Toplumsal cinsiyet eşitliği duyarlılığının geliştirilmesi: İlkokul dördüncü sınıflarla yapılan bir eylem araştırması
Enhancing sensitivity to gender equality: An action research with fourth graders
- Tez No: 681774
- Danışmanlar: PROF. DR. MEDİHA SARI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 349
Özet
Toplumsal cinsiyet, toplumların kadına ve erkeğe atfettiği roller ve bu roller doğrultusunda yapılandırılmış özellikleri kapsar. Bu bağlamda, kadına ve erkeğe verilen rollerin eşitliği, toplumların ilerlemesi ve çok yönlü gelişimi açısından oldukça önemlidir. Eğitimin bu eşitliği sağlamada önemli bir katkı sunması açısından, özellikle küçük yaşlardan itibaren çocukların toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin duyarlılığını arttırmaya yönelik sınıf içi etkinlikler önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı, hazırlanan eğitim programı aracılığıyla bir ilkokuldaki dördüncü sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik duyarlılıklarının geliştirilmesi ve bu gelişim sürecinin incelenmesidir. Araştırmanın amacı doğrultusunda, bir ilkokulda dördüncü sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin duyarlılığını geliştirmeye yönelik bir programın uygulama sürecini de kapsayan araştırmanın modeli katılımcı ve eleştirel-özgürleştirici eylem araştırması olarak belirlenmiştir. Araştırmanın katılımcıları belirlenirken ölçüt örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Uygulama yapılacak okulun öğrencileri açısından temel alınan ölçütler ise, okulun orta-sosyoekonomik düzeye sahip, birden fazla dördüncü sınıf şubesine sahip olması, uygulanan öğrenci (Çocuklar için Kalıplaşmış Toplumsal Cinsiyet Tutumları Formu (ÇKTCTF)) ve öğretmen (Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği (TCRTÖ)) ölçme araçlarında edinilen sonuçlara göre toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik bir sorunun varlığı olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, araştırmanın katılımcıları 2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılı bahar döneminde, Adana il merkezinde bulunan, orta sosyo-ekonomik düzeye sahip bir ilkokulda dördüncü sınıf düzeyinde öğrenim gören 32 öğrenci olmuştur. Araştırmanın uygulama süreci, 11 hafta ve üç döngüden oluşmuş, 11 farklı tema ve 42 kazanım ele alınmıştır. Araştırmacı, aynı zamanda uygulayıcı olarak görev almıştır. Uygulama sürecinde 11 ders planı yürütülmüştür. Öncelikle mevcut durumun belirlenmesine yönelik verilerin toplanmasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Yönelik Farkındalık Belirleme Formu (TCE-FF) ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış, aynı ölçme araçları uygulama süreci sonrasında da kullanılmıştır. Uygulama sürecinde ise, derslere ilişkin video kayıtları, uygulama sırasında döngüler sonrası gerçekleştirilen görüşmeler için yarı-yapılandırılmış görüşme formu, öğrenciler için hazırlanan öz-değerlendirme/ ders değerlendirme formu, araştırmacı günlüğü gibi araçlardan yararlanılmıştır. Uygulama süreci sonunda ayrıca öğretimin değerlendirilmesine yönelik yarı-yapılandırılmış görüşme formu da kullanılmıştır. Verilerin analizi kapsamında, katılımcıların belirlenmesinde kullanılan araçlardan elde edilen verilere yönelik betimsel istatistikler ve ANOVA' dan yararlanılırken, mevcut durum ve ihtiyaç belirleme, ayrıca son uygulamada kullanılan formun ve görüşmelerin, gözlemlerin analizinde tümevarımsal ve tümdengelimsel içerik analizinden; döngüler sonrası ara görüşmeler ile öz-değerlendirme/ders değerlendirme formlarından elde edilen verilerin analizlerinde ise betimsel analizden yararlanılmıştır. Gözlem, görüşme ve farkındalık belirleme formunun verilerinin analizleri yapılırken ise sürekli karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanılmıştır. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına yönelik, çeşitleme, ayrıntılı betimleme, uzman ve teyit incelemesi, katılımcı teyidi, kodlayıcılar arası uyum, ayrıntılı raporlama, araştırmacı etkisini kontrol etme gibi önlemler alınmıştır. Ayrıca, araştırmanın etik boyutu açısından, gerekli yasal izinler, gönüllü katılım onayı ve veli izni alınması da alınan önlemler arasındadır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, mevcut duruma yönelik yapılan analizler, öğrencilerin cinsiyet ve özelliklerine ilişkin tanımlamalarında, güç farklılıkları, geleneksel roller ve yapılan işlerde farklılıklara odaklandıklarını, toplumsal cinsiyet eşitliğini tanımlarken ise fiziksel benzerliğe vurgu yaptıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca, öğrencilerin ailelerinde ve toplumda toplumsal cinsiyet eşitliğini açıklarken ilişkilendirme yapmakta zorlandıkları, ancak eşitsizlik durumunu tespit etmede daha iyi oldukları, yine de eşitlik ve eşitsizlik farkını yeterince ortaya koyamadıkları görülmüştür. Öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili olarak insanların yardımlaşma ve paylaşma değerlerine vurgu yapması, eşitliğe olumlu bakışının yanı sıra geleneksel kalıpyargılarının ve kadının daha zayıf ve güçsüz olmasına ilişkin görüşlerinin varlığı toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik duyarlılığın geliştirilmesine ihtiyaç olduğunu ortaya koymuştur. Eylem sürecinde, öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik farklı toplumsal kurumlar açısından duyarlılığını geliştirmeye yönelik planlanan etkinliklerde, öğrencilerin kadınların güçsüz görülmesi, spor, bilim, sanat gibi alanlarda daha geri planda olması gibi eşitsizlik durumlarına ilişkin farkındalıklarının gelişim gösterdiği, gözlemler ve farkındalık belirleme formu ile görüşmelerin ön-son uygulamaları arasındaki farklar doğrultusunda görülmüştür. Öğrencilerle yapılan ara-görüşmeler ve uygulanan öz-değerlendirme/ders değerlendirme formlarında da, öğrencilerin uygulama sürecindeki konulara ilgi duyduğu, bu konulara ilişkin bilgi edindiklerini gösteren ifadeler yer almıştır. TCE-FF'in son uygulaması ve son görüşmelerde öğrencilerin cinsiyet ve eşitlik ile ilgili kavramlara yönelik bilgi eksiklerinin azaldığı, öğrencilerin eşitlik ve eşitsizlik durumlarını daha belirgin örneklerle açıklayabildikleri, eşitliğe ilişkin olumlu tutumların arttığı ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik çeşitli öneriler sunabildikleri görülmüştür. Bu bulgular, döngüler arasında yapılan değerlendirmeler ve gözlemci değerlendirmelerine de yansımıştır. Son olarak, öğrencilerin eşitliğin daha fazla alanda olması gerektiği ve eşitliğin bazı getirilerinden de söz ettikleri gözlenmiştir. Öğretimin değerlendirilmesine ilişkin olarak öğrencilerin, uygulama sürecine yönelik dersin keyifli ve etkili olması gibi olumlu görüşlere sahip oldukları, dersin katkılarından söz ettikleri, ders sürecinde yapılan etkinliklerin verimli olduğunu ifade ettikleri görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Gender includes both the roles attributed by the society to women and men, and the characteristics structured by these roles. In line with this, the equality of these roles is significant regarding the development and improvement of societies in multiways. Regarding the important contribution of education to this equality, it is vital to start in class activities related to enhancing the sensitivity for gender equality, especially from very early ages. The aim of this study was to enhance the sensitivity of fourth graders towards gender equality through prepared curriculum and to examine this development process. With respect to this aim, the design of this study also including the implementation of a curriculum prepared to enhance gender equality sensitivity of fourth grade students in a primary school was determined as participatory and critical-emancipatory action research. The criterion sampling method was used to determine the participants of the study. The fundamental criteria for the students at the school where the teaching would be carried out were that the school has middle-socioeconomical level, has more than one fourth grade classes, the existence of a gender equality problem according to the results of applied measurement tools for students (Stereotyped Gender Attitudes Form for Children) and teachers (Gender Roles Attitudes Scale). Accordingly, the participants were 32 fourth grade students at a primary school at middle-socioecenomical level through 2018-2019 Education year in Adana city center. The action process consisted of 11 weeks and three cycles in which 11 different themes and 42 objectives were handled. The researcher had also served as the practitioner. Through this process 11 lesson plans were conducted. First of all, Awareness For Gender Equality Form (TCE-FF) and semi-structured interview form were used to collect data to determine the current situation, and the same measurement tools were used after the teaching process. On the other hand, through this teaching, tools such as video recordings of lessons, semi-structured interview form for the interviews conducted after each cycle, self-assesment/course evaluation forms developed for students, researcher diary were utilized. Besides, after the instruction, semi-structured interview form was used to evaluate the instruction. Within the data analysis process, descriptive statistics and ANOVA were proceeded for the data obtained by the tools used to determine the participants, while deductive and inductive content analyses were used in analysis of the form, interviews applied both through current situation, needs analysis and post-application and also in analysis of the observations. In addition, descriptive analysis was performed to analyze the data from the interviews conducted in between the cycles and self-assessment/course evaluation forms. On the other hand, constant comparative analysis method was carried out while analyzing the data from observation, interviews and awareness for gender equality form. Regarding reliability and validity, some measurements such as triangulation, thick description, peer review, member checking, intercoder agreement, detailed reporting, checking for the researcher effects were applied. Moreover, within ethical standards, the necessary legal permissions, informed consent and parent approval were obtained. In line with the findings, the analyses regarding the current situation put forward that students focused on strength differences, traditional roles and differences in their (women and men) work through their definitions related to gender and gender characteristics concepts, while they emphasized physical similarities defining gender equality. Furthermore, it was observed that students had difficulty in explaining the gender equality in their families and their society whereas they were more competent in detecting inequality yet they could not sufficiently put foward the difference between equality and inequality. That students stressed people's values of helping and sharing, their views of traditional stereotypes and women's being weaker besides their positive thoughts regarding equality revealed the need for enhancing their sensitivity for gender equality. Throughout the action process, in the activities planned to develop students' sensitivity towards gender equality, it was seen in line with the differences between pre and post interviews, form applications and class observations that the awareness of the students about inequality situations such as women's being seen as weak and being in the background in fields such as sports, science and art improved. Also in the interviews conducted after the cycles and self-assessment/course evaluation forms, there were statements showing that students interested in the topics covered within teaching process and they felt informed about these issues. Through the post application of the form and post interviews, it was found that the students' lack of knowledge regarding the gender and equality concepts decreased, they were able to explain equality and inequality situations with more specific examples, positive attitudes towards gender equality increased and students could offer various suggestions to ensure gender equality. These findings were also reflected in the evaluations made between the cycles and observer evaluations. Finally, it was observed that the students mentioned the need for equality in more areas and some of the benefits of equality. Regarding the evaluation of the teaching, it was seen that the students had positive opinions about the application process such as the lesson's being enjoyable and effective, they talked about the contributions of the lesson and stated that the activities carried out during the lesson were productive.
Benzer Tezler
- Postmodern reklamlar yoluyla inşa edilen toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik tüketici duyarlılığının incelenmesi
The examination of consumer sensitivity towards social gender equality constructed through postmodern advertisements
MELİS GEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ReklamcılıkÜsküdar ÜniversitesiNöropazarlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CİHAN BECAN
- Yerel yönetimler ölçeğinde planlamaya kadın katılımı: ?Ankara örneği?
Woman participation in planning at local government scale ?case of Ankara?
SEHER POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGazi ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Bölümü
PROF. DR. FERAL EKE
- Çocuk hikâye kitaplarının toplumsal cinsiyet unsurları açısından incelenmesi: Ayşegül serisi örneği
An examining children's storybooks in terms of gender elements: Aysegul series example
DAMLA HAREKET
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKırıkkale Üniversitesiİlköğretim Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN DÜNDAR
- Sağlık çalışanlarının ve toplumun toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili duyarlılığı
Gender equality sensitivity of health personnel and the society
MESUDE ULUŞEN
Doktora
Türkçe
2010
SosyolojiAnkara ÜniversitesiYaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL UYSAL
- A triple comparative study of business and human rights mechanisms in Türkiye, Colombia and South Africa from a gender equality perspective
Türkiye, Kolombiya ve Güney Afrika'da iş dünyası ve insan hakları mekanizmalarının toplumsal cinsiyet perspektifinden üçlü bir karşılaştırması
İLAYDA ESKİTAŞCİOĞLU KARAVELİOĞLU
