Okul öncesi dönemdeki özel gereksinimli çocuklarda baba katılımı ile anne bekçiliğinin ilişkisi
The relationship of father involvement and maternal gatekeeping for children wıth special needs in preschool
- Tez No: 670958
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE BAKKALOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Babaların çocuğun hayatına katılımının çocuğun gelişimine olumlu etkileri olduğu bilinmektedir. Baba katılımı, pek çok değişkenden olumlu ya da olumsuz şekilde etkilenmektedir. Alanyazında baba katılımını etkilediği belirtilen değişkenlerden birisi ise son yıllarda literatüre girmiş olan“anne bekçiliği”dir. Anne bekçiliği genelde engelleyici davranışlarla karakterize ve baba katılımını olumsuz etkileyen bir davranış örüntüsü olarak tanımlansa da yeni bakış açısı, annelerin teşvik ve kontrol edici davranışlarını da anne bekçiliği kavramına dahil etmiştir. Bu çalışmada öncelikle Anne Bekçiliği Ölçeği-Anne Formunun özel gereksinimli çocukların anneleri için geçerli ve güvenilir bir araç olup olmadığı araştırılmıştır. Daha sonra özel gereksinimli çocukların annelerinin bekçilik davranışları ve babaların katılım durumları özel gereksinimli çocuğa (çocuğun yaşı, cinsiyeti, kardeş sayısı, tanısı ve okul öncesi eğitime devam etme durumu) ve ebeveynlere ilişkin (anne ve babanın yaşı, eğitim düzey ve aile geliri) farklı değişkenlere göre incelenmiştir. Ardından özel gereksinimli çocukların annelerinin bekçilik tipleri belirlenerek, baba katılımının bekçilik tiplerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı belirlenmiştir. Son olarak özel gereksinimli çocuklarda anne bekçiliği ile baba katılımı arasındaki ilişki araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu okul öncesi dönemde özel gereksinimi olan çocuğa sahip toplam 255 anne-baba çifti oluşturmuştur. Ebeveynlerden birisi bilgi formunu, anneler Anne Bekçiliği Ölçeği-Anne Formunu, babalar ise Baba Katılım Ölçeğini doldurmuştur. SPSS paket programı kullanılarak önce normallik sayıltıları sınanmış, ardından uygun yöntemler kullanılarak veriler analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda Anne Bekçiliği Ölçeği-Anne Formunun, özel gereksinimli çocukların anneleri için geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiş ve annelerin teşvik edici davranışları ile engelleyici davranışları arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Anne bekçiliği ile baba katılımının özel gereksinimli çocuğun cinsiyetine, tanısına ve okul öncesi eğitime devam etme durumuna göre farklılaştığı ancak yaşına ve kardeş sayısına göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Ebeveynlere ilişkin değişkenlere göre incelendiğinde anne bekçiliğinin annenin yaşına, annenin ve babanın eğitim durumuna, ailenin toplam gelirine göre farklılaştığı, ancak babanın yaşına göre farklılaşmadığı bulunmuştur. Baba katılımının ise annenin ve babanın eğitim düzeyine göre farklılaştığı ancak annenin ve babanın yaşına göre farklılaşmadığı görülmüştür. Çalışma gurubundaki annelerin“kararlı anneler”grubunun dört alt bekçilik tipinden birisine dahil oldukları ve baba katılımının bekçilik tipine göre farklılaştığı belirlenmiştir. Son olarak annelerin engelleyici davranışları ile baba katılımı arasında negatif yönde anlamlı ilişki, teşvik edici davranışları ile baba katılımı arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
It is known that the participation of fathers in the child's life has positive effects on the development of the child. Father involvement is positively or negatively affected by many variables. One of the variables stated to affect paternal involvement in the literature is“maternal gatekeeping”, which has entered the literature in recent years. Although maternal gatekeeping is generally defined as a behavioral pattern that is characterized by discouraging behaviors and negatively affects father involvement, the new perspective has also included the encouraging and controlling behaviors of mothers in the concept of maternal gatekeeping. In this study, it was first investigated whether the Maternal Gatekeeping Scale-Mother Form is a valid and reliable tool for mothers of children with special needs. Then, gatekeeping behaviors of mothers of children with special needs and the involvement status of fathers were examined according to different variables regarding the child with special needs and parents. Then, the gatekeeping types of the mothers of children with special needs were identified and it was determined whether the father participation differed according to the gatekeeping types. Finally, the relationship between maternal gatekeeping and paternal involvement in children with special needs was investigated. The sample of the study consisted of 255 parent pairs who have a child with special needs in the pre-school period. One of the parents filled out the information form, the mothers completed the Maternal Gatekeeping Scale-Mother Form and the fathers completed the Father Involvement Scale. First, the assumptions of normality were tested using the SPSS package program, and then the data were analyzed using appropriate methods. As a result of the analysis, it was determined that the Maternal Gatekeeping Scale-Mother Form was a valid and reliable scale for mothers of children with special needs, and there was a significant negative relationship between the encouraging behaviors and discouraging behaviors of the mothers. It was determined that maternal gatekeeping and father involvement differs according to the gender, diagnosis of the child with special needs and whether or not attending pre-school but not according to age and number of siblings. When analyzed according to the variables related to the parents, it was found that maternal gatekeeping differs according to the age of the mother, the education level of the mother and father, and the total income of the family, but not according to the age of the father. On the other hand, it was observed that paternal involvement differed according to the education level of the mother and father, but not according to the age of the mother and father. It was determined that the mothers in the study group were included in one of the four sub-gatekeeping types of the“polarized mothers”group and the father participation differed according to the guard type. Finally, it was found that there is a relationship between gatekeeping behavior of mothers and father involvement.
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli çocuğu olan annelerinin bekçilik davranışları ile baba katılımı arasındaki ilişkinin incelenmesi
A research of the relationship between gatekeeping behaviors of the mothers with special needs children with father involvement
ZEHRA HAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR BÜTÜN AYHAN
- Özel gereksinimi olan kardeşe sahip okul öncesi dönemdeki çocukların kardeş ilişkileri ve sosyal uyum becerileri
Comparison of the sibling relationships and social adaptation skills of children with special needs sibling
SELİN ARICI
- Okul öncesi dönemde özel gereksinimli çocukların ebeveynlerinin sosyal destek algılarının, aile stresi ve stresle başa çıkma tutumlarını yordama gücü
The predictive power of social support perceptions to coping with stress attitudes and family stress of parents having children with in preschool
EREN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEGÜMHAN YÜKSEL
- Okul öncesi eğitimi alan özel gereksinimli ve tipik gelişim gösteren çocukların anneleriyle ilişkilerinin incelenmesi
Investigation of maternal relationship of preschoolers with typical development and preschoolers with special needs
NACİYE KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimEge Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ALAT
- Okul öncesi eğitim kurumlarına geçiş sürecindeki koklear implantlı çocukların ebeveynlerinin ihtiyaçlarının belirlenmesi
Determination the needs of the parents having children with cochlear implants during transition to pre-school institutions
SVETLANA BAYGUZINA
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Kulak Burun ve BoğazHacettepe ÜniversitesiKulak Burun Boğaz Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ATAŞ
DOÇ. DR. ESRA YÜCEL