Meme kanseri hastalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi için farkındalık temelli bilişsel terapi programının uyarlanması ve etkililiğinin incelenmesi
Adaptation and effectiveness of mindfulness based cognitive therapy program for improving quality of life in breast cancer patients
- Tez No: 679694
- Danışmanlar: PROF. DR. HALUK ARKAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: farkındalık, farkındalık temelli bilişsel terapi, meme kanseri, yaşam kalitesi, mindfulness, mindfulness-based cognitive therapy, breast cancer, quality of life
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Meme kanserinde erken tanı ve etkin tedavi ile birlikte hayatta kalma oranı son yıllarda giderek artmaktadır. Bu durum meme kanseri hastalarının, hastalık ve tedavilerin olumsuz etkileri ile başa çıkmalarını sağlamak ve tedavi sonrası uyum süreçlerini kolaylaştırmak amacıyla uygulanan psikososyal müdahale programlarının önemini gün geçtikçe artırmaktadır. Farkındalık temelli bilişsel terapi, kişilerin dikkatlerini anda olana vermelerini ve anda gerçekleşen deneyimlerini şefkatle kabullenmelerini sağlayarak yaşanan psikolojik sıkıntı ile yeni bir ilişki kurulmasını amaçlamaktadır. Alan yazın incelendiğinde, farklı psikolojik bozukluk ve sorunlarda farkındalık temelli bilişsel terapinin etkililiğini inceleyen çalışmaların olduğu görülmektedir. Meme kanseri hastalarında farkındalık temelli bilişsel terapinin etkililiğinin sınandığı çalışmaların sayısı ise sınırlıdır. Türkiye'deki çalışmalar gözden geçirildiğinde, meme kanseri hastalarında farkındalık temelli terapilerin etkililiğine yönelik bir çalışmaya rastlanmamıştır. Buradan hareketle bu çalışmada farkındalık temelli bilişsel terapi programının Türkiye'de yaşayan meme kanseri hastaları için uyarlanması ve etkililiğinin test edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini, 18-65 yaş aralığında, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Onkoloji Anabilim Dalı başta olmak üzere İzmir'deki hastanelerin onkoloji biriminde ayakta tedavi gören, aktif tedavilerinin tamamlanmasının üzerinden en az 3 ay, en fazla 3 yıl geçmiş olan, evre I-II meme kanseri hastası olan 56 kişi oluşturmaktadır. Bu bağlamda, farkındalık temelli bilişsel terapi (FTBT), paylaşım grubu (PG) ve bekleme listesi kontrol grubu (BLK) koşullarına seçkisiz olarak atanan katılımcılardan müdahale öncesinde, müdahale sonrasında ve müdahaleden üç ay sonra ölçümler alınmıştır. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Bilinçli Farkındalık Ölçeği, Bilişsel ve Duygusal Bilinçli Farkındalık Ölçeği – Revize, Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği, Algılanan Stres Ölçeği, Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Organizasyonu Yaşam Kalitesi Anketi ve Travma Sonrası Büyüme Envanteri kullanılmıştır. Ön test ve son testlerle yürütülen karışık desenler için iki yönlü varyans analizleri sonucunda bilinçli farkındalık, depresyon, stres ve yaşam kalitesi ölçeğinin genel iyilik hali alt boyutunda grup-içi ve/veya gruplar-arası istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Elde edilen bu sonuçlar üç aylık izlemde de korunmuştur. Son test ve izlem ölçümlerinde katılımcı sayısındaki azalmalar nedeniyle Intention to Treat analizi yürütülmüş ve farkındalık, depresyon, stres ve yaşam kalitesi ölçeğinin genel iyilik hali alt boyutunda görülen etkinin benzer şekilde devam ettiği görülmüştür. Elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmış ve araştırmaya ilişkin sınırlılıklara son bölümde değinilmiştir.
Özet (Çeviri)
With early diagnosis and effective treatment in breast cancer, the survival rate has been increasing in recent years. Therefore, the importance of psychosocial intervention programs for breast cancer patients has been increasing. The purposes of these programs are to help breast cancer patients to cope with the negative effects of the disease and treatments and to facilitate adaptation processes after treatments. Mindfulness-based cognitive therapy aims to establish a new relationship with the psychological distress by giving people's attention to what is happening in the moment and by making them accept their experiences with compassion. The literature review revealed that there are studies examining the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy in different psychological disorders and problems. However, the number of studies that examined the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy in breast cancer patients is limited. On the other hand, when studies in Turkey were reviewed, no study was found on the effectiveness of mindfulness-based therapies in breast cancer patients. From this point of view, this study aims to adapt the mindfulness-based cognitive therapy for breast cancer patients living in Turkey and to examine its effectiveness. The sample of the study consists of 56 women aged between 18 to 65, stage I- II breast cancer patients, with a minimum of 3 months and a maximum of 3 years after the completion of active treatment. Pre-intervention, post-intervention and 3 months post-intervention measurements were taken from participants who were randomly assigned to mindfulness-based cognitive therapy (MBCT), Sharing Group (SG) and waiting list control group (WL) conditions. Personal Information Form, Mindful Attention Awareness Scale, Cognitive and Affective Mindfulness Scale – Revised, Hospital Anxiety Depression Scale, Perceived Stress Scale, European Organization for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire, and Post Traumatic Growth Inventory were used. As a result of two-way mixed design variance analysis with pre-tests and post-tests, statistically significant differences were found within and/or between groups in mindfulness, depression, stress, and global health subscale of quality of life questionnaire. These results were preserved in the three-month follow-up measurements. Intention to Treat analysis was conducted due to the loss of the number of participants in the post-test and follow-up measurements, and it was found that the effect on awareness, depression, stress and global health subscale of quality of life questionnaire continued. The findings are discussed in the light of the relevant literature and the limitations of the study are mentioned in the last section.
Benzer Tezler
- A roadmap for breast cancer microwave hyperthermia treatment planning and experimental systems
Meme kanseri mikrodalga hipertermisinde tedavi planlama ve deneysel sistemler için bir yol haritası
MELTEM DUYGU ŞAFAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiElektronik ve Haberleşme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLŞAH YILDIZ ALTINTAŞ
- Hormon reseptör pozitif erken evre meme kanserinde adjuvan hormonal tedavinin depresyon, uyku kalitesi ve cinsel fonksiyon üzerine etkinliğinin araştırılması
Investigation of the effectiveness of adjuvant hormonal treatment on depression, sleep quality and sexual function in hormone receptor positive early stage breast cancer
YAĞMUR KINACI GÜMÜŞÇUBUK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
OnkolojiAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ NAHİT ŞENDUR
- Aile hekimliği polikliniğine başvuran 35 yaş ve üzeri hastaların kanser tarama testleri hakkında bilgi ve tutumları
Knowledge and Attitudes About Cancer Screening Tests of 35 Years Old and Over Who Applied to Family Medicine Policlinic
MUAZZEZ ÖZSÖYLER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UMUT GÖK BALCI
- Kemoterapi ilişkili semptomların yönetiminde mobil tabanlı izlem sisteminin etkinliği
Effectiveness of mobile based monitoring system in the management of chemotherapy-related symptoms
ÜNAL ÖNSÜZ
Doktora
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLBEYAZ CAN
- Investigation of the relationship between spiritual well-being and quality of life in breast cancer patients
Meme kanseri hastalarının manevi iyi oluşları ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi
MUHSINA TSOHO ADAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
HemşirelikFırat ÜniversitesiHemşirelik Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR SOYLAR