XV. ve XVI. yüzyıl Anadolu sahası Türkçe mesnevilerde 'bezm'
'Recreation' between XV. and XVI. century Anatolian Turkish mathnawis
- Tez No: 685877
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Mesnevi, Bezm, Şarap, Müzik, Şiir, Mathnawi, Recreation, Wine, Music, Poetry
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 640
Özet
Bu tezin amacı içkili, sazlı ve sözlü eğlenceyi ifade eden bezm olgusunun eski Türk edebiyatında nasıl ele alındığını ortaya koymaktır. Bu amaçla 15. ve 16. yüzyıllarda Anadolu sahasında Türkçe kaleme alınan 39 adet mesnevideki bezm tasvirleri incelendi. Bezmin en zengin biçimde yer aldığı türlerden biri de hikâye üzerine inşa edilen mesnevilerdir. Anadolu sahası eski Türk edebiyatında 13. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar kaleme alınan telif-tercüme, telif mesnevilerde çeşitli vesilelerle düzenlenen bezmlerin tasvir edildiği görülür. İncelenen mesnevilerde bezmlerin belli bir konu sıralamasına göre ele alındığı görülür. Bir zaman ve mekân tasviriyle başlanan bezmlerin düzenleme sebepleri belirtilir. Sonra bezmlerin alet ve gereçleri ile yapılan çeşitli ritüeller anlatılır. Daha sonra bezmde hazır bulunan kişilerden bahsedilir. İşret faslında sofra tasviri, şarap, müzik ve şiir birbirini takip eder. Çeşitli hediyelerin dağıtıldığı bölüm ele alındıktan sonra bezm sona erer. Mesnevilerdeki bezmlerin şarap, müzik ve şiir üzerine inşa edildiği görülür. Ele alınan diğer unsurlar bu bütünü tamamlayan ve süsleyen konumdadır. Mesnevilerdeki bezmler kurgu oldukları halde, ele alındığı dönemin sosyal ve kültürel yaşamını yansıtmaları bakımından zengin ve önemli metinlerdir. Çalışmanın I. bölümünde 'bezm' kavramı ve bezm olgusunun tarihsel gelişimi hakkında bilgi verildi. Bezm tasvirlerinin incelenmesinde elde edilen malzeme iki bölümde incelendi. Bezme verilen adlar, bezmlerin kurulma sebepleri, bezmlerdeki zaman ve mekân tasvirleri, bezmlerin araç ve gereçleri, bezmlerin hazırlık safhaları ve bezmlerde hazır bulunan kişiler 'dış unsurlar' adı altında II. bölümde ele alındı. Çalışmanın III. bölümünde ise bezmlerdeki sofra, şarap, musiki ve hediye tasvirleri ile bu tasvirlerde yer alan şiirler incelendi.
Özet (Çeviri)
The aim of the dissertation is to describe how the concept of recreation, which means musical and verbal kind of entertainment, is treated in early Turkish Literature. Accordingly, recreational descriptions in 40 Turkish Mathnawis written in Anatolian region were examined. One of the genres rich in recreational content is mathnawis which are built on stories. In early Turkish Literature from 13. Century to 18. Century It is seen that various mathnawis among translated and non-translated ones are narrated for different purposes in Anatolian Region. The examined mathnawis reveal that recreations are described depending on a specific subject list. First, the description of the time and setting is given, and then the reasons why recreations are held is stated. Next, various rituals which are held with recreational tools are told. After that, people who are available in the recreations are mentioned. During drinking part, a description of dining, wine, music, and poetry follows each other. Finally, recreation is ended after gift giving part. It is considered that recreations in mathnawis are established on wine, music and poetry. The rest of the patterns remain as complementary and embellishing of the whole body. Although the entertainment patterns in mathnawis are fictional, they are significant and rich in terms of reflecting the socio-cultural period in which they are written. In the first section of the study, information was given about the historical development of the definition and concept of“recreation”. The findings achieved by examining the portrayal of recreations are illustrated in two sections The titles given to recreations, the reasons for the creation of recreations, the portrayal of the time and setting during recreations, tools used, the preparation phases and the available people in recreations are studied in the second section under the title external components. The description of dining in recreations, wine, music, gift giving, and the sample poems are examined in the third section.
Benzer Tezler
- Figanî Divanı gramatikal indeksi
Gramatical index of Figani Dewan
GÜLŞEN ÇAYLI CANKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimAdnan Menderes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ İHSAN YAPICI
- H. 963 / M. 1556 tarihli Mufassol Tahrir Defterine göre Bozok Sancağı'nın ekonomik ve demografik yapısı
According to detailed Books of Records Dated 963 A. H. / 1556 A. D. the Bozok District's economic and demographic construction
LÜTFİ ARSLAN
- Atatürk Dönemi Askerî Fabrikalar Umum Müdürlüğü ve faaliyetleri (1922-1938)
The general directorate of military factories during Atatürk era
PINAR ERDEM