer) katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 21.55 (SD = 3.37) ve BKİ ortalaması 22.06 (SD = 3.62) olarak bulunmuştur. Katılımcılardan Demografik Bilgi Formunu, Yeme Bozuklukları Değerlendirme Ölçeğini (YBDÖ), Yeme Tutum Testi – 40'ı (YTT-40), Beden İmgesi Memnuniyet Anketini (BİMA) ve Görüneme Yönelik Sosyokültürel Tutumlar Anketi 4-Revize'yi (GYST- 4R) kağıt kalem veya online ortamda doldurmaları istenmiştir. Analizler, öğrencilerin %22.3'ünün kilosundan memnun olmadığını göstermiştir. Öğrencilerin %10.9'u YTT-40 klinik şiddet kriterini ve % 6.6'sı YBDÖ toplam klinik şiddet kriterlerini karşılamıştır. Kadın ve erkek öğrencilerin karşılaştırılmasına yönelik analizlere göre, kadın öğrenciler YTT-40, YBDÖ alt boyutları ve toplam puanı, GYST- 4R'nin Zayıflığın/Düşük Beden Yağının İçselleştirmesi, Genel Çekiciliğin İçselleştirilmesi alt boyutlarında erkek akranlarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek puanlar almışlardır. Erkekler ise GYST- 4R'nin Kaslılığın İçselleştirilmesi ve Akran/Önemli Kişi Baskısı alt boyutlarında yüksek puanlar ortaya koymuşlardır. YTT-40 ve YBDÖ-Toplam puanı klinik şiddet kriterlerini karşılayan kadın öğrencilerin yüzdesi bu ölçekler için klinik şiddet kriterlerini karşılayan erkek öğrencilerinkinden daha yüksektir. Analizler ayrıca, Çalışma 2'ye katılmayı onaylayan öğrencilerin, onaylamayan öğrencilere kıyasla daha yüksek düzeyde ED ve ilgili psikopatolojiye sahip olduğunu göstermiştir. Çalışma 2'nin katılımcıları 38 kadın üniversite öğrencisinden oluşmaktaydı, ve katılımcılar seçkisiz olarak 6 oturumluk- Sağlıklı Yeme Tutum ve Davranışları Grup Programına (deney grubu), tek oturumluk - Yeme Bozuklukları ve Beden Memnuniyetsizliği: Grup Çalışması (aktif kontrol grubu)'na ya da beklemeye liste kontrol grubuna atanmıştır. Sonuç ölçütleri olarak YBDÖ, GYST- 4R, Beden Şekli Anketi (BŞA), Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği-16 (DDGÖ-16) ve Grup Geri Bildirim Formu uygulanmıştır. Analizler, deney grubunda YBDÖ alt boyutları ve toplam puanı, BŞA, DDGÖ-16 ve GYST- 4R'nin Zayıflığın/Düşük Beden Yağının İçselleştirmesi alt boyutunda başlangıçtan grup sonrası ölçüme ve başlangıçtan 1 aylık takip değerlendirmesinde aktif ve bekleme listesi kontrol gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı olarak daha yüksek düzeyde gelişime yol açmıştır. Bu sonuç ölçütlerindeki gelişim için etki büyüklüğü büyük etkiyi yansıtmıştır. Deney grubu aynı zamanda yüksek düzeyde uygulanabilirlik ve kabul edilebilirlik ortaya koymuştur. Bilgilendiricilik, eğlenceli olması ve grup arkadaşları ile iyi uyum ve yakınlık bu programın en beğenilen yönleri olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, bu çalışmanın bulguları, İstanbul'daki üniversite öğrencileri arasındaki durum göz önüne alındığında, YB semptomları ve ilgili problemleri hedef almanın önemini vurgulamaktadır. İyi düzeyde uygulanabilirliği, kabul edilebilirliği ve ön etkinlik bulguları ile Sağlıklı Yeme Tutum ve Davranışları Grup Programı, Türk kadın üniversite öğrencileri arasında YB ile ilişkili psikopatoloji, beden memnuniyetsizliği, duygu düzenleme güçlükleri ve zayıflık/düşük beden yağının içselleştirilmesinin azaltılmasında faydalı olacaktır.
Özet (Çeviri)
Eating disorders (ED) are serious mental health illnesses interfering psychological, physical and social well-being. Besides the severity of ED, most of the individuals presenting symptoms are either not detected or treated. Among ones undergoing treatment, full recovery and remission are also not very likely. Given subclinical and clinical ED symptoms commonly occur among university students and negatively influence their well-being, screening ED related symptoms among university students, identifying students with a high risk of developing ED, and providing psychological intervention to them would be an important step for psychological health improvement. In this regard, in the first part of this thesis (Study 1), it is aimed to investigate levels of ED symptoms and related psychological problems among Turkish university students. Furthermore, since there is no ED prevention program available for university students in Turkey, in the second part of this thesis (Study 2), it is aimed to develop a Cognitive Behaviour Therapy oriented ED prevention program for female university students presenting a high risk for ED. A further aim was to examine feasibility, acceptability and efficacy of this program. 1584 university students (1195 females, 385 males, and 4 others) from Istanbul participated in Study 1. The mean age of the participants was 21.55 (SD = 3.37), and their mean BMI was 22.06 (SD=3.62). Participants were asked to fill out Demographic Information Form, Eating Disorders Examination Questionnaire (EDEQ), Eating Attitudes Test – 40 (EAT-40), Body Image Satisfaction Questionnaire (BISQ), and Sociocultural Attitudes towards Appearance Questionnaire-4-Revised (SATAQ-4R) in either paper-pencil or online format. The analysis showed that 22.3% of the students are not satisfied with their weight. 10.9% of the students met clinical severity criteria of EAT-40 and 6.6% of the students met the clinical severity criteria of EDEQ-Total score. Analyses for comparing female and male students revealed that female students had statistically significantly higher scores in EAT-40, subscales and total EDEQ, Thin/Low Body Fat Internalization, General Attractiveness Internalization, Family Pressure subscales of SATAQ-4R than their male peers. Male students had significantly higher scores in Muscular Internalization and Peer / Significant Other Pressures subscales of SATAQ-4R. Percentage of female students meeting clinical severity criteria of EAT-40 and EDEQ-Total were higher than male students meeting clinical severity criteria for these instruments. Analyses further showed that students who approved participating in Study 2 presented higher levels of ED and related psychopathology compared to students who did not approve. Participants of Study 2 consisted of 38 female university students, and they were randomly assigned to 6 session - Healthy Eating Attitudes and Behaviours Group Program (experimental group), single session - Eating Disorders and Body Dissatisfaction: A Group Work (active control group) or wait-list control condition. EDEQ, SATAQ-4R, Body Shape Questionnaire (BSQ), Difficulties in Emotion Regulation Scale-16 (DERS-16) and Group Feedback Form were administered as outcome measures. Analyses revealed that experimental group resulted in significantly higher improvement in subscales and total EDEQ, BSQ, DERS, and Thin/Low Body Fat Internalization subscales of SATAQ-4R from baseline to post assessment and baseline to 1-month follow up assessment compared to active and wait-list control conditions. The effect size for improvement in these outcome measures reflected large effect. Experimental group condition also presented high levels of feasibility and acceptability. Informativeness, being fun, and offering good rapport and communication with group friends were found to be the most favourable aspects of this program. Overall, the findings of the current study highlight the importance of targeting ED symptoms and related problems their given significance among university students in Istanbul, Turkey. With its good level feasibility, acceptability and preliminary efficacy, Healthy Eating Attitudes and Behaviours Group Program would be beneficial for reducing ED related psychopathology, body dissatisfaction, emotion regulation difficulties and internalization of thin/low body fat ideal among Turkish female university students.
Benzer Tezler
- Bilişsel davranışçı terapi temelli kilo kontrolü mobil 'Bİ'KİLO' uygulamasının geliştirilmesi ve etkililiğinin sınanması
Development of cognitive behavioral therapy based weight control mobile 'BI'KILO' application and testing its effectiveness
LEMAN DENİZ TARLACIK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriEskişehir Osmangazi ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ERCAN ALTINÖZ
- Adölesanlarda sağlık okuryazarlığı temelli motivasyonel görüşmenin ve sağlık eğitiminin beslenme ile fiziksel aktivite davranışlarına etkisi
The effect of health literacy based motivastional interviewing and health education on nutrition and physical activity behaviors in adolescents
AYŞEGÜL AKCA
- Ambalajlı ürün kullanımı yüksek ergenlerde plastiksiz beslenme programı,interaktif eğitim ve maruziyet geribildirimi vermenin Bisfenol-A düzeylerine etkisinin karşılaştırılması
Comparison of the effects of a plastic-free diet program, interactive education and providing exposure feedback on Bisfenol-A levels in adolescents with high packaged product use
FATMA ULUSOY
Doktora
Türkçe
2024
Halk SağlığıAkdeniz ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHAT GÖZÜM
PROF. DR. MESUT PARLAK
- Kabul ve kararlılık terapisi temelli müdahalenin yetişkinlerdeki duygusal yeme davranışına etkisi
The effect of acceptance and commitment therapy-based intervention on emotional eating behavior in adults
BÜŞRA KAVLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİbn Haldun ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN TURAN KARATEPE
- Antalya ilinde hane halklarının ev dışı gıda tüketim düzeylerinin belirlenmesi
Determination of food out consumption level of household in antalya province
SEMRA GÖNÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatIsparta Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHRİ KARLI