Geri Dön

Bütçeleme yazılımı seçimi için bir yaklaşım: Küresel Bulanık Doğrusal Programlama Metodu

An approach to select budgeting software: Spherical Fuzzy Linear Programming Method

PDF İndir

  1. Tez No: 682598
  2. Yazar: ELİF ÖZVATAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FERHAN ÇEBİ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 95

Özet

Günümüzde yeni teknolojilerin ortaya çıkması, piyasa şartlarının hızla değişmesi, elektronik ticaretin gelişmesi gibi birçok faktör neredeyse tüm iş alanlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Bu şartlar altında, kararlarını hızlı ve doğru alabilen firmalar, rekabet koşullarında rakiplerine önemli derecede üstünlük sağlamaktadır. Bir kuruluşun başarısı, gelecek planlarını gerçeğe olabilecek en yakın biçimde yapabilmeleri ve sonrasında gerçekleştirecekleri denetim ve takipleri ile doğrudan ilişkili olduğundan, zorlu piyasa koşullarında varlığını sürdürmek ve daha ileri taşımak isteyen firmaların bütçe uygulamalarına verdiği önem giderek artmaktadır. İşletmeler, içinde bulunduğumuz dijitalleşme çağında zamanı yakalayabilmek için tüm süreçlerini otomatikleştirmeye çalışmaktadır. Bu çaba sonucunda sağlanan en kayda değer kazançlardan biri, günümüz şartlarında en sınırlı kaynaklardan olan zamandan tasarruf etmektir. Zaman, teknolojik gelişmelerle her geçen saniye daha da hızlanan iş yaşamında, artık belki de en sınırlı kaynak durumundadır. Tüm işletmeler, ekonomik ortam koşulları ve toleransı olmayan rekabet ile içinde bulundukları çekişmede zamana karşı mücadele etmektedir. Mücadele eden tüm işletmeler, zaman dahil bütün sınırlı kaynaklarını en iyi biçimde yönetmek için, özenle çalışılmış kapsamlı bir bütçeye gerek duymaktadır. Çeşitli karar verme süreçlerinde hızlı ve doğru karar alabilmek, öncesinde gerçekleştirilen bütçeleme çalışmalarıyla yakından ilgilidir. Bir bütçe çalışması, gerçeğe ne kadar yakın yapılabilirse karar süreçlerindeki yönlendirme başarısı o kadar yüksek olur. Gerçeğe yakın bir bütçe oluşturmak ise bütçeleme sürecindeki darboğazları rahatlatarak değişkenlikler karşısında çok daha esnek bir yapı oluşturmakla mümkün olur. Bütçe çalışmalarının daha pratik hale gelmesi ve süreç boyunca gerekli görülen değişiklerin hızlı bir şekilde entegrasyonu ancak ve ancak süreçlerin dijitalleşmesi ile sağlanabilir. Bütçeleme süreçlerinin dijitalleşmesini sağlamak amacıyla piyasada birçok yazılım bulunmaktadır. Alternatif sayısının fazla olması bir seçim yapılması gerekliliğini de beraberinde getirmektedir. Bütün seçim süreçlerinde olduğu gibi, tüm seçenekler benzer amaçlara hizmet etmekte ve birbirlerine göre avantajlı ve dezavantajlı tarafları bulunmaktadır. Bu durumda, yazılımın firma ihtiyaçlarını karşılayabilmesi gereksinimi düşünüldüğünde, seçeneklerden her birini pek çok kriter bakımından değerlendirme ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu durum, oldukça fazla alternatif arasından birden çok kriteri dikkate alarak seçim yapmayı gerektirdiğinden firmalar için zor ve karmaşık bir soruna sebebiyet vermektedir. Gerçek hayatta karşılaşılan ve sonucunda bireyi karar vermeye zorlayan sorunlar göz önüne alındığında, bu tür kararları almak zaman zaman basit bir akıl yürütme ile mümkün olabilirken, zaman zaman ise fazlasıyla güç olabilmektedir. Karar vermekte yardımına ihtiyaç duyulan kriterler çoğaldıkça veya aralarında tercih yapılması gerekilen alternatif sayısı arttıkça karar verme süreci çözülmesi zor, kompleks bir hal alabilmektedir. Bunun yanı sıra, daha da önemlisi, problemler büyüdükçe, alınacak olası bir yanlış kararın sonuçları hayati öneme sahip olabilmektedir. İşletme ihtiyaçlarını en uygun şekilde karşılayacak yazılım uygulaması için seçim kararının yanlış verilmesi, firma kısıtlı kaynaklarının boşa harcanmasına neden olacağı gibi iş süreçlerinin mevcut akışı için de negatifliğe neden olacaktır. Genellikle, bilgi sistemi uygulamaları sırasında karşılaşılan başarısızlıkların sebebi, yazılımın seçim, geliştirme ve uygulaması sırasında metodolojik bir yol izlenmemesidir. Bu durum, yazılım seçiminin doğru bir sistematik kullanılarak yapılmasının önemini vurgulamaktadır. Ortaya çıkabilecek negatif sonuçların hesaba katılması, ürün seçimi öncesi detaylı bir çalışma yapılması gerekliliğini açığa çıkarmaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, yöneticilere ve profesyonellere bütçeleme yazılımı seçimi sürecinde optimum çözümü elde etmelerine yardımcı olabilecek bir yaklaşım ortaya koymaktır. Tez çalışması yedi bölümden oluşmaktadır. İlk bölümünde yapılan girişten sonra ilk olarak bütçeleme ve dijitalleşme kavramları anlatılmıştır. Daha sonrasında, literatür çalışmalarına yer verilmiş ve takip eden bölümde ise çok kriterli karar verme konusu hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın beşinci bölümünde tercih edilen metodoloji açıklanmış ve bir sonraki kısımda ise bir özel firmada uygulaması yapılmıştır. Son bölümde çalışmanın bulgularına yer verilerek sonuçlar tartışılmıştır. Çalışmanın uygulama kısmında, ülkemizin öncü sanayi işletmelerinden birinin bütçeleme yazılımı seçimi süreci incelenmiştir. Profesyonel karar vericilere, bütçe süreçlerini dijitalleştirme yolunda, yazılım alternatifleri arasından en uygun seçimi yapabilmelerine olanak veren bir çözüm önerisi sunmak amaçlanmıştır. Bir Çok Kriterli Karar Verme problemi olan yazılım seçimi sürecinde ilk olarak, yapılan literatür araştırması ve alınan uzman görüşleri sonucunda seçim sürecinde etken olan kriterler belirlenmiştir. Sonrasında, belirlenen kriterler, karar vericilerin değerlendirmeleri sonucunda oluşturulan ikili karşılaştırma matrisi yardımıyla ağırlıklandırılmıştır. Bir sonraki aşamada, uzman görüşleri dikkate alınarak aralarında seçim yapılmak üzere sektörde sıklıkla tercih edilen üç alternatif bütçeleme yazılımı belirlenmiştir. Süreç, insan faktöründen dolayı belirsizlik içermektedir. Bu nedenle, bu çalışmada, belirsiz durumlarda daha net karar vermeyi mümkün kılması nedeniyle, bulanık mantık bakış açısından yararlanılmıştır. Böylece, çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan doğrusal programlamanın bulanık mantık ile birlikte bütünleşik bir yaklaşımla uygulanması tercih edilerek, Küresel Bulanık Doğrusal Programlama Metodu (Spherical Fuzzy Linear Assignment Method, SF-LAM) çalışma yöntemi olarak seçilmiştir. Alternatiflerin belirlenmesi sonrasında, ilgili dilsel ifadeler esas alınarak, karar vericilerden bu alternatifleri değerlendirmeleri istenmiştir. Karar vericiler, ilk aşamada belirlenen kriterlere göre alternatifleri değerlendirmiş ve bu değerlendirmeler ışığında karar matrisleri oluşturulmuştur. Oluşturulan karar matrislerine, belirlenen yöntem olan küresel bulanık doğrusal programlama metodu adımları uygulanmıştır. İlk olarak, tüm karar vericilere ait karar matrisleri SWAM ve SWGM operatörleri yardımıyla bir araya getirilmiş ve birleşik karar matrisi elde edilmiştir. Daha sonra, farklı görüşlere sahip karar vericilerden derlenen değerlendirmelerin birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan matrisin her bir elemanı için, skor fonksiyonu değerleri hesaplanmıştır. Bu işlem sonucunda elde edilen matrisin her kolonundaki skor değerleri karşılaştırılarak her bir alternatifin genel duruma katkısı ölçülmüştür. Hesaplamalar sonucunda ortaya çıkan doğrusal programlama modeli çözüldüğünde alternatiflerin optimum sıralaması elde edilmiştir. Böylelikle, alternatifler arasından en uygun bütçeleme programı seçimi gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonrasında, çalışma sonuçlarını karşılaştırmak amacıyla küresel bulanık TOPSIS yöntemi, çalışmada kullanılan veri setine uygulanarak elde edilen sonuçlar, çalışma sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Her iki yöntem ile elde edilen sonuçlar karşılaştırıldığında, hem SWAM hem de SWGM operatörlerine göre ilk alternatifin en uygun olduğu görülmektedir. SWGM operatörü ile elde edilen çözümlere bakıldığında, yöntemlerin her ikisi için de üç alternatifin sıralaması aynı olmaktadır. Yöntemlerin SWAM operatörü yardımıyla ortaya konan çözümlerindeki sıralamalarda ise ikinci ve üçüncü alternatiflerin yer değiştirdiği görülmektedir. Bu durum, birleştirme operatörlerine ait varsayımların farklılığı ile açıklanarak uygun bulunmuştur. Çalışma kapsamında, yazılım seçimi sürecinde yöneticilere ve uzmanlara destek olabilecek, belirlenen kriterlere bağlı olarak en ideal seçeneği bulabilmelerini sağlayan bir çözüm önerisi ortaya koyulmuştur. Aynı zamanda, küresel bulanık kümelerin literatürdeki bulanık küme uzantıları arasında çok yeni olması nedeniyle, bu tez çalışması, yöntemin yazılım seçimi sürecindeki ilk uygulaması olma niteliğini taşımaktadır.

Özet (Çeviri)

Today, many factors such as the emergence of new technologies, the rapid change in market conditions and the development of electronic commerce affect almost all business areas. Under these conditions, organizations that can take their decisions quickly and accurately gain a significant advantage over their competitors in competitive conditions. The success of an organization is directly related to the their ability to make future plans as close to reality as possible, as well as the audits and follow-ups they will carry out after. On account of this, the importance given to budget applications by organizations is increasing due to maintain their existence and develop in spite of the difficult market conditions. Companies try to automate all their processes in order to be in the groove in the current digitalization era. One of the most important gains achieved as a result of this effort is to save time, which is one of the most limited resources in today's conditions. Time has become perhaps the most limited resource in the business world which is getting faster every second with technological developments. All companies race against time in their struggle with economical environmental conditions and harsh competition requirements. All companies in the race need an elaborate and comprehensive budget in order to manage all their limited resources including time in the best way. Being able to take quick and correct decisions in various decision-making processes is closely related to the budgeting carried out beforehand. The closer a budget can be made to reality, the higher the steering success in decision processes. Budgeting close to reality can be achieved by relieving the bottlenecks in the budgeting process and creating a much more flexible structure in the face of variability. Making the budgeting more practical and the rapid integration of the changes deemed necessary throughout the process is only possible with the digitalization of the budgeting. There are many software on the market to enable the digitalization of budgeting processes. The high number of alternatives bring along the necessity of making a choice. As with almost all selection processes, all options serve similar purposes and have advantage and disadvantages relative to each other. In this case, in order for the software to meet the company's needs, it is necessary to evaluate each of the options in terms of many criteria. This situation causes a difficult and complex problem for companies as it requires choosing among many alternatives by considering multiple criteria. Considering the problems encountered in real life and which consequently force the individual to make a decision, making such decisions can be possible with simple reasoning from time to time. However, sometimes it can be extremely difficult. As the number of criteria that help decision making increases or the number of alternatives to choose rises, the decision-making process can become complex and difficult to solve. Besides, more importantly, as the problems grow, the consequences of a possible wrong decision can be of vital importance. Making the wrong decision for the software application may cause the company's limited resources to be wasted. In addition, such a situation will cause negativity for the current flow of business processes. Generally, the reason for the failures encountered during information system applications is the failure to follow a methodological path during the selection, development and implementation of the software. This situation reveals the importance of software selection using a correct systematic. Taking into account the negative results that may arise reveals the need for a detailed study before product selection. Therefore, to avoid these negativities, it is important to follow appropriate methodological process. If the prior investigation of systematics done as comprehensive as possible, potential negativities may be avoided. The aim of this thesis is to present an approach that can help managers and professionals to obtain the optimum solution in the budgeting software selection process. The thesis consists of seven chapters. After the introduction in the first part, the concepts of budgeting and digitalization are explained. Afterwards, literature reviews are clarified and in the following section, information about multi-criteria decision making is given. In the fifth part of the study, the preferred methodology was explained and in the next part, it was implemented in a private company. In the last section, the findings of the study are given and the results are discussed. In the application part of the thesis, the budgeting software selection process of one of the leading industrial enterprises of our country was examined. It is aimed to offer a solution proposal that allows professional decision makers to make the most appropriate choice among software alternatives on the way to digitize their budgeting processes. In the software selection process, which is a Multi-Criteria Decision Making problem, firstly, the criteria that are effective in the selection process were determined as a result of the literature research and expert opinions. Afterwards, the determined criteria were weighted with the help of the pairwise comparison matrix created as a result of the evaluations of the decision makers. In the next stage, three budgeting software alternatives, which are highly preferred in the sector, were determined to be selected by considering expert opinions. The process includes uncertainty due to the human factor. Therefore, in this study, fuzzy logic point of view is used, as it enables clearer decision making in uncertain situations. Thus, linear programming, which is one of the multi-criteria decision making methods, was preferred to be applied with an integrated approach with fuzzy logic. Hence, as a working method, The Spherical Fuzzy Linear Assignment Method (SF-LAM) was chosen. After the determination of the alternatives, the decision makers were asked to evaluate these alternatives based on the relevant linguistic expressions. Decision makers evaluated the alternatives according to the criteria determined in the first stage, and decision matrices were created in the light of these evaluations. Steps of spherical fuzzy linear programming method which is the determined method, were applied to the created decision matrices. First of all, decision matrices belonging to all decision makers were brought together with SWAM and SWGM operators. After that, the unified decision matrix was obtained. After combining the evaluations compiled from decision makers with different views, the score function values were calculated for each element of the resulting matrix. By comparing the score function values in each column of the matrix obtained as a result of this process, the contribution of each alternative to the general situation was measured. When the linear programming model that generated as a result of the calculations is solved, the optimum sorting of the alternatives is obtained. Thus, the most appropriate budgeting software was selected among the alternatives. After the application, the spherical fuzzy TOPSIS has been applied by using the data set used in the study in order to compare the results of the study. When the results obtained with both methods are compared, it has been shown that the best alternative is the first one according to both SWAM and SWGM operators. When the results obtained with SWGM operator investigated, it has been demonstrated that the rank of the three alternatives is the same for both methods. It has been shown that the second and third alternatives have changed places in the rankings of the solutions of the methods revealed with SWAM operator. This situation have been found appropriate by explaining the difference in the assumptions of the aggregation operators. Within the scope of the study, a solution proposal has been put forward that can support managers and experts in the software selection process and enable them to find the most ideal option depending on the determined criteria. At the same time, since the spherical fuzzy sets are very new among the fuzzy set extensions in the literature, this thesis is the first application of the method in the software selection process.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    322901

    Yetenek tabanlı savunma proje seçiminde yeni bir yaklaşım: MAQ ve çözümleri

    A new approach in capability based defense project selection: MAQ and solutions

    BİRCE BOĞA BAKIRLI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CEVRİYE GENCER

  2. Tez No

    603614

    Şehiriçi tünelcilikte 3 boyutlu modelleme yardımı ile jeolojik – jeoteknik risklerin belirlenmesi

    Determining geological - geotechnical risks with the help of 3d modeling in urban tunneling

    BURAK KÜÇÜK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT YILMAZ

  3. Tez No

    421215

    Küçük uydular için X bant GaN SiC-HEMT F sınıfı yüksek verimli güç kuvvetlendiricisi tasarımı ve RF güç fetleri için faz ile genlik duyarlığı analizi

    X-band high efficiency class-F GaN SiC-HEMT high power amplifier design for small satellites and amplitude&phase sensitivity analysis for RF power fets

    OSMAN CEYLAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELÇUK PAKER

    ÖĞR. GÖR. HASAN BÜLENT YAĞCI

  4. Tez No

    316923

    Sağlık Bakanlığı standartlarına uygun PACS teknik şartnamesi hazırlama yazılımı

    PACS technical specifications generator software which works under the standarts of Ministry of Health

    ESRA TASBAS

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Bilgi ve Belge YönetimiDokuz Eylül Üniversitesi

    Tıp Bilişimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OĞUZ DİCLE

  5. Tez No

    856928

    Sıvı yakıtlı roket motorları için itki kontrolörü tasarımı

    Thrust controller design for liquid propellant rocket engines

    KAMİL YEKTA US

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mekatronik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İLHAN KOCAARSLAN

Geri Dön