Türkmencenin türetim morfolojisi
Derivational morphology in Turkmen
- Tez No: 676727
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEMA ASLAN DEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Bu çalışma, ana dili konuşuru tarafından Türkmenistan Cumhuriyeti sınırları içerisinde konuşulan Türkmencenin türetim morfolojisini eş zamanlı olarak ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Taranan eserlerden türetim ekleri ve bu eklerin işlevleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Türetim ekleri, işlevleri ve türetim potensiyelleri açısından ele alınırken aynı zamanda eklerin morfosemantik ve morfofonolojik özellikleri üzerinde de durulmuştur. Çalışmada Türkmencedeki türetim eklerini ayrıntılı bir biçimde incelemek için öncelikle Türkmenistan'da yayımlanan gazete, dergi, deyimler ve atasözleri kitabı, masal, destan, hikâye ve romanlardan yararlanılmıştır. Bu kapsamda toplam 22 gazete, 9 dergi ve 17 edebi eserden örnekler alınmıştır. Eklerin tespit edilen işlevleri örnekler ile desteklenmiştir. Bazı örnekler cümle içerisinde ve transkripsiyonlu olarak verilmiştir. Bununla Türkmencenin standart yazımda ve standart konuşmadaki farklılıkları gösterilmeye çalışılmıştır. Türkmencenin türetim morfoloji sisteminin daha iyi anlaşılması için tespit edilen eklerin işlevsel görünümleri Türkmence gramerlerde yer alan tespitlerle karşılaştırılmıştır. Tespit edilen bazı eklerin Türkiye Türkçesindeki işlevleri üzerinde de durulmuştur. Tez, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, Türkmencenin bugünkü durumu, Türkmence biçimbilgisi üzerine yapılan ön çalışmalar, türetkenlik ve türetkenlikle ilgili teorik bilgiler, Türkmencede kelime türetme yolları ve türetim eklerinin morfofonolojik görünümleri hakkındaki genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde, Türkmencenin türetim ekleri: isimden isim yapım ekleri, fiilden isim yapım ekleri, isimden fiil yapım ekleri ve fiilden fiil yapım ekleri ele alınmıştır. Anahtar Sözcükler Türkmence, Biçimbilgisi, Türetkenlik, Türetim ekleri, Ek işlekliği, Alomorf
Özet (Çeviri)
This study has been prepared to reveal the derivational morphology of Turkmen spoken by native speakers within the borders of the Republic of Turkmenistan simultaneously. Derivative suffixes and the functions of these suffixes were tried to be found out from the scanned texts. While the derivational suffixes are handled in terms of their functions and derivation potentials, the morphosemantic and morphophonological properties of the suffixes are also emphasized. In the study, in order to examine the derivational suffixes in Turkmen in detail, newspapers, magazines, books of idioms and proverbs, fairy tales, epics, stories and novels published in Turkmenistan were used firstly. Samples are taken from 22 newspapers, 9 magazines and 17 literary works in this context. Detected functions of the suffixes are supported with examples. Some examples are given in sentences and with transliteration. It has been tried to show the differences of Turkmen in standard writing and standard speech in that way. In order to make the derivational morphology system of Turkmen more fair, the functional appearances of the detected suffixes were compared with the detections in Turkmen grammars. Some of the identified suffixes' functions in Turkey Turkish are also emphasized. This thesis consists of two main parts. In the first part, general information about the current situation of Turkmen, preliminary studies on Turkmen morphology, productivity and theoretical informations about productivity, the ways of word derivation in Turkmen and the morphophonological appearance of derivational suffixes are given. In the second part, the derivational suffixes of Turkmen: deriving nouns from nouns, deriving nouns from verbs, deriving verbs from nouns, deriving verbs from verbs suffixes are discussed. Key words Turkmen language, Morphology, Allomorph, Productivity, Derivational suffixes, Suffix functionality
Benzer Tezler
- Kerkük merkez ağzının diğer Irak Türkmen ağızlarıyla karşılaştırmalı biçim bilgisi (Türetim morfolojisi)
Comparative morphology of Kirkuk central dialect with other Iraqi Türkmen dialects (Derivative morphology)
DALYA YAWZ SALAH SALAH
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT KÜÇÜK
- Erbil Türkmen ağzı (Biçim bilgisi)
Erbil Turkmen dialect (Morphology)
DLER NIHAD JIRJEES JIRJEES
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT KÜÇÜK
- Rum vilayetinde yerleşim düzeninde değişimler (Alaca, Mecitözü ve Almus örneklerinde bir tarihsel coğrafya araştırması 1455-1839)
Changes in the settlement order in the Ottoman Rum province (A survery of historical geography in Alaca, Mecitözü and Almus examples from 1455 to 1839)
MURAT ALANDAĞLI
- XIX. yüzyıl seyyahlarına göre Hazar ötesi Türkmenleri (sosyal, iktisadi ve kültürel durum)
The Turkmens beyond caspian according to travellers in XIX. century (Social, economic and cultural situation)
CİHAD CİHAN
- Türkmencenin morfolojisi
Başlık çevirisi yok
ÖZCAN TABAKLAR
Doktora
Türkçe
1994
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ YÜCE