Geri Dön

Türk siyasi hayatında Erdal İnönü

Erdal İnönü in Turkish political life

  1. Tez No: 688527
  2. Yazar: AYKUT ÇELİK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. BARIŞ METİN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Biyografi, Siyasal Bilimler, Tarih, Biography, Political Science, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Uşak Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 131

Özet

Bir başbakanın oğlu olarak 1926 yılında dünyaya gelen Erdal İnönü, Ankara'daki öğrenim hayatının ardından lisansüstü öğrenimini yapmak üzere ABD'ye gitmiştir. Fizik alanında yaptığı yüksek lisans ve doktorasının ardından ABD'de birtakım bilimsel çalışmalarda bulunan İnönü, 1952 yılında Türkiye'ye dönerek Ankara Üniversitesi'nde asistanlığa başlamıştır. 1957 yılında doçent olarak tekrar ABD'ye giden Erdal İnönü, burada yaptığı araştırmaların ardından 1960 yılında Türkiye'ye dönmüş ve profesör olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde çalışmaya başlamıştır. Bu üniversitede 1974 yılına kadar dekanlık ve rektörlük de dâhil çeşitli görevlerde bulunan İnönü, 1974-1983 yılları arasında ise Boğaziçi Üniversitesi'ne görev yapmıştır. Erdal İnönü'nün Boğaziçi Üniversitesi'nde görevli olduğu dönemde, 12 Eylül 1980 Darbesi gerçekleştirilmiş ve mevcut siyasi partiler kapatılarak pek çok siyasiye de yasak getirilmiştir. Kapatılan partilerden birisi olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin yerine düşünülen Halkçı Parti'nin CHP çevreleri tarafından yeterince benimsenmemesi dolayısıyla birleştirici bir figür olarak Erdal İnönü siyasete davet edilmiştir. Yapılan teklifi başlangıçta pek ciddiye almayarak reddeden İnönü, daha sonra kararını tekrar gözden geçirmiş ve gerçekten kendisine ihtiyaç duyulduğunu düşünerek siyasete girmeyi kabul etmiştir. Bu kararının ardından 1983 yılı baharında üniversitedeki görevinden istifa eden İnönü, Sosyal Demokrasi Partisi adında bir parti kurmuş ancak bu partinin başta Erdal İnönü olmak üzere pek çok kurucusu veto edilerek 1983 yılında yapılacak olan seçimlere girmesi engellenmiştir. Anavatan Partisi, Halkçı Parti ve Milliyetçi Demokrasi Partisi dışında hiçbir partisinin girmesine izin verilmediği 1983 seçimleri ANAP'ın tek başına iktidarıyla sonuçlandıktan sonra SODEP'in kurulmasına izin verilmiş ve SODEP ilk seçim deneyimini 1984 yılında yapılan yerel seçimlerle yaşamıştır. ANAP'ın tekrar birinci olduğu bu seçimlerde SODEP ikinci parti olmuş ve mecliste olmayan bu parti kamuoyunda ana muhalefet partisi olarak algılanmaya başlanmıştır. 1985 yılında ise SODEP ile HP Erdal İnönü'nün geliştirmiş olduğu bir modelle birleştirilmiş ve Sosyaldemokrat Halkçı Parti ortaya çıkmıştır. Bu yeni partinin genel başkanı olarak 1986 yılında yapılan ara seçimlerde İzmir Milletvekili olarak TBMM'ye giren Erdal İnönü, 1987 yılında yapılan seçimler sonucunda ise ana muhalefet görevini devam ettirmiştir. Erdal İnönü, siyasi kariyerindeki en büyük başarısını 1989 yerel seçimlerinde göstermiştir. Bu seçimlerde SHP birinci parti olmuş ve toplamda 652 belediye kazanmıştır. 1991 yılında yapılan genel seçimlerde ise DYP ve ANAP'ın ardından üçüncü parti olan SHP, beklediği sonucu alamamasına karşın DYP ile bir koalisyon kurarak iktidara ortak olmuştur. Bu koalisyonda başbakan yardımcılığı görevinde bulunan Erdal İnönü, 1993 yılında Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanı olmasıyla başbakan yardımcılığı görevinden ayrılmıştır. Aynı yıl partisinin genel başkanlığından da ayrılan İnönü, son olarak 1995 yılında 6 aylık bir süreyle dışişleri bakanlığı görevinde bulunmuş ve siyasetten tamamen çekilmiştir. 1995 yılından sonra bilimsel faaliyetlerine geri dönen İnönü, 2000'li yılların başında tekrar siyasete girmeyi düşünmüş ancak bu kararından kısa süre sonra vazgeçmiştir. Erdal İnönü, 2007 yılında tedavi gördüğü ABD'de hayata veda etmiştir.

Özet (Çeviri)

Born in 1926 as the son of a president, Erdal İnönü went to the United States to study after his educational life in Ankara. After his master's and doctorate in physics, İnönü, who has been doing some scientific studies in the USA, returned to Turkey in 1952 and started to work as an assistant at Ankara University. Erdal İnönü, who went back to the United States as an associate professor in 1957, returned to Turkey in 1960 after his researches there and started working at Middle East Technical University as a professor. He held various positions at this university, including dean and rector until 1974, and worked at Bosphorus University between 1974 and 1983. During Erdal İnönü's time at Bosphorus University, the September 12, 1980 Coup was carried out and existing political parties were closed and many politicians were banned. Erdal İnönü was invited to politics as a unifying figure because the Populist Party, which was considered to replace one of the closed parties, the Republican People's Party, was not sufficiently adopted by CHP circles. İnönü, who initially rejected the offer not taking it seriously, then reconsidered his decision and agreed to enter politics thinking that he was really needed. Following this decision, İnönü resigned from his position at the university in the spring of 1983 and founded a party called the Social Democracy Party, but many of its founders, especially Erdal İnönü, were vetoed and prevented from running in the 1983 elections. After the 1983 elections in which no party other than the Motherland Party, the People's Party and the Nationalist Democracy Party were allowed to enter, SODEP was allowed to form after the 1983 elections resulted in ANAP's rule alone, and SODEP had its first electoral experience with local elections in 1984. In this election, where ANAP won again, SODEP became the second party and this party, which is not in parliament, became publicly perceived as the main opposition party. In 1985, it was combined with a model developed by SODEP and HP, Erdal İnönü and the Social Democratic People's Party emerged. Erdal İnönü, who entered the Parliament as a Member of Parliament in 1986 as the leader of this new party, continued to serve as the main opposition as a result of the elections held in 1987. Erdal İnönü achieved the greatest success of his political career in the 1989 local elections. In this election, SHP won municipalities in many major cities as the first party. In the general elections in 1991, SHP, the third party after DYP and ANAP, formed a coalition with the DYP and became a partner in power, although it did not get the result it expected. Erdal İnönü, who served as deputy prime minister in this coalition, left his post as deputy prime minister in 1993 when Suleyman Demirel became President. İnönü, who also stepped down as leader of his party in the same year, last served as foreign minister for a period of 6 months in 1995 and withdrew completely from politics. Returning to his scientific activities after 1995, İnönü thought about entering politics again in the early 2000s, but gave up on this decision shortly after. Erdal İnönü died in 2007 in the United States, where he was treated.

Benzer Tezler

  1. Yıldırım Akbulut Hükümeti (1989-1991)

    Başlık çevirisi yok

    ERŞAN ATAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Siyasal BilimlerMarmara Üniversitesi

    Türk Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BÜLENT BAKAR

  2. 1945 Köylüyü Topraklandırma Kanunu ve Türk siyasal yaşamına etkisi

    The law of making villagers have lands in 1945 and its effect too Turkish political life

    ERDAL İNCE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    TarihDokuz Eylül Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. LEYLA KIRKPINAR

  3. Türk siyasi tarihinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti

    Social democratic populist Party in Turkish Political history

    HAKAN BAHÇIVANCILAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk İnkılap TarihiDokuz Eylül Üniversitesi

    Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET MEHMETEFENDİOĞLU

  4. Türk siyasi hayatında Memduh Şevket Esendal

    Memduh Şevket Esendal in Turkish political life

    CEVDET TEKE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    TarihAtatürk Üniversitesi

    Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDAL AYDOĞAN

  5. Türk siyasi hayatında Prof. Dr. Rıfkı Salim Burçak

    Turkish political life in the Prof. Dr. Rifki Salim Burçak

    AHMET EDİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Türk İnkılap TarihiAtatürk Üniversitesi

    Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDAL AYDOĞAN