Batı Türkçesinde algı fiilleri
Verbs of perception in west Turkish
- Tez No: 661515
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE TÖREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 251
Özet
Algı fiilleri görme, dokunma vb. fiziksel algı alanına ait anlamları iletmektedir. Bu anlam alanı dışında kalan ve soyut anlam alanına ait duygu, idrak vb. anlamlar da yine algı fiilleri ile iletilebilmektedir. Bu durumda algı fiillerinin fiziksel anlam alanından diğer anlam alanlarına genişlemeler söz konusudur. Bilişsel dilbilim, algı fiillerinde ortaya çıkan bu tür anlam genişlemelerinin rastgele olmadığı ve bu anlamların bedensel, kültürel deneyimlere dayalı olduğu görüşünü savunmaktadır. Bilişsel dilbilim yaklaşımının ele alındığı bu çalışmada amaç, Batı Türkçesinde algı fiillerinin anlam genişlemeleri belirlemek ve bu genişlemelerin izlediği kavramsal haritalama örüntüsünü tespit etmektir. Böylelikle Batı Türkçesinde algı fiillerinin anlam alanlarında ortaya çıkan çokanlamlılığı bilişsel yaklaşımla incelemektir. Birinci bölümde bilişsel dilbilime ilişkin bir tarihçe ile bilişsel dilbilgisi ve bilişsel anlambilim ve bu alanlara ait ilkelere yer verilerek bilişsel anlambilimde benimsenen temel teorilerinden görüntü şeması, öntür ve bedenselleşme teorileri açıklanacaktır. İkinci bölümde çokanlamlılık olgusu, geleneksel yaklaşımlarda çokanlamlılık ile ilgili değerlendirmeler ve bilişsel anlambilimde çokanlamlılık ele alınacaktır. Bu çalışmada inceleme yöntemi olarak kullanılacak kavramsal metafor teorisine ait BEDEN OLARAK ZİHİN kavramsal metaforu ile özellik seçim süreci yöntemlerine ilişkin bilgiler sunulacaktır. Üçüncü bölümde algı fiillerinin beş temel duyuya göre sınıflandırılması fizyolojik temelli ele alınarak duyular ile ilişkisi gösterilecektir. Daha sonra bu fiillerin anlam alanlarında ortaya çıkan anlam genişlemeleri belirlenerek kavramlar arası haritalamalar ile meydana gelen kavramsal metaforlar tespit edilecektir. Dördüncü bölümde çalışmaya ilişkin bir değerlendirilme yapılacaktır. Batı Türkçesinde algı fiillerinin bilişsel yaklaşımla nasıl ele alındığı değerlendirilecektir. Sonuç bölümünde Batı Türkçesinde temel algı fiillerinin anlam alanları ve bu alanlarda ortaya çıkan anlam genişlemeleri tablolarla desteklenerek gösterilecek, dilsel ifadeler olan her bir algı fiilinin kavramsallaşmasını sağlayan kavramsal metaforlar sıralanacaktır.
Özet (Çeviri)
Perception verbs see, touch, etc. conveys the meanings of the physical perception field. Feelings and cognitions etc. that are outside this meaning field and belong to the abstract field of meaning can also be conveyed by perception verbs. In this case, there are extensions from the physical meaning of perception verbs to other fields of meaning. Cognitive Linguistics advocates the view that such extension of meanings that occur in perception verbs are not random and that these meanings are based on bodily and cultural experiences. The aim of this study, in which the Cognitive Linguistics approach is discussed, is to determine the meaning extensions of perception verbs in West Turkish and to determine the conceptual mapping pattern followed by these extensions. Thus, the aim is to examine the polysemy that appear in the semantic fields of perception verbs in West Turkish with a cognitive approach. In the first chapter, a history of Cognitive Linguistics will be given, and the basic principles adopted in cognitive semantics and cognitive grammar will be present. The basic theories adopted in cognitive semantics, image schema, prototype and embodied theories will be explained. In the second chapter, the phenomenon of polysemy, evaluations of polysemy in traditional approaches and polysemy in cognitive semantics will be discussed. In this study, information about MIND-AS-BODY and property selection process methods of Conceptual Metaphor Theory which will be used as evaluating method will be given. In the third chapter, the classification of perception verbs according to five basic senses will be examined on a physiological basis and their relation with the senses will be shown. Later, the meaning areas of these verbs will be determined and the conceptual metaphors that occur with the mapping between concepts will be determined. In the fourth chapter, an evaluation will be made regarding the study. How the perception verbs in West Turkish are examined with cognitive approach will be evaluated. In the conclusion section, semantic field of the basic perception verbs in West Turkish and the meanings that arise in these areas will be shown by supporting tables, and the conceptual mappings that are related to each perception verb, which are linguistic expressions, will be listed.
Benzer Tezler
- 'Vatan için ölmek': Türkiye'de şehit asker kültünün sosyo-politik inşası ve şehit aileleri dernekleri
'Dying for the motherland': The socio-political construction of martyr soldier cult and martyr family associations in Turkey
ŞAFAK AYKAÇ
- Batı Türkçesinde tür değiştirme
Conversion in western Turkish
FERYAL KORKMAZ
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA DUMAN
- Batı Türkçesinde G# ve VGV değişmelerinin tabaka ve tabakalanmaları
Western Turkish G#, level, and bedding changes and VGV
GÖNÜL SAKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Batı Türkçesinde fiil gövdeleri
Verb stems in Western Turkish
SANJA VİROVEC
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖNER
- Batı Türkçesinde şahıs çekiminin tarihi - karşılaştırmalı incelemesi
Historical comparative study of personal conjugation in Western Turkic
MERVE KARASU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKAN ÖZTEKTEN