Sosyal ağ analizi ile okullarda, örgütsel moral değerleri ve doğal liderlik profillerinin incelenmesi
Investigation of organizational moral values and natural leadership profiles in schools with social network analysis
- Tez No: 678771
- Danışmanlar: PROF. DR. SABRİ ÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 272
Özet
Bu araştırmanın temel amacı ilkokullardaki örgütsel maneviyat düzeyleri ile sosyal ağ özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi ve okullardaki doğal liderlerin bu ilişkideki etkisinin tespit edilmesidir. Araştırmanın alt amacı ise ilkokullardaki güçlü doğal lider konumunda bulunan okul müdürlerinin niteliklerinin tespit edilmesidir. Araştırma karma desen modellerinden iç içe (gömülü) desenle desenlemiştir. Araştırmanının örnekleminin belirlenmesinde tabakalı örnekleme tekniği kullanılmıştır ve Erzurum ili merkez ilçelerinden (Yakutiye, Palandöken, Aziziye) seçilen 29 ilkokuldan seçilen 495 öğretmen ve okul yöneticisine uygulama yapılmıştır. Araştırmada katılımcıların örgütsel moral (maneviyat) düzeylerini belirlemek amacıyla, Kinjerski ve Skrypnek (2006) tarafından geliştirilen ve Ünal ve Turgut (2015) tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılan“Örgütsel Maneviyat Ölçeği”, okulların sosyal ağ özelliklerini belirlemek için İbarra (1993)'nın önerdiği“Sosyal Ağ Soruları”ve son olarak doğal liderlerin profil özelliklerinin belirlenmesi için yarı yapılandırılmış ölçek formları kullanılmıştır. Ölçeklerin uyum analizinde Doğrulayıcı Faktör Analizi, değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde ise Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Katılımcıların görüşlerinin cinsiyet, branş, yaş, kıdem ve okuldaki hizmet süresi gibi demografik değişkenlere göre farklılığının analizinde ise T-testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Sosyal ağ analizinde okulun bütününe ilişkin, merkezileşme, karşılıklılık ve yoğunluk değerleri, aktörlerin ağdaki konumlarının belirlenmesi amacıyla merkezilik, yapısal boşluk, özdeğer dereceleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların örgütsel maneviyat düzeyleri 46 yaş ve üzeri katılımcılarda, sosyo ekonomik seviyesi (SES) iyi okullarda görev yapanlarda, okul müdürleri ve din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinde daha yüksektir. Sosyo ekonomik seviyesi düşük bölgelerde geçirilen süre arttıkça örgütsel maneviyat düzeyi düşmektedir. Okulların örgütsel maneviyat düzeyleri ile okullardaki sosyal ağlar arasında olumlu ve yüksek bir ilişki vardır. Okulların sosyal ağ yoğunlukları üzerinde en yüksek etkiye sahip örgütsel maneviyat boyutları, manevi bağ ve işe tutkunluk iken sosyal ağ karşılıklılık oranları üzerinde ise işe tutkunluk ve gizemli deneyim boyutları daha çok etkilidir. Örgütsel maneviyat boyutlarının birbiriyle olumlu ve yüksek ilişkileri var iken bu ilişkilerde en yüksek değerlere sahip boyut topluluk hissiyatı boyutudur. Okulların sosyal ağ analizi sonuçlarına göre, uzmanlığa ilişkin sosyal ağ analizinde 29 okuldan 8 okulun ağ yoğunlukları yüksek düzeyde, 16 okulun orta düzeyde ve 5 okulun ise çok düşük düzeydedir. Karşılıklılık oranında ise 10 okul orta ve üstü düzeyde, 19 okulun ise düşük düzeyde çift yönlü ilişkilere sahiptir. Okulların uzmanlık sosyal ağları arkadaşlık ağlarına göre daha yoğun ve sıkıdır. Cinsiyet faktörü uzmanlık ağında herhangi bir etkiye sahip değilken arkadaşlık ağlarında oldukça etkilidir. Okulların uzmanlık sosyal ağlarına doğal liderlerinin tespitine yönelik yapılan analizde 29 okulun 10 tanesinde okul müdürleri doğal lider olarak görülürken 19 tanesinde okul müdürleri doğal lider olarak görülmemektedir. Araştırmanın bulguları okulların örgütsel maneviyat düzeyleri ve sosyal ağ analizi arasındaki ilişkiyi ve okullardaki güçlü doğal liderlerin bu ilişkideki etkisini göstermesi açısından önemlidir. Araştırma sonuçlarına göre güçlü doğal liderler okulların örgütsel maneviyat düzeylerinin yükselmesinde son derece etkilidir, bu da okulların sosyal ağ niteliklerini yükseltmektedir. Bir başka deyişle okullardaki sosyal ağ özellikleri okulların örgütsel maneviyatlarını yükseltmektedir ve bu ilişkinin arkasında da güçlü doğal liderlerin etkisi yatmaktadır. Ayrıca araştırmada doğal liderlerin kendine özgü nitelikleri ve uygulamaları olan liderler olduğu ve doğal lider olarak olarak sık tekrarlanan bir takım ortak niteliklerinin ve aynı zamanda diğer birey ve liderlerden ayıran bazı farklı niteliklerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara dayalı olarak uygulayıcılara ve araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur. Buna göre etkili ve verimli okullar için güçlü doğal liderler tespit edilip bunların ya müdür olarak atanması ya da müdürlüklerinin devam ettirilmesi önerilebilir. Bu bağlamda bu çalışma sonucunda ortaya konan doğal liderlik nitelikleri yönetici atamalarında ya da yönetici gelişim programlarında göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca okullarda örgütsel maneviyatı yükseltecek bir insan kaynakları yönetimi, okulların sosyal ağlarını güçlendirmek yoluyla okulun hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırabilir. Bu çalışma sonucu okulların maneviyat düzeyleri ile yüksek bir ilişkisi çıkan okulların sosyal ağlarının diğer yönetsel ve örgütsel davranış değişkenleri ile incelenmesi karar vericilere ve uygulayıcılara önemli parametreler sağlayabilir.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this research is to examine the relationships in primary schools with a social network analysis approach, to determine the organizational morale (spirituality) levels and variables of the employees, while the sub-purpose is to aim to identify the actors and their qualities that are strong natural leaders in primary schools. The research was designed with a nested (embedded) pattern, which is a mixed pattern model. Using stratified sampling technique, 495 teachers and school administrators from Erzurum's central districts (Yakutiye, Palandöken, Aziziye) were selected to determine the sample of their research, in order to determine the level of organizational morale (spirituality) of the participants, the“Organizational Spirituality Scale”developed by Kinjerski and Skrypnek (2006) and adapted to Turkish by Ünal and Turgut (2015), suggested by Ibarra (1993) to determine the characteristics of the network. ésocial Network Questions "and finally semi-structured questionnaires were used to determine the profile characteristics of natural leaders, Confirmatory Factor Analysis was used in the compliance analysis of the scales, Pearson Moments Multiplication Correlation Coefficient was used to determine the relationships between the variables, and t-test and ANOVA were used in the analysis of the differences of the opinions of the participants according to demographic variables such as gender, branch, age, seniority and duration of service at school. In the social network analysis, the values of centrality, structural gap and eigenvalue were used to determine the centralization, reciprocity and density values of the whole school and the position of the actors in the network. According to the results of the research, the gender variable in favor of women on the organizational spirituality levels of the participants, the marital status variable in favor of married people, the age variable in favor of participants aged 46 and over, the socioeconomic level (SES) in favor of good schools the SES variable, in favor of school principals and teachers of religious culture and moral knowledge branch variable leads to differentiation. While the seniority variable does not make a difference by itself, it causes a high differentiation when it has a common effect with SES. There is a positive and high relationship between the social networking characteristics of the schools and the level of spirituality of the participants, while the organizational spirituality dimensions that have the highest impact on the social network densities of the schools, the spiritual bonding and loyalty to the work, the social network reciprocity rates are more effective. While organizational spirituality dimensions have positive and high relations with each other, the dimension with the highest values in these relations is the dimension of community feeling. According to the social network analysis results of the schools, in the social network analysis related to the specialization, the network density of 8 schools from 29 schools is at a high level, 16 schools are at a medium level and 5 schools are at a very low level. In the reciprocity ratio, 10 schools have medium level and above, and 19 schools have low level bilateral relations. Schools' specialization social networks are more intense and tight compared to friendship networks. While the gender factor has no effect in the specialty network, it is quite effective in the dating networks. In the analysis for the determination of natural leaders of the schools' specialty social networks, 10 of the 29 schools are considered as natural leaders, while 19 of them are not considered as natural leaders. The findings of the research are important in terms of showing the relationship between the organizational spirituality levels of schools and social network analysis and the effect of strong natural leaders in schools in this relationship. According to the research results, strong natural leaders are extremely effective in increasing the organizational spirituality levels of schools, which increases the social network qualities of schools. In other words, social network features in schools increase the organizational spirituality of schools, and the effect of strong natural leaders lies behind this relationship. Some suggestions were made based on the results of the research. Accordingly, strong natural leaders can be identified for effective and productive schools, and it may be recommended to appoint them as principals or to continue their directorates. In this context, the natural leadership qualities revealed as a result of this study should be taken into account in executive appointments or executive development programs. In addition, a human resources management that will increase organizational spirituality in schools can make it easier for schools to achieve their goals by strengthening their social networks. As a result of this study, examining the social networks of the schools, which have a high relationship with the spirituality levels of the schools, with other managerial and organizational behavior variables can provide important parameters to decision makers and practitioners.
Benzer Tezler
- Okul yöneticilerinin küresel liderlik özellik ve davranışları
Global leadership features and behaviors of school administrators
MERAL HALİSDEMİR
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET FARUK LEVENT
- Multivariate analysis of school principals' technology leadership competencies, learning school environment and schools' social network structures
Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri, okullardaki örgütsel öğrenme ortamı ve örgüt-içi sosyal ağ yapıları arasındaki ilişkinin çok yönlü analizi
KÖKSAL BANOĞLU
Doktora
İngilizce
2019
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- İlköğretim kurumlarında yönetici ve öğretmen ilişkilerinin sosyal ağ analizi
Social network analysis of primary school administrators and teachers relations
EMRE ER
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEMEL ÇALIK
- Okullardaki iletişim sürecinin sosyal ağ kuramı bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of communication process in schools in the context of social network theory
MEHMET AYDUĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimTrakya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEM ÇUHADAR
- Okullardaki sosyal yapı ve doğal liderlik süreçlerinin sosyal ağ teorisi perspektifinden incelenmesi: Bir durum çalışması
An analysis of social structure and emergent leadership processes in schools through the lens of social network theory: A case study
ŞÜKRÜ HANGÜL
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKNUR ŞENTÜRK