Su mirası bağlamında kaynak (memba) sularının mekânsal planlama kapsamında değerlendirilmesi, İstanbul örneği
The evaluation of spring water in the context of water heritage within the scope of spatial planning, the case of Istanbul
- Tez No: 684225
- Danışmanlar: PROF. DR. ADEM ERDEM ERBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kaynak Suları, Memba Suları, Mekânsal Planlama, Su Mirası, Spring Water, Spatial Planning, Water Heritage
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Su stresi yaşayan bir ülke konumunda olan Türkiye için su yönetim ve koruma politikaları stratejik önem taşımaktadır. Yapılan tez çalışmasının odağında hem ekosistemin önemli bir parçası olan hem kente katma değer ve istihdam olanakları sağlayan hem de kültürel değerlerin taşıyıcısı olan kaynak suları yer almaktadır. İleriye dönük su kıtlığının beklendiği günümüzde, su kaynaklarının korunması, kullanılması, geliştirilmesi ve planlanması kritik bir hale gelmiştir. Bu noktada önemli bir mesele olan 'kaynak suları ile mekânsal planlama ilişkisinin kurulması' tezin konusunu oluşturmaktadır. Tez kapsamında su mirası bakış açısıyla, kaynak suları özelinde bir değerlendirme yapılması ve kaynak sularına mekânsal planlama açısından nasıl yaklaşıldığının irdelenmesi amaçlanmıştır. Böylece bu konudaki mekânsal planlama yaklaşımındaki eksikliklerin tespit edilip, bu eksikliklerin giderilmesi amacıyla kaynak sularının koruma-kullanma dengesini sağlayabilmek için yeni bir planlama yaklaşımı geliştirilmesine yönelik bir altlık oluşturulması amaçlanmıştır. Bu çalışmada kalitatif ve kantitatif yöntem, veri ve yaklaşımların bütünleştirilmesiyle ortaya çıkan karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma temel olarak literatür araştırması, örnek alan incelemesi ve yarı-yapılandırılmış görüşmelerden meydana gelmektedir. Literatür araştırması kapsamında öncelikle miras ve su mirası kavramları incelenmiş, su mirası kavramının ortaya çıkışı, tanımı, kapsamı, önemi ve su mirası ile ilgili yasal sürecin gelişimi aktarılmıştır. Ardından kaynak suları ile ilgili genel bilgiler aktarılmış ve su mirası ile kaynak suları ilişkisi kurgulanmıştır. Son olarak ulusal düzeyde kaynak suları ile ilgili yasal çerçeve aktarılmıştır. Kaynak suları ile ilgili yasal çerçeve incelenirken kaynak sularının mekânsal planlama ile entegrasyonu dikkate alınarak bu konu;“tanımlar, yetkiler ve plan gösterimleri”ni içeren kategorik bir yaklaşımla ele alınmıştır. Böylece ulusal düzeyde mekânsal planlama ile kaynak suları ilişkisi kurulmuştur. Örnek alan çalışmasında İstanbul'da geçmişten günümüze su temin yöntem ve uygulamaları ve ardından İstanbul'un kaynak suları incelenmiş, ardından Cumhuriyet dönemine ait gazete kupürleri taranmıştır. Böylece İstanbul'da kaynak suları ile su mirası ilişkisi kurgulanmış ve İstanbul'da su mirasına konu olan tarihi kaynak suları belirlenmiştir. İstanbul'da bulunan kaynaklar, kaynak suyu işletmeleri ve belirlenen kaynak sularına ait işletmeler ile ilgili mekânsal veriler CBS ortamında haritalandırılmıştır. Ardından, belirlenen kaynak suları ile ilgili 1/100.000, 1/5.000 ve 1/1.000 ölçekli mekânsal planlarda bulunan plan kararları ve plan gösterimleri incelenmiştir. Böylelikle bu sular ile ilgili mekânsal planlama yaklaşımı sorgulanmıştır. Aynı zamanda belirlenen işletmelerden bir kısmının temsilcileri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilerek, yasa ve yönetmeliklerde belirlenen hükümlerin ve mekânsal planlar ile ilgili mevcut durumun pratiğe nasıl yansıdığı sorgulanmıştır. Yapılan inceleme sonucunda Türkiye'de ulusal mevzuatta kaynak suları ile ilgili farklı kurumların yetki ve sorumluluk sahibi oldukları, fakat bu kurumlar arasında eşgüdüm ve koordinasyonun sağlanamadığı görülmüştür. Diğer yandan, yasa ve yönetmeliklerin kaynak sularını farklı bağlamlarda değerlendiriliyor olması, kaynak suyu koruma alanlarının sınırının belirlenmesi ve bu alanlardan sorumlu olacak yetkili kurum hakkında farklı hükümler içeriyor olmasının belirlenen karar ve önlemlerin pratiğe yansımasına engel olduğu kanısına varılmıştır. Mekânsal planlama ile ilgili yasal çerçeve incelendiğinde de kaynak suları ve bu suların koruma alanlarının yeterli bir şekilde detaylandırılmadığı ve bu konuda standart bir yaklaşım geliştirilmediği sonucuna varılmıştır. Mekânsal plan yapımında kullanılan gösterim biçimleri arasında kaynaklar ve kaynak koruma alanları ile ilgili özel gösterimlerin bulunmadığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda içme-kullanma suyu havzalarına yönelik yapılan çalışmalarda kaynakların geri planda kaldığı tespit edilmiştir. Tez çalışması kapsamında, mekânsal plan yapımında kaynak sularına yönelik özel bir yaklaşımın mevcut olmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla; yeraltı suyu havzaları ile ilgili detaylı çalışmaların yapılması ve yeraltı suyu havzası koruma planlarının hazırlanması, kaynak koruma alanlarının havza bazlı bir yaklaşımla ve kaynağın bulunduğu alanın karakterine özgü olarak belirlenmesi, kaynak sularının varlıklarını devamlılığını ve sürdürülebilir kullanımlarını sağlamak amacıyla eylem planlarının hazırlanması, kaynak suları ve kaynak koruma alanları için mekânsal plan yapımında özel gösterimlerin tanımlanması, kaynak koruma alanlarının mekânsal planlara işlenmesi ve plan kararları için yönlendirici hale getirilmesi, kaynak suyu işletme tesislerinin tescil edilerek bu alanların planlarının yapılması gibi öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Water management and protection have strategic importance for Turkey, which is a country suffering from water shortage. The thesis study focuses on the spring waters, which provide added value and employment opportunities in addition to maintaining various cultural values. Due to the expected water scarcity in the future; the protection, sustainable use, development, and planning of water resources are critical issues of the present time. Establishing the relationship between spring waters and spatial planning has become necessary at this juncture. With this thesis, it is aimed to make an evaluation specific to spring waters within the water heritage perspective and to examine how spring waters are approached in terms of spatial planning. For this purpose, it is aimed to embody the subject via analysing the example of Istanbul. Thus, in order to eliminate the deficiencies in the spatial planning approach and the coordination problems between the institutions; it is aimed to create a base for the development of a new planning approach. This approach may provide a balance between protection and the use of spring waters. In this study, the mixed research method, which consist of the integration of qualitative and quantitative methods, data and approaches are used. The study fundamentally consists of literature research, case study, and semi-structured interviews. In the literature research, first of all, the concepts of heritage and water heritage were examined. The necessity, definition, scope, importance of the concept of water heritage, and the legal process related to water heritage were clarified. Then, general information about spring waters was explained and the relationship between water heritage and spring waters was constructed. Finally, the legal framework on spring waters at the national level has been examined. The integration of spring waters with spatial planning has been considered while examining the legal regulations, and it has been discussed with a categorical approach that includes“definitions, authorization/responsibilities of official institutions and spatial plan representations”. Thus, the relationship between spatial planning and spring waters has been developed at the national level. In the case study, water supply methods and practices in Istanbul from past to present, and the existing spring waters of Istanbul was examined. Then, newspaper clippings from the Republican Period were investigated. Thus, the relationship between spring waters and water heritage in Istanbul has been constructed and the historical spring waters that are the subject of water heritage in Istanbul have been determined. The spatial data of the springs, spring water facilities, and the facilities of the identified spring waters in Istanbul were mapped in the GIS. Then, the plan decisions and plan representations in the spatial plans related to the determined spring waters were examined. Thus, the spatial planning approach related to these waters was questioned. Additionally, semi-structured interviews were conducted with the representatives of some of the determined spring water facilities. Thereby, it was tested how the laws, regulations, and the current spatial planning system were reflected in real experiences. As a result, it has been seen that different institutions related to spring water have authority and responsibility according to the national legislation in Turkey. Yet, coordination between these institutions cannot be achieved. Due to some conflicts in laws and regulations, the determined decisions and measures are not reflected into practice. These conflicts are about laws and regulations evaluate spring waters in different contexts, containing different decisions about determining the boundaries of spring water protection areas and authorising the institutions that will be responsible for these areas. As the legal framework related to spatial planning is examined, it is concluded that the spring waters and the protection areas of spring waters are not sufficiently detailed and a standard approach has not been developed in this regard. It has been determined that there are no special representations about spring waters and their protection areas among the representation styles used in the process of making spatial plans in Turkey. Additionally, it has been determined that the spring waters keep in the background in the studies carried out for drinking water basins. Within the scope of this thesis study, it is concluded that there is no special approach for spring waters in spatial planning. In order to eliminate the stated deficiencies, some principles are proposed as a result of this thesis.
Benzer Tezler
- Antik kentlerde kültürel mirasın koruma sorunları ve gündelik yaşam mekanlarına etkisi: Mardin Dara antik kenti örneği
Conservation problems of cultural heritage in ancient cites and its effect on daily living spaces: The case of the ancient city of Mardin Dara
FERDA OCAKHANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkFırat ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET KURUCU
- Art nouveau akımı, Osmanlı'da Pera-Galata bölgesine yansımaları ve pera palas oteli iç mekânları üzerinden analizi
Art nouveau, reflections on Pera-Galata region in Ottoman and analysis of pera palace hotel interiors
EDA EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İç Mimari ve DekorasyonIşık Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA KARADAĞ
- Bergama'da Osmanlı Dönemi hamam yapılarının koruma sorunları ve ilkesel bağlamda yeniden işlevlendirme yaklaşımları: Tabaklar Hamamı örneği
Conservations problems and reuse suggestions in the context of principle of Ottoman baths in Bergama: Case of Tabaklar Hamamı
TUBA NUR BAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MimarlıkDokuz Eylül ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜJGAN KARATOSUN
- Ulukışla havzasının geç kretase-senozoyik tektono-sedimenter gelişimi: Orta Anadolu güneyi bağlamında jeodinamik çıkarımlar
Latest cretaceous- cenozoic tectono-sedimentary evolution of the Ulukışla basin: Geodynamic implications for the South Central Anatolia
MACH HOUDOU ALIOU MAHAMIDOU
Doktora
Türkçe
2022
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRETTİN KORAL
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN