Geri Dön

Kentsel büyüme kontrol ve yönetim mekanizmalarının morfolojik analizi: Abuja, Amsterdam ve Ankara örnekleri

Morphological analysis of urban growth control and management mechanisms: Abuja, Amsterdam And Ankara cases

PDF İndir

  1. Tez No: 672596
  2. Yazar: JESUGBEMİ OLAOYE AJİBOYE
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞİRİN GÜLCEN EREN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Morfoloji, Şehircilik ve Bölge Planlama, Morphology, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 230

Özet

Sürdürülebilir kentsel büyüme, kentsel planlama disiplininde kentsel mekânı oluşturan bileşenler arasında bir denge sağlamada ve kentlerin yaşanabilir ve sağlıklı hale gelmesinde önemli bir kavram haline gelmiştir. Sürdürülebilir kentsel büyümenin gerçekleşmesine yardımcı olmak için, kentsel büyüme kontrol ve yönetim mekanizması bir araç olarak tanıtılmıştır. Bu çalışmada; kentsel büyüme kontrol ve yönetim mekanizmasının etkinliğini kentsel formun morfolojik evrimi ve mekânsal düzenlemesi üzerinden okumanın olanağı bazı kentlerin mevcut durumu üzerinden sorgulanmıştır. Bu çalışmanın amacı, başkent niteliği olan Abuja (Nijerya), Amsterdam (Hollanda) ve Ankara (Türkiye)'nın 30 yıllık bir süre (1990-2020) içinde morfolojik değişimini belirlemektir. Çalışma; mekânsal ölçümler yoluyla büyüme kontrol ve yönetim mekanizmalarının varlığını belirlemekte ve uygulanma düzeyini ve etkinliğini tespit etmektedir. Mekanizmaların uygulamasındaki etkinliği sağlama yönündeki başarısı veya eksikliğinin mekânsal ölçümler üzerinden tespiti yoluyla, kentsel büyümenin ve dolayısıyla, sürdürülebilir kentsel büyümenin tespitinin yapılması hedeflenmektedir. Ayrıca, büyüme kontrol ve yönetim mekanizmalarının kentin sürdürülebilir büyümesi üzerindeki etkinliği mevcut mekânsal planlarla ilişkilendirilerek irdelenmektedir. Bu bağlamda; kentsel büyüme tipleri, kentsel morfoloji, mekânsal planlar ile ilişkilendirilen büyüme kontrol ve yönetim mekanizmaları nicel araştırma yöntemiyle analiz edilmiştir. Analizde; Uzaktan Algılama (UA) görüntüleri ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yazılımları kullanılmıştır. Kentlerin büyüme morfolojilerini şekillendiren altı parametre üzerinden mekânsal ölçümleri yapılmış, endeksler tespit edilmiş, mekân-zamansal haritalar oluşturulmuş ve mekânsal plan sınırları ile mevcut mekânsal planların uygulama düzeyleri belirlenmiştir. Seçilen kentlerin; idari ve mekânsal planları ve sınırları, yapılaşmış alanları, kentsel formları, nüfus verileri, uydu görüntüleri ve ilgili mevzuatı çalışmanın veri kaynağıdır. Morfolojik değişimin (arazi kullanım/arazi örtüsü ve sınırların) tespiti için Abuja, Amsterdam ve Ankara'nın 1990-2000-2010-2020 yıllarının Landsat 5 TM, Landsat 7 ETM ve Landsat 8 OLI uydu görüntüleri kullanılmıştır. Landsat görüntüleri, ERDAS IMAGINE, ArcGIS, TERRSET ve FRAGSTATS yazılımları kullanılarak işlenmiş ve hesaplanmıştır. Kentin büyümesinin morfolojik analizi ve değerlendirilmesi mekânsal ölçüm kombinasyonları kullanılarak yapılmıştır. Toplam yapılaşmış alan (TA), Yoğunluk (D), Yakınlık Endeksi (CONTG.), En Büyük Yama Endeksi (LPI), Fraktal Boyut (FD) ve Açıklık Endeksi (P) kullanılan ölçüm parametreleridir. Çalışmaya konu örnek kentlerde var olan büyüme kontrol ve yönetim mekanizmaları; mekânsal planlama, yasal düzenlemeler, kenti çevreleme stratejisi ve teşvikler şeklindedir. Büyüme kontrolü ve yönetim mekanizmaları; kentin yoğunluğunu, kompaktlığını arttırmak ve kentin büyümesini sürdürülebilir kılmak için sıkı bir şekilde uygulanmalıdır. Seçili kentlerde çeşitli mekanizmalar var olmasına rağmen, Abuja ve Ankara'nın etkin olarak kentsel büyümesini düzenlemeyediği ve dışsallıkların da etken olduğu belirlenmiştir. Kentlerin büyümesi, eş merkezli büyüme modelinden çoklu çekirdek büyüme modeline evrilmiştir. Kompakt, parmak büyüme ve yağ lekesi büyüme biçimleri de izlenmektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, kentler sürekli olarak kenar genişlemesi, dolgu ve dış büyüme şeklinde büyümektedir. Ayrıca, bir kentin sürdürülebilir büyümesinde kentsel büyüme süreçlerinde sıralı aşamalar halinde belirli eğilimler vardır. Sonuç olarak, bu Tez, bir kentin sürdürülebilir kentsel büyümeye sahip olabilmesi için kontrol ve yönetim mekanizmaları olması gerektiği savını test etmiştir. Testte; tek bir ölçüm parametresi kullanmak yerine, ölçüm kombinasyonunun kentsel morfolojinin değişimini ve büyümenin sürdürülebilirliğini değerlendirmede en iyi yöntem olduğu belirlenmiştir. Belirlenen ölçüm parametreleri arasındaki yama endeksi ile fraktal boyut ters orantılı olduğundan, sürdürülebilirliğin ölçümünde güçlü ölçümler oldukları tespit edilmiştir. Bu çalışma; kentsel büyüme kontrol ve yönetim mekanizmalarının sürdürülebilir kentsel büyümeyi sağlamada belirgin bir etkisi olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda; sürdürülebilir kentsel büyümenin sağlanması için kentsel büyüme kontrol ve yönetim mekanizmasının etkin bir şekilde uygulanması gerekmektedir.

Özet (Çeviri)

Sustainable urban growth has become an important concept in the discipline of urban planning in balancing the components that made up the urban space and making cities liveable and healthy. To help realize sustainable urban growth, the urban growth control and management mechanism was introduced as a tool. In this study, the possibility to read the effectiveness of urban growth control and management mechanism through morphological evolution and spatial arrangement of urban form has been questioned over the current state of several cities. The aim of this study is to determine the morphological changes of Abuja (Nigeria), Amsterdam (Netherlands) and Ankara (Turkey), which are capital cities through spatial measurements over a period of 30 years (1990-2020). Evaluating the success and limitation of growth mechanisms, evaluating the effectiveness of growth mechanisms implemented using spatial measurements, determination of urban growth trend and the sustainability of such growth were revıewed. In addition, the effectiveness of growth control and management mechanisms on sustainable growth of the city were examined by associating them with existing spatial plans. In this context, urban growth control and management mechanisms related to urban growth typologies, urban morphology and spatial plans are analysed with a quantitative research method. Remote Sensing (RS) and Geographic Information System (GIS) software are used for the analysis. In quantifying growth morphologies of the cities, spatial measurements comprising of six parameters were employed, indices were determined, spatial-temporal maps were created and spatial plan boundaries were delıneated. The implementation levels of existing spatial plans were also determined. Administrative and spatial plans and boundaries, built-up areas, urban forms, population data, satellite images and related legislation of the selected cities are the data sources of this study. Landsat 5 TM, Landsat 7 ETM and Landsat 8 OLI satellite images of Abuja, Amsterdam and Ankara between the years 1990-2000-2010-2020 were used to determine morphological change (land use/land cover and borders). Landsat images were processed and analysed using ERDAS IMAGINE, ArcGIS, TERRSET and FRAGSTATS software. Morphological analysis and evaluation of the city's growth was carried out using combinations of spatial metrics. Total built-up area (TA), Density (D), Contiguity Index (CONTG.), Largest Patch Index (LPI), Fractal Dimension (FD), and Openness Index (P) were the measuring parameters used. Growth control and management mechanisms that exist in the sample cities includes spatial planning, legal regulations, urban containment strategy and incentives. The Thesis emphasized that growth control and management mechanisms must be strictly implemented to increase density, compactness of the city and to make the growth of the city sustainable. Although various mechanisms existed in all selected cities, it was determined that Abuja and Ankara did not effectively regulate their urban growth coupled with other externalities. The growth of the cities has evolved from a monocentric growth model to a multi-centric growth model. Compact, finger growth and oil stain growth patterns are also discovered. According to the results of the research, cities are constantly growing in the form of edge expansion, infill and external growth. In addition, there are certain trends in the sustainable growth of a city in sequential stages of the urban growth processes. As a result, this Thesis tested the statement that in order for a city to have sustainable urban growth, there must be control and management mechanisms. Instead of using single measuring parameter in testing, a combination of parameters was suggested as the best method in evaluating urban morphological change and sustainable urban growth. Among the determined parameters, the patch index and fractal size are inversely proportional to each other, hence, it was determined that both be seen as strong metrics in the measurement of sustainability. This study concluded that urban growth control and management mechanisms have a significant impact on ensuring sustainable urban growth. In this context; effective implementation of urban growth control and management mechanism is necessary in ensuring sustainable urban growth.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    846836

    Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia

    Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi

    ABDURAHMAN HUSSEN YIMER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU

  2. Tez No

    609419

    Evaluation of architectural models and applications of smart cities

    Akıllı şehirlerin mimari modellerinin ve uygulamalarının değerlendirilmesi

    EMRE BAŞTÜRK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NESİBE NECLA ULUĞTEKİN

  3. Tez No

    176737

    Critical evaluation of ?adjacent areas? concept from urban growth perspective in Turkish urban planning: The case of Ankara

    Kentsel büyüme bakış açısından Türkiye kent planlamasında ?mücavir alan? kavramının eleştirel değerlendirmesi: Ankara örneği

    SİBEL YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2008

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. H. ÇAĞATAY KESKİNOK

  4. Tez No

    116111

    Defining urban fire risk: Exploratory analysis of fire incidents with socioeconomic characteristics for Altındağ, and Çankaya, Ankara

    Kentsel yangın riski tanımlaması: Ankara, Altındağ ve Çankaya ilçelerinde kentsel yangın olaylarının sosyoekonomik özelliklere göre istikşafi çözümlemesi

    YASEMİN SARIKAYA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2001

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. GÜLDEN BERKMAN

  5. Tez No

    854968

    Smart urban agriculture as an innovative approach for sustainable food production in Istanbul

    İstanbulda sürdürülebilir gıda üretimi için yenilikçi bir yaklaşım olarak akıllı kentsel tarım

    LADAN SEYED MAHDIZADEH

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEDA KUNDAK

Geri Dön