Bâbürnâme'nin Haydarâbâd nüshasının transkripsiyonu ve söz dizimi incelemesi
The transcription and syntax study of Haydarabad copy of Baburname
- Tez No: 663686
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1289
Özet
Bu tez, Gazi Zahîrüddîn Muhammed Bâbür'ün (1483-1530) 16. yüzyıl Çağatay Türkçesiyle kaleme aldığı ve Türk edebiyatının ilk hatırat örneği olarak anılan Bâbürnâme'nin Henry Beveridge tarafından Haydarâbâd'da bulunan ve kayıp bölümler hariç metnin tamamını ihtiva eden Haydarâbâd nüshasınının transkripsiyonunu, söz dizimi incelemesini ve dizinli sözlüğünü içerir. Haydarâbâd nüshası, 382 varak olup her sayfasında 14 satır bulunur. Çalışmamız Giriş, Söz Dizimi İncelemesi, Metin, Dizin-Sözlük bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin içeriğine dair verilen açıklamaların ardından iki kısım gelmektedir. Birinci kısımda Bâbür, Bâbür'ün siyasi ve askerî hayatı, şahsiyeti ve duygusal portresi, ailesi ve sanata bakışı hakkında bilgi verilmiştir. Bâbür'ün eserlerinin anlatıldığı ikinci kısımda eserler üzerinde yapılmış ilmî çalışmalar gösterilmiş; Bâbürnâme'nin nüshaları, çevirileri, tıpkıbasımları ve Bâbürnâme ile ilgili yazılmış makale, bildiri, ansiklopedi maddesi, tezler ve kitaplar anlatılmıştır. Metnin söz dizimi incelemesinin yapıldığı tezin ikinci kısmında morfo-sentaks yöntemi tercih edilmiştir. Burada sözcüklerin sözcüklerle, öznenin yüklemle ve kelime gruplarının kelime gruplarıyla kurulan ilişkilerindeki görev ve fonksiyonları örneklerle gösterilmiştir. Üç bölüme ayırdığımız bu kısımda, isim çekim ekleri ile kurulan birliktelikler; fiil çekim ekleri ile kurulan söz dizim ilişkileri ve cümle başlığı altında cümlenin yapısı, cümlenin bölümleri, özne-yüklem uyumu ve cümle tipleri incelenmiştir. Metinden verilen örnekler, bağlam içerisindeki önemleri ve morfolojik unsurların kelime grubu ve cümle yapımındaki etki ve fonksiyonları gösterilmesi adına Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Bu sayede çekim eklerinin cümle kurulumundaki önemi ve cümlenin bağlamına göre şekillenen fonksiyonları gösterilmiştir. Metin kısmında Bâbürnâme'nin Haydarâbâd nüshasının transkripsiyonu yapılmış, Dizin-Sözlük bölümünde eserin dizini alınmış ve kelimelerin metin içindeki anlamlarıyla eserin sözlüğü hazırlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Baburname is the literary output of Gazi Zahîrüddîn Muhammed Bâbür (1483-1530) which is known as one of the first samples of memoir books of Turkish literature. It was written in late 15th and early 16th centuries Eastern Chagatay Turkic, Haydarabad -revealed by Henry Beveridge in Haydarabad -is a copy of Baburname which contains whole of the original text of Baburname except the lost parts. It has 382 pages and every page includes 14 lines. This study focuses on the transcription, syntax view and index-lexicon of Haydarabad copy. This study comprises of four sections named as respectively Introduction, Syntax View, Text and Index-Lexicon. The Introduction Section contains two main parts following the explanations on the contents of this thesis. The first part includes information about the political and military life of Babur and knowledge about his personality, his emotional structure, his family relations and his ideas on art. The second part generally mentions about his outputs, inluding the previous studies referred to them. The articles, encyclopedical knowledge, thesis, papers and books which are regarding with not only Baburname but also its derivations such as; copies, translations and facsimiles are also mentioned in this part. Morpho-syntactic analysis is used in Snytactic Structure section. The missions and functions of relations constructed of words to words, of subject to predicate, of word groups to word groups has expressed in the ligts of samples. Furthermore, this part is constituted under three main divisions which are respectively, collocations sentenced by noun inflectional suffixes; the syntax relations sentenced by verbal inflectional suffixes and the sentence. In the sentence division structure of sentence, the parts of sentence, subject-predicate agreement ant the types of sentence is analysed. The samples which are mentioned in the text are translated into Turkey Turkish in order to enlight the role and funtions of morphological factors when constructing word groups and sentence, and also in order to show their importance in the context. By this means, the importance of inflectional suffixes in construction of sentence and the functions of inflectional suffixes in the context is illuminated. Whereas the Haydarabad copy is transcripted the Text section, the Index of Baburname is made and the lexicon of vocabulary of Baburname is presented in the last section named as Lexicon-Index.
Benzer Tezler
- Bâbürnâme'de fiilimsiler
Nonfinite verbal forms in the Baburnama
ARZU YIKILMAZ
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CLAUS SCHÖNIG
- Stämme im Babur-Name
Babürnmadeki kabileler
MESUT AVCI
Yüksek Lisans
Almanca
2010
TarihFreie Universität BerlinTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CLAUS SCHÖNİG
- Babur-Name'nin [245a-304b] arasındaki bölümü (Metin,gramatikal dizin ve sözlük)
Başlık çevirisi yok
HAKAN TERZİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Babur-nâme'nin [184a-244b] arasındaki bölümü (metin, gramatikal dizin ve sözlük)
The section between pages 184a-200b of Babur-name (text, grammatical i̇ndex and dictionary
GÖKHAN ÇEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Babur-nâme'nin [120a-183a] varakları arasındaki bölümün tematik sözlüğü (isimler)
Thematic dictionary of chapter between pages 120a-183a of Babur-nâme (names)
AŞKIN ATAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN