Haldun Taner öykülerinde statünün gündelik yaşamda deneyimlenişi: Sembolik etkileşimci bir yaklaşım
Everyday life experience of status within Haldun Taner's short stories: Symbolic interactionist approach
- Tez No: 676258
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ONUR GÜNEŞ AYAS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: statü deneyimi, gündelik yaşam sosyolojisi, sembolik etkileşimcilik, Haldun Taner, status experience, sociology of everyday life, symbolic interaction, Haldun Taner
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnsan ve Toplum Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Bu çalışmanın amacı, Haldun Taner'in öykülerini temel alarak ve sembolik etkileşimci yaklaşıma dayanarak toplumsal statülerin bireyler tarafından gündelik hayatta nasıl deneyimlendiğini incelemektir. Statü bireylerin toplum içindeki konumları ile ilgilidir. Yapısal-işlevselci ve çatışmacı tabakalaşma kuramları, bu konumu belirleyen toplumsal yapıya odaklanır. Öte yandan bu toplumsal yapıları sürdüren, yapısökümüne uğratan, yeniden üreten somut aktörler, statüleri gündelik yaşam içindeki çeşitli tercih ve eylemleri ile deneyimlemektedirler. Bu yönüyle sembolik etkileşimci yaklaşım statüleri bireylerin gündelik hayattaki etkileşimlerine rehberlik eden ve bu etkileşimlerin bir ürünü olarak her gün yeniden şekillenen bir faktör olarak görür. Kişi toplum içindeki konumunu ve bu konumdan beklenen rolleri, başkalarıyla müzakere içinde, kendini onların yerine koyarak, onların beklentilerini tahmin etmeye çalışarak, Taner'in öykülerindeki ifadesi ile“bilerek, kestirerek, ön sezerek”şekillendirir. Edebiyat metinleri, kurgu ürünü de olsalar, gündelik hayatta çeşitli eylemlere girişen bireylerin kendileri ve birbirleri hakkındaki düşüncelerini yansıttıkları için sembolik etkileşimci analize elverişli bir malzeme sunar. Sembolik etkileşimciliğin önemli isimlerinden Erving Goffman'ın dramaturjik yaklaşımını William Shakespeare'den ilhamla geliştirmiş olması rastlantı değildir. Taner'in öyküleri de çok çeşitli statülerden çok boyutlu deneyim örnekleri sunması ve öznel tecrübeleri de barındırması yönüyle zengin bir analiz sahası sunmaktadır. Aktörlerin statü olgusu ile ne yaptığını anlamak için, statülerin ardındaki temel motivasyona eğilmek gerekmektedir. Bu motivasyon öyküler bağlamında“değer görmek”tir ve referans grup bu noktada önem taşıyan bir kavram olarak statülerin öznel deneyimlenişini açıklamaya yaramaktadır. Taner'in öykülerinde karakterlerin sahne önü performansları kadar sahne arkasındaki yüzlerine de şahit oluruz. Bu sayede izlenim yönetme konusunda bireylerin ne tür taktiklere başvurduğunu, statü tutarsızlığı ile nasıl baş ettiğini, statülere ilişkin roller ve beklentileri nasıl içselleştirdiği veya eleştirdiğini daha yakından görebiliriz. Ayrıca bu öykülerde toplumu statüler olmadan düşünemeyen karakterlerin yanı sıra, bir statüsüzlük özlemiyle doğaya dönüşü arzulayan karakterlerin varlığı da statü deneyiminin imkan ve sınırlılıklarına ışık tutmaktadır. Taner'in öykülerinde rastladığımız karakterlerden yola çıkarak kavramsallaştırdığımız sözde statü deneyimi ise statü kuramlarındaki kavramların açıklamadığı daha karmaşık statü deneyimlerine edebiyat eserlerinde rastlayabileceğimizi göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The main goal of this study is to examine how individuals experience social status in everyday life through Haldun Taner's short stories by basing upon symbolic interactionist theory. Status is related with individuals' positions within society. Structural-functionalist and conflict theories focuse on the structure determining those positions. On the other hand, concrete actors who maintain, deconstruct and reconstruct these social sturctures experience status through various choices and actions within everyday life. With this aspect, according to symbolic interactionist approach status is an element which guides indivudals' interactions in daily life and is re-shaped in every day as an outcome of these interactions. Individuals sculpt their positions within society and roles expected from these positions by negotiating with others, putting themselves in others' shoes, trying to estimate others' expectations, with expressions of Taner's characters, by“knowing, making out, foresighting”. No matter how much fiction they are, literary texts present good data enough to make a symbolic interactionist analysis as they reflect ideas of individuals – who attempt to make various actions in everyday life - about themselves and others. It is not a coincidence that Erving Goffman who is one of the prominent figures for symbolic interactionism develops his dramaturgical approach with an inspiration from William Shakespeare. In this respect, Taner's short stories offer a prosperous field for analysis in terms of containing multidimensional samples of experiences from multifarious status and subjective experiences along objective ones. It is necessary to study on basic motivation behind status in order to understand what actors do with the fact of status. In terms of Taner's short stories this motivation is“to be esteemed”and at this point as an important notion reference group explains subjective experiences of status. When we consider Taner's short stories, we can see that readers witness back stage conditions besides front stage performances. In this way, it is possible to observe closely what kind of tactics individuals appeal for impression management, how individuals cope with status inconsistency, how they internalize or criticize roles and expectations concerning status. Moreover, the existence of characters who desire a way back to nature with the longing of statusless besides characters who can not think of a society without status enlightens the facility and restrictions of status experience. The term pseudo status experience which is generated through characters whom we come across at Taner's short stories shows that we can encounter at literary works much more complicated status experiences which are not explained by theories of status.
Benzer Tezler
- Nesne-insan ilişkisi bağlamında Haldun Taner'in öyküleri
The stories of Haldun Taner in the context of object-human relations
MÜGE OCAKTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPHAN YUSUF AKGÜL
- Haldun Taner'in öykülerinde tespit edilen değerlerin Türkçe öğretim programında (1-8. sınıf) yer alan kök değerlerle uyumu
The harmony of the values determined in Haldun Taner's stories with the root values in Turkish curriculum (1-8 grades)
ZEHRA ERGÜL ÖZKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA VOLKAN COŞKUN
- Haldun Taner'in öykülerinde cümle bağlayan bağlaçlar
Conjunctions which connect sentences in Haldun Taner?s stories
NAZİFE CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÖZMEN
- Haldun Taner'in öykülerinde nedenleme
Causation in Haldun Taner's stories
BERRİN ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YETER TORUN ÖĞRETMEN
- Adnan Özyalçıner'in öyküleri üzerine bir inceleme
A review on Adnan Özyalçıner's stories
TÜBA ÇETOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERDOĞAN KUL