Müzik süreli yayınlarında tarihyazımına yön veren paradigma ve ideolojilerin mehter örnekleminde incelenmesi
The analysis of paradigms and ideologies that guide historiography in music periodicals in mehter sample
- Tez No: 660024
- Danışmanlar: PROF. DR. N. OYA LEVENDOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Mehter, Tarihyazımı, Paradigma, İdeoloji, Mehter, Historiography Paradigm, Ideology
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 160
Özet
Bu çalışma, tarihyazımını şekillendiren paradigma ve ideolojilerin müzik tarihi yazımındaki etkilerini mehter örneklemi üzerinden ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışma, bu paradigma ve ideolojilerin etkilerini ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. Ayrıca çalışma, tarih okumalarını yaparken ve tarihsel gerçekliği ararken, bu etkileri göz önünde tutmanın gerekliliğini somutlaştırması bakımından da önem arz etmektedir. Bu tür etkilerin somut bir şekilde takibinin yapılabileceği temel kaynaklar olması nedeniyle, müzik süreli yayınları çalışmanın başvuru kaynaklarıdır. Çalışmada yöntem olarak nitel araştırmaya bağlı veri toplama ve analiz etme teknikleri kullanılmıştır. Öncelikle çeşitli kütüphane ve özel arşivlerden müzik süreli yayınları tespit edilmiştir. Tespit edilen 81 müzik süreli yayınından 13 tanesi konuya uygunluk bakımından çalışmaya dâhil edilmiştir. Dergiler: Âlem-i Musiki, Musiki Dergisi, Müzik ve Sanat Hareketleri, Radyo, Musiki Ansiklopedisi, Musiki Mecmuası, Müzik Görüşleri, Türk Musikisi, Orkestra, Ankara Filarmoni, Musiki ve Nota, Sanat ve Kültürde Kök, Mızrap isimli dergilerdir. Bu dergiler, 1919 ve 2000'li yıllar arasında yayınlanmış dergilerdir. Müziğin tarihyazımını şekillendiren paradigma ve ideolojiler özellikle Cumhuriyet Dönemi'ni kapsayan bu zaman diliminde müzik süreli yayınları üzerinden takip edilebilecektir. Öncelikle, bu dergilerde yer alan mehtere yönelik makaleler tespit edilmiş daha sonra bu makaleler“içerik”ve“söylem”analizleri yöntemleri ile incelenmiştir. Bu analizler doğrultusunda makalelerde mehtere yönelik bilgilere şu temalar altında yer verildiği gözlenmiştir: Mehterin Tarihi, Teşkilat Şeması, Mehteranların Eğitimi, Mehter Kıyafetleri, Mehter Çalgıları, Mehter Müziği Bestecisi ve Repertuarı, Mehter İcrası, Mehter Geleneğini Yeniden Canlandırma Çabaları, Avrupa Müziğine Etkileri Bakımından Mehter, İşlevsel Boyutu İle Mehter. Bu temaların her birinde mehterin tarihyazımını şekillendiren“rivayetçi”ve“genetik”tarihyazım paradigmaları ile“milliyetçi/ulusçu”tarihyazımının etkileri gözlemlenmiştir. Rivayetçi tarihyazım paradigması araştırılan konuya dair bilgilerin incelenmeden tenkîd ve muhakemesi yapılmadan nakledilen bilgilerle yazıldığı bir paradigmadır ve makalelerde genetik tarihyazımına göre daha etkilidir. Ancak, bu tarzla nakledilen bilgiler konuları aydınlatamadığı gibi karmaşık bir hâle gelmesine de neden olmuştur. Osman Bey'e bağımsızlık alâmetlerini gönderen Selçuklu hükümdarı bazı makalelerde Alâeddin Keykubat bazılarında Gıyaseddin Mesut'tur. Diğer temalardaki hemen her konuda bu tür örnekleri görebilmek mümkündür. Olayları sebep-sonuç bağlamında inceleyerek nakleden genetik tarihyazım paradigması ise rivayetçi tarihyazımın arkasında bıraktığı sorulara kısmen de olsa cevaplar vermiştir. Makalelerin çoğunluğu Alâeddin Keykubat veya Gıyaseddin Mesut çelişkisini taşırken, yalnızca, bir makale beylik alâmetlerini gönderenin Giyaseddin Mesut olduğunu, Alâeddin Keykubat olamayacağını nedenleri ile birlikte açıklar. Yani rivayetçi tarihyazımının arkasında bıraktığı soruları genetik tarihyazım paradigması kısmen de olsa açıklığa kavuşturabilmiştir. Mehterin tarihyazımını etkileyen ideoloji ise milliyetçi/ulusçu ideoloji olmuştur. Cumhuriyet Dönemi'nde Türklerin tarihini şekillendiren ve Batı'nın Türkler hakkındaki iddialarına cevap olarak doğan Türk Tarih Tezi, mehterin tarihyazımında başat bir rol oynamıştır. Türk Tarih Tezi'nde Türklerin kökenini Orta Asya'ya dayandırma anlayışı, mehterin köklerini Orta Asya'ya götürmüştür. Batı'nın Türkleri“ikinci nevi bir ırk”olarak tanımlama iddialarına Türk Tarih Tezi'nde: Türklerin en eski medeniyet oldukları, diğer medeniyetlerin kuruluşunda etkili oldukları cevabı verilmiştir. Bu iddialar ve cevaplar makalelere, mehterin diğer milletleri, –özellikle de Avrupa'yı- nasıl etkilediğini gösteren çeşitli örneklerle yansımıştır. İdeolojilerin mehterin tarihsel seyrine ve dinamiklerine nasıl etki ettikleri de makalelerde örnekleri ile somut bir şekilde görülmüştür. 1826'dan önce“padişah”,“İslâm”ve“gaza”yı vurgulayan eserlerin yerini, milliyetçi ideolojinin etkisi ile“vatan”,“millet”,“bayrak”vurgusu almıştır. 1914 yılından sonra kurulan mehterlerin eğitimlerini Batı usulü ile yapmasına, klarnet ve trompet gibi çalgıların mehter çalgıları arasında yer almasına, eserlerinin çoksesli yapılmak istenmesine içselleştirilmiş, Avrupa merkezci ideoloji neden olmuştur. Bu söylemler,“üstünlüğü”içselleştirilen Avrupa'nın“örnek”olma özelliklerinin yansımasıdır. Oryantalizm, Batı'lı olmayan“ötekilere”kendi kültürlerini tarihte kalmış müzelik bir malzeme olarak arşive kaldırma“talimat”ını vermiş, bu nedenle mehter,“tarihî mehter”,“eski ordu musikimiz”olmuş ve 1914 yılında Askerî Müze'ye kaldırılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to reveal the effects of ideologies, which directly affect the narration of history through mehter sample. The study is important in terms of revealing the effects of these paradigms and ideologies. The study is also important in terms of concretize the necessity of taking into account the ideology of the period and of the author while studying history and looking for historicity. The method used in the study includes data collection and analysis techniques based on qualitative research. Initially, music periodicals were detected by examining various libraries and private archives. 13 of the 81 detected music periodicals were included in the study because of their suitability. Periodicals include: Âlem-i Musiki, Musiki Dergisi, Müzik ve Sanat Hareketleri, Radyo, Musiki Ansiklopedisi, Musiki Mecmuası, Müzik Görüşleri, Türk Musikisi, Orkestra, Ankara Filarmoni, Musiki ve Nota, Sanat ve Kültürde Kök and Mızrap. These are the periodicals published between the years 1919 and 2000. The paradigms and ideologies that shape the historiography of music are able to be followed through the periodicals of music, especially published in this period of timeinvolving the Republic period.At first, articles about mehter in these periodicals were detected and then these articles were analyzed with the“content”and“discourse”analysis methods. In the direction of these analyzes, it was observed that the information about mehter is included under the following themes: History of the Mehter, Organizationof the Mehter, Training of Mehterans, Dresses of the Mehter, Instruments of the Mehter, Composer and Repertoire of the Mehter Music, Performing of the Mehter, Efforts to Revitalize the Mehter Custom, the Mehter in Terms of its Effects on the European Music and the Mehter with its Functional Aspect. In each of these themes, it was observed that the effects of“narrative”and“genetic”historiography paradigms which shape the historiography of the mehter and of the“nationalist”historiography. The paradigm of narrative historiography is a paradigm in which the information on the subject under investigation is written without criticism and judgment, and it is more effective in articles than genetic historiography. However, the information conveyed in this way couldn't enlighten the issues, but also caused it to become complex. According to some articles, the Seljuk ruler who sent the signs of independence to Osman Bey is Alâeddin Keykubat and to the other articles, this ruler is Gıyaseddin Mesut. It is possible to see such examples in almost every subject in other themes. The paradigm of genetic historiography, which examines events in the context of cause and effect, was able to answer partially to the questions that narrative historiography couldn't answer. While the majority of the articles include the contradiction of Alâeddin Keykubat or Gıyaseddin Mesut, only one article explains that it was Gıyaseddin Mesut who sent the signs of principality and that he could not be Alâeddin Keykubat. In other words, the genetic historiography paradigm can partially clarify the questions that narrative historiography couldn't answer. The ideology that affected the historiography of the mehter is the nationalist ideology. The Turkish History Thesis, which shaped the history of Turks in the Republican period and was born in response to the claims of the West about Turks, played a dominant role in the historiography of the mehter. The understanding of tracing the origins of the Turks to Central Asia in the Turkish History Thesis took the origins of the mehter to Central Asia. The claims of the West to define Turks as a“second kind of race”are answered as follows in the Turkish History Thesis: Turks are the oldest civilization and they are influential in the foundation of other civilizations. These claims and responses were used in the articles as various examples showing how the mehter affected other nations, especially Europe. The effects of the ideologies on the historical process and dynamics of the mehter are also seen clearly in the articles with examples. The works emphasizing“sultan”, Islam“ and ”gaza (holly war)“ before 1826 were replaced by the emphasis on ”homeland“, ”nation“ and ”flag“ with the effect of the nationalist ideology. The reason why the mehter established after 1914 did their education in Western style, that the instruments such as clarinet and trumpet were added to the mehter instruments and their works were desired to be made polyphonic is the internalized European centrist ideology. These discourses are the reflections of the ”exemplariness“ characteristics of Europe whose ”superiority“ was internalized. Orientalism instructed the non-Western, in other words ”others“, to archive their culture as a historical museum material and thus the mehter became our ”historical mehter“, ”our old army music" and was put the Military Museum in 1914.
Benzer Tezler
- Geleneksel Türk müziği çevreleri tarafından yayımlanan süreli yayınların modernleşme ve müzik bağlamında incelenmesi
The analysis of periodical publications published by traditional Turkish music circles in the context of modernisation and music
MEHMET ARSLANBOĞA
Doktora
Türkçe
2023
MüzikErciyes ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZİFE OYA LEVENDOĞLU
PROF. DR. CENK GÜRAY
- 1950-1960 yılları arasında Türkiye'de resim ve çoksesli müzik alanlarında geleneksel kaynaklara yönelimler
Recourse to traditional sources in painting and music areas in Turkey between 1950-1960
AYŞE HANDE ORHAN
- İnternet üzerinden yayın yapan TV ve radyo kanallarında reklam içeriklerinin ses gürlüğü özelinde ölçümü, karşılaştırılması ve değerlendirilmesi
The measurement, comparison, and evaluation of advertisement content on television and radio channels streaming over the internet
ANIL ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MüzikDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Teknolojisi Bilim Dalı
DOÇ. DR. SUAT VERGİLİ
- Avrupa Sanat Müziği bağlamında eleştiri
Başlık çevirisi yok
HEDİYE DİLEK ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
DOÇ. NİLGÜN DOĞRUSÖZ
- Arjantin tango temel hareketlerinin anatomik analizi
Anatomical analysis of basic Argenitne tango figures
RIZA ÖZGÜR ALTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Bale ve Dansİstanbul Teknik ÜniversitesiPerformans Ana Sanat Dalı
PROF. NİHAL CÖMERT