NATO ortaklık programının bölgesel ve küresel güvenliğe etkileri ve geleceği
Impactc of NATO partnership program on regional and global security and its future
- Tez No: 659584
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA SITKI BİLGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Güvenlik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Bu tezin amacı NATO Ortaklıklar Programının kuruluşundan itibaren bölgesel ve küresel güvenliğe nasıl bir etki sağladığını incelemek ve geleceğine yönelik değerlendirmeler yapmaktır. Kuruluşunun 71'inci yılını kutlayan NATO'nun süreç boyunca değişen güvenlik parametrelerine karşı göstermiş olduğu değişim / dönüşüm yeteneği, oluşturduğu kurumsal yapı, kültürü ve belirlenen ortak değerlere uyum düzeyi, kendisini diğer benzer yapılardan farklı ve dayanıklı kılan etmenler olarak görülmektedir. Soğuk Savaş'ın sonlandırılması şartlarında kurulan NATO elli yıllık bir süreçte bir tehdide karşı üyelerini korumaya yönelik savunma ve caydırıcılık temel görevleri icra etmişken, beklenen ancak pek de hazır olmadan yepyeni bir güvenlik ortamı ile karşı karşıya kalmıştır. Soğuk Savaş'ın sonu olan bu süreçte NATO, sahip olduğu değişim/dönüşüm yeteneğini hayata geçirerek yapısını, görevlerini ve buna temel olan stratejisini değiştirmiştir. Bu değişim yaklaşık dört yıllık bir zorlu süreç sonunda, Soğuk Savaş'ın klasik savunma yetenekleri yerine, daha çok iş birliğine, kriz yönetimi ve diyaloğa dayalı bir yeteneği esas alan, NATO Ortaklık Programını hayata geçirmiştir. Bu tez çalışması süresince, 1994 yılında resmî olarak başlatılan NATO Ortaklık Programının oluşturulmasından itibaren yapılan çalışmalar, NATO'nun arşiv belgeleri dahil hem yerinden, hem de açık kaynaklardan çıkarılarak analiz edilmiştir. Yapılan çalışmanın amacı bu süreçte programın bölgesel ve küresel güvenliğe etkilerini ortaya koymaktır. Çalışma sonunda tespit edilen temel bulgu, Ortaklıklar Programının NATO'nun alan dışında bölgesel, küresel anlamada güvenlik ve istikrara katkı yapmasını sağlayan en önemli yapı taşlarından birisidir. Yirmi altı yıllık süreç bu tez kapsamında altı bölüm içerisinde araştırılmıştır. Birinci bölümde yukarıda açıklanan amaca yönelik olarak bu çalışmada NATO'nun genel politikaları yerine sadece NATO Ortaklıklar Programının ele alınacağı, 2014 de meydana gelen NATO-Rusya krizi sonrası oluşan kırılmanın etiklerin ulaşılabilen tüm kaynaklardan yararlanılarak değerlendirileceği açıklanmıştır. NATO'nun geleceği için önem ve önceli olduğu düşünülen bu program için bir dizi öneri ve değerlendirmelerin ortaya çıkarılması temel beklenti olarak belirlenmiştir. İkinci bölümde Soğuk Savaş sonrasında NATO dönüşümü, buna neden olan yeni güvenlik parametreleri, NATO'nun yapısı, Ortaklık Programını oluşturan nedenler, yeni bir süreçte ortak ülkeler ile yaşanan güçlükler ve Ortaklıklar Programının yapısı, oluşturulan çatılar, hedefleri ve çalışma şekilleri incelenmiştir. Bu bölümde NATO'nun Soğuk Savaş sonrasında yaşadığı dönüşümün en önemli sonuçlarından birisinin Ortaklıklar Programı olduğu ortaya çıkmıştır. Bu dinamik yapının günümüzde de devam ettiği görülmektedir. Üçüncü bölümde ise Ortaklık Programının bölgesel ve küresel güvenliğe etkileri hem ülkeler, hem de bölgesel bazda ayrı ayrı incelenerek süreç içinde NATO bakış açısından kazanımlar ile ortak ülke bazında sağlanan faydalar analiz edilmiştir. Bu bölümde yine her ülkenin farklı da olsa bu programdan değişik düzeyde kazanımlar elde ettiği görülürken NATO açısından bakıldığında da bu programın etkileri ile küresel bir aktör olma hedefini etkinleştirdiği tespit edilmiştir. Dördüncü bölümde NATO Ortaklık Programının kapsamlı ve küresellik boyutunu sağlayan uluslararası kurumlarla oluşturulmuş olan iş birliği modeli analiz edilmiştir. Hem bölgesel boyutta, hem de küresel anlamda etkinlikleri olan bu yapıların NATO Ortaklık Programında hukuksal destek, politik diyaloğun yanında kendi üyeleri üzerinde ortak fikir platformu oluşturma yetenekleri ile destek sağladığı görülmüştür. Beşinci bölümde ise ilk üç bölümde elde edilen bulgular ışığında NATO Ortaklıklar Programının nasıl bir geleceğe doğru gittiği tartışılarak, hem ortak ülkelerin, hem de uluslararası kurumların NATO'nun 2014 sonrası dönüşümü (adaptasyon) faaliyetlerine katkıları incelenmiştir. Değişen yeni güvenlik parametreleri nedeni ile NATO'da oluşan ortak savunmaya yönelim benzeri olarak da algılanan dönüşüm faaliyetlerinin bu yönde gelişmeyeceği, üç temel görevin birbirine öncelik olmadan gerektiğinde ortak olarak icra edilebileceği değerlendirilmiştir. Bu bölümde ayrıca Türkiye'nin de NATO Ortaklık Programında önemli bir yeri ve rolü olduğu ortaya çıkmıştır. Son olarak altıncı bölümde ise bir bütün olarak NATO'nun Ortaklık Programından kazanımları ile ortak ülkelerin elde ettikleri yararlar ortaya çıkarılmıştır. Bu bölümde yine NATO Ortaklıklar Programının yeniden oluşan küresel güvenlik parametreleri doğrultusunda küresel güvenliğe yönelik sorumluluk ve inisiyatiflerinin artması gerektiği, bunun etkin şekilde yapılabilmesi için de Ortaklıklar Programını geliştirip etkinleştirmesine ihtiyaç olduğu ortaya konulmuştur. Güvenlik alanında geleceğe yönelik bu programda Türkiye'nin de hem ikili, hem de NATO Ortaklık Programı içerisindeki önemli gayretlerinin daha merkezî bir plan dahilinde yapılması gerektiği kıymetlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to examine how the NATO partnerships program has had an impact on regional and global security and to evaluate its future. Celebrating the 71st anniversary of its establishment, NATO's change/transformation capability against the changing security parameters throughout the process, the institutional structure it has created, its culture and the level of adaptation to common values are seen as factors that make it different and durable from other similar structures. While NATO, established under the conditions of the end of the Cold War, has carried out the basic duties of defense and deterrence to protect its members against a threat in a period of fifty years, it has faced a brand new security environment before it is expected but not quite ready. During this period, which was the end of the Cold War, NATO changed its structure, duties and the underlying strategy by realizing its change/transformation ability. At the end of a difficult four-year period, this change has brought the NATO partnership program to life, which is based on a collaborative, crisis management and dialogue-based skill rather than the classic defense capabilities of the Cold War. During this thesis study, the work done since the establishment of the NATO Partnership Program, which was officially launched in 1994, has been analyzed by extracting both from the archive documents of NATO and from open sources. The aim of the study is to reveal the effects of the program on regional and global security in this process. The main finding determined at the end of the study is one of the most important building blocks of the Partnership Program that enables NATO to contribute to security and stability in regional and global understanding. The twenty-six-year process has been investigated in five chapters within the scope of this thesis. In the first part, for the purpose explained above, in this study, instead of NATO's general policies, only the NATO Partnership Program will be discussed, and the ethics of the rupture that occurred after the NATO-Russia crisis in 2014 will be evaluated by using all available resources. The main expectation was to reveal a series of suggestions and evaluations for this program, which is considered to be important and priority for NATO's future. In the second chapter, the NATO transformation after the Cold War, the new security parameters that caused it, the structure of NATO, the reasons that formed the partnership program, the difficulties and partnerships with partner countries in a new process, the structure of the partnership program, the objectives, and the way they worked. In this section, it was revealed that one of the most important results of the transformation that NATO experienced after the Cold War was the partnership program. It is seen that this dynamic structure continues today. In the third chapter, the effects of the partnership program on regional and global security are analyzed on a country and regional basis, and the gains from the NATO perspective and the benefits provided on a partner country basis are analyzed. In this section, while it is seen that each country gains different levels from this program, even if it is different, it can be said that, from the perspective of NATO, it activates its goal of becoming a global actor with the effects of this program. In the fourth chapter, the model of cooperation with international institutions that provide the comprehensive and global dimension of the NATO partnership program is analyzed. These structures, which have both regional and global activities, have been shown to provide support with their legal support, political dialogue, and their ability to create a platform for common ideas on their members. In the fifth chapter, in the light of the findings obtained in the first three sections, the contributions of both partner countries and international institutions to NATO's post-2014 transformation (adaptation) activities are examined by discussing what the NATO partnerships program is going towards. It has been evaluated that the transformation activities, which are perceived as a return to the common defense in NATO due to the changing new security parameters, will not develop in this direction, and that three basic tasks can be performed jointly when necessary without prioritizing each other. This section also has emerged as an important place and role in the NATO partnership program in Turkey. Finally, in the sixth chapter, the benefits of the partner countries and their gains from NATO's partnership program as a whole are revealed. In this section, it was revealed that the NATO partnerships program should take responsibilities and initiatives towards global security in line with the re-emerging global security parameters, and it needs to develop and activate the partnerships program to do this effectively. In the area of security for the future of this program from both bilateral and Turkey were valued more needs to be done within a central plan of significant efforts in the NATO partnership program.
Benzer Tezler
- NATO's partnership for peace (PfP) program and regional security in Central Asia
Başlık çevirisi yok
BEİSHENBEK TOKTOGULOV
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. OKTAY F. TANRISEVER
- NATO'nun genişlemesi ve Balkanlar
NATO enlargement and Balkans
ARİF BAĞBAŞLIOĞLU
Doktora
Türkçe
2011
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN ÇAĞIRAN
- NATO ve Kazakistan
NATO and Kazakhstan
AIGUL DAVLYATCHINA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERSİN ONULDURAN
- Rusya Federasyonu ve AB ile ilişkileri
Russia Federation and her relations with EU
DİLEK YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
EkonomiAnkara ÜniversitesiAvrupa Toplulukları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FÜSUN ARSAVA
- Partnership for peace
Barış için ortaklık
İSLAM YUSUF
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Uluslararası İlişkilerİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiPROF. DR. YÜKSEL İNAN