Geri Dön

Tîbî'nin Futûhu'l-Gayb'da Zemahşerî'nin El-Keşşâf'ına yönelik mecaz özelinde belagat değerlendirmeleri

At-Tîbî's reviews of rhetoric in the Futûḥ Al-Ghaib of a metaphor about al-Zamakhsharî's al-Kashshâf

  1. Tez No: 671857
  2. Yazar: ALİM HATİP
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. HARUN ABACI
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
  10. Enstitü: İslami İlimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 164

Özet

Kur'ân'ın aşkın olana nisbeti bakımından sahip olduğu metafizik yönüne rağmen beşerî bir gerçeklik olan dil olgusuna bürünmesi sebebiyle ortaya teşbihât ve müteşâbihat meseleleri çıkmaktadır. Bu kavramlarla vasıflanan naslardan hareketle tutarlı bir teolojik düşünce sistemi ortaya koymanın en önemli aracı ise lafız-mana ilişkisinin önemli bir parçasını oluşturan mecaz ve onun müfessire sunduğu edebî imkanlardır. Bu imkânların kişilere ve mezheplere göre farklı zaviyelerden icra edilebilir olma keyfiyetleri İslam düşünce geleneğinde fikrî bir zenginliğin oluşmasını ve aktif bir Kur'ân diyalektiğinin yürütülmesini sağlayan temel bir etken olmuştur. Bu konuda kayda değer şeyler söyleyenlerin başında da belâgat sanatlarını Kur'ân üzerine icra etmede büyük bir şöhret kazanan Zemaḫşerî ile onun en önemli münekkidi ve mütemmimi olan Ṭîbî gelmektedir. Bu çalışmada ilk olarak dil - düşünce / belâgat - kelam ilişkisi kurulmaya çalışılmıştır. Ardından birinci bölümde Ṭîbî'nin belâgî ve kelâmî konularda el-Keşşâf'ın anlaşılması noktasındaki rolü ve katkıları tespit edilmiştir. İkinci bölümde hakikat-mecaz ayrımı ile bunun klasik belâgattaki köklerine temas edilmiştir. Buradan hareketle Ṭîbî'nin Zemaḫşerî'ye yönelik eleştirileri ve değerlendirmeleri klasik mecaz konularının işlenişine uygun olarak ele alınarak tasnif edilmiştir. Son bölümde ise yine Ṭîbî'nin değerlendirmeleri doğrultusunda mecaz konularının birbirleriyle ve diğer beyan konularıyla ilişkileri irdelenmiştir. Ṭîbî'nin Zemaḫşerî'ye yönelik belâgat eleştirilerinin çok yüksek bir oranda kelamî meselelerle ilgili olması hasebiyle bu çalışma bir bakıma Eş'arî-Mu'tezile tartışmalarının da bir örnekliğini sunmaktadır. Bu yönüyle de tezin teknik iskeletini belâgat konuları oluştururken, nazarî alt yapısını kelâmî ve itikâdî mevzular teşkil etmektedir. Bu mülahazalar doğrultusunda haşiye geleneğinin sunduğu bir imkân olarak, 'dönemler arası Kur'ân diyalektiğinin yansıtılması' amaçlanmıştır.

Özet (Çeviri)

Despite the metaphysical aspect of the Qur'an in terms of its relative to the transcendent, it is a human reality, and the issues of the similitude (tashbeh) and muteshabih arise due to the fact that it takes on the phenomenon of language. The most important means of presenting a theological thought system that is consistent with the Qur'an that is qualified with these concepts is the metaphor, which constitutes an important part of the word-meaning relationship, and the literary possibilities it offers to the commentator. The fact that these possibilities can be executed from different lodges according to people and sects has been a fundamental factor in the formation of intellectual richness and an active Qur'an dialectic in the Islamic thought tradition. Al-Zamakhsharī, who gained great reputation in performing his rhetoric arts on the Qur'an, and his most important critic and companion, At-Tībī, are among those who say notable things on this subject. In this study, firstly, the relationship between language - thought / rhetoric - kalam was tried to be established. Then, in the first chapter, the role and contributions of At-Tībī in understanding Al-Kashshāf in eloquent and theological issues were determined. In the second part, the truth-metaphor distinction and its roots in classical rhetoric are touched upon. From this point of view, At-Tībī's criticisms and evaluations of Al-Zamakhsharī have been classified in accordance with the treatment of classical metaphor subjects. In the last part, again, in line with the evaluations of At-Tībī, the relationships between the metaphor issues with each other and with other subjects of statement were examined. Since the rhetorical criticisms of At-Tībī towards Al-Zamakhsharī are highly related to theological issues, this study also provides an example of the discussions with Ash'arî-Mu'tazila. In this respect, the technical framework of the thesis consists of rhetoric subjects, while theological background is composed of theological and religious issues. In line with these considerations, it is aimed to“reflect the dialectic of the Quran between periods”as an opportunity offered by the hashiye tradition.

Benzer Tezler

  1. Ṭîbî'nin Futûḥu'l-ġayb'ına kaynaklık etmesi açısından Kuṭbuddîn el-Fâlî'nin et-Taḳrîb fi't-tefsîr'i

    Fālī's al-Taqrīb fī at-tafsīr in terms of being a source for Tībī's al-Futūḥ al-Ghayb

    AHMET ŞEHİT TUNA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Dinİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET TAHA BOYALIK

  2. Gürânî'nin tefsir metodu ve keşşâf tefsiri ile mukayesesi

    Comparison of Gurani tafsir method with keşşaf tafsir

    MURAD SEFEROĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ AKPINAR

  3. Bir Zemahşerî eleştirmeni olarak tîbî ve 'Futuhu'l-Ğayb fi'l-Keşf 'an Kınâʻi'r-Rayb'

    As a ez-Zemahsharî critic at-tîbî and 'Futûh al-Ghaib fî al-Kashf ʿan Ginâʿi al-Raib'

    MUHAMMET SACİT KURT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DinOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET AKİF KOÇ

  4. Tîbî'nin mişkât şerhi ve hadis literatüründeki yeri

    The commentary of al-mishkat of Tibi and its place in the hadith literature

    SELİM DEMİRCİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ÖZŞENEL

  5. Bedreddin Ahmed et-Tîbî'nin el-Müfîd fi't-Tecvîd adlı eseri ve el-Mukaddimetü'l–Cezeriyye ile mukayesesi

    Badruddin Ahmad At-Tibi's work Al-Mufid fi At-Tajweed and its comparison with al-Muqaddimah al-Jazariyyah

    MOUSTAFA SARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ KAMİL YAŞAROĞLU