Geri Dön

Farklı kriter ağırlıklandırma yöntemleriyle veri zarflama analizi: Türkiye'deki devlet üniversitesi hastanelerinde uygulama

Data envelopment analysis with different criteria weighting methods: Application in state university hospitals in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 690798
  2. Yazar: ABDULKERİM GÜLER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HÜDAVERDİ BİRCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 311

Özet

İnsan yaşamında, yaşam kalitesinde, üst düzey refahı sağlamada ve korumada büyük öneme sahip olan sağlık hizmetlerinin seviyesi ülkelerdeki gelişmişlik düzeylerinin önemli bir göstergesi durumundadır. Sağlık hizmetlerinin sunulması, finansman edilmesi, tedarik aşamaları ve paydaşlarıyla ayrıntılı çözümlenmesi gerekli olan çok boyutlu ve kapsamı geniş hizmetlerdir. Sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde kurumun elinde bulunduğu mevcut kaynakları etkin ve en uygun bir biçimde kullanması önem arz etmektedir. Bu nedenle de, hastanelerin etkinlik düzeylerinin, performansının arttırılması için girdi ve çıktılarını en uygun şekilde kullanması gereklidir. Etkinlik ölçümünde sıklıkla kullanılan yöntem Veri Zarflama Analizi(VZA)'dir. Veri zarflama analizinde, uygun girdi ve çıktıların seçilmesi kritik öneme sahiptir. Farklı girdi ve çıktı seçildiğinde farklı sonuçlar çıkabilmektedir. Değerlendirme için birden çok potansiyel değişkenimiz olduğunda, çok sayıda olası kombinasyondan girdi ve çıktı seçmek zordur. Bu çalışmada 10 adet girdi ve 8 adet çıktı kullanılmıştır. Çalışmada, Türkiye'deki 50 Devlet Üniversitesi Hastanelerinden geri dönüş yapılan ve verilerine ulaşılabilen 35 Üniversiteye ait veriler kullanılmıştır. Bu veriler, Çok Kriterli Ağırlıklandırma Yöntemlerinden literatürde yaygın olarak yer alan Max100, SWARA, AHP, ENTROPY, DEMATEL, KEMIRA-M ve CRITIC Yöntemleriyle ağırlıklandırılmıştır. Bu 7 yöntem ile ağırlıklandırılan girdi ve çıktıların sıralamaları ve ağırlık değerleri oluşturulmuştur. Bu sıralamalar, Coopeland Yöntemiyle bütünleştirilerek tek sıralama haline getirilmiştir. Daha sonra, bu sıralamaya en yakın olan AHP Yönteminin ağırlık değerleri kullanılarak Veri Zarflama Analizi hesaplanması için Frontier Analyst paket programı kullanılarak Üniversite Hastanelerinin etkinlik skorları hesaplanmıştır. Bu yönüyle bu çalışma daha önceki çalışmalardan farklı önemli bir özelliğe sahiptir. Ağırlıklandırılmış girdi ve çıktılarla yapılan Veri Zarflama Analizi ile ağırlıklandırma yapılmadan uygulanan Veri Zarflama Analizinde farklılıklar olduğu gözlemlenmiştir. Buna göre, ağırlıksız girdi ve çıktılarla yapılan analizde, nerdeyse tüm hastanelerin etkin olduğu sonucu çıkmaktadır. Fakat ağırlıklandırılmış girdi ve çıktılarla yapılan analizde etkinsiz hastanelerin sayısı daha fazladır. Ağırlıksız girdi yönelimli CCR modelinde 8 adet Üniversite Hastanesinin etkin olmadığı, diğerlerinin etkin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kriterler ağırlıklandırıldıktan sonra yapılan analizde ise, 9 adet Üniversite Hastanesinin etkin olduğu, diğerlerinin ise etkin olmadığı sonucuna varılmıştır. Ağırlıksız çıktı yönelimli CCR modelinde 1 adet Üniversite Hastanesinin etkin olmadığı, diğerlerinin etkin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kriterler ağırlıklandırıldıktan sonra yapılan analizde ise, 9 adet Üniversite Hastanesinin etkin olduğu, diğerlerinin ise etkin olmadığı sonucuna varılmıştır. Ağırlıksız girdi yönelimli BCC modelinde 4 adet Üniversite Hastanesi etkin olmayıp, diğer tüm hastaneler etkin olarak değerlendirilmiştir. Fakat ağırlıklı girdi yönelimli BCC modelinde ise, 11 adet Üniversite Hastanesi etkin olarak değerlendirilmiştir. Ağırlıksız çıktı yönelimli BCC modelinde tüm hastanelerin etkin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kriterler ağırlıklandırıldıktan sonra yapılan analizde ise, 11 adet Üniversite Hastanesinin etkin olduğu, diğerlerinin ise etkin olmadığı sonucuna varılmıştır. Ağırlıklı VZA sonuçlarına göre bazı Üniversite Hastanelerinin etkinsiz olmalarının sebeplerinden birisi ameliyat sayısının arttırılması yönündedir. Çünkü ameliyat sayısı hastanelerin performanslarının belirlenmesinde önemli yer tutmaktadır. Mevcut girdileri fazla olduğu hâlde etkinsiz olarak değerlendirilen bazı Üniversite Hastanelerinin etkinsiz çıkma sebebinin, ortaya koydukları çıktılarının az olmasından kaynaklandığı söylenebilir. Etkin olmayan hastanelerin etkin hale getirilebilmeleri için yapılması gerekli potansiyel iyileştirmeler ve bu iyileştirmelerin yapılmasındaki referans olan Hastaneler tespit edilmiştir. Daha sonra bu sonuçlara bağlı çeşitli öneriler sunulmuştur.

Özet (Çeviri)

The standart of health services, which has a high significance in ensuring and protecting high level of welfare in human life and quality of life, is an important indicator of the level of development in countries. Procuration stages, Finance and Presenting of health services which needs to be solved completely different with its participators are multidimensional and comprehensive services. Health services available resources in the hands of institutions in carrying out effective and most convenient way to use it is important. For this reason, the efficiency levels of hospitals should use their inputs and outputs in the most appropriate way in order to increase the hospital performance. The method frequently used in efficiency measurement is Data Envelopment Analysis (DEA). It has been observed that there are differences between the Data Envelopment Analysis performed with weighted inputs and outputs and the Data Envelopment Analysis applied without weighting. Accordingly, in the analysis made with unweighted inputs and outputs, it is concluded that almost all hospitals are efficient. However, in the analysis with weighted inputs and outputs, the number of ineffective hospitals is higher. Data Envelopment Analysis with weighted inputs and outputs and Data Envelopment Analysis applied without weighting were observed to be differences. Accordingly, in the analysis made with unweighted inputs and outputs, it is concluded that almost all hospitals are effective. However, the number of inefficient hospitals is higher in the analysis made with weighted inputs and outputs. In the study, 10 inputs and 8 outputs were used. In the application part of the study, first of all, data belonging to 35 universities from 50 State University Hospitals in Turkey, whose data can be accessed, were collected. These data were weighted with the Multiple Criteria Weighting Methods which used common Max100, SWARA, AHP, ENTROPY, DEMATEL, KEMIRA-M and CRITIC Methods. Weighted inputs and outputs rankings and weight values were created with these 7 methods. These rankings have been made into a single ranking by integrating with the Coopeland Method. Then, the efficiency scores of the University Hospitals were determined by using the Frontier Analyst package program to calculate the Data Envelopment Analysis by using the weight values of the AHP Method which is closest to this order. In the unweighted input-oriented CCR model, it was concluded that 8 University Hospitals were ineffective and the others were effective. In the analysis made after the criteria were weighted, it was concluded that 9 University Hospitals were effective and the others were ineffective. In the unweighted output-oriented CCR model, it was concluded that 1 University Hospital was ineffective and the others were effective. In the analysis made after the criteria were weighted, it was concluded that 9 University Hospitals were effective and the others were ineffective. In the unweighted input-oriented BCC model, 4 University Hospitals were ineffective and all other hospitals were evaluated as efficient. However, in the weighted input-oriented BCC model, 11 University Hospitals were evaluated as effective. It is concluded that all hospitals are efficient in the unweighted input-oriented BCC model. In the analysis made after the criteria were weighted, it was concluded that 11 University Hospitals were effective and the others were ineffective. According to the weighted DEA results, one of the reasons why some University Hospitals are ineffective is to increase the number of surgeries. Because the number of surgeries has an important place in determining the performance of hospitals. It can be signified that the reason why some University Hospitals, which are evaluated as ineffective even though their current inputs are high, are ineffective is due to their low outputs. Potential improvements required to make inefficient hospitals effective and Hospitals that are the reference for making these improvements have been identified. Afterwards, depends on these results, various suggestions were presented.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    827414

    Yükseköğretim kurumlarının öğretim, araştırma ve topluma hizmet etkinliği: Veri zarflama analizi ve hibrit çok kriterli karar verme yaklaşımı

    Teaching, research and social service efficiency of higher education institutions: Data envelopment analysis and hybrid multi-criteria decision making approach

    MUAMMER MARAL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN

  2. Tez No

    431123

    Uzlaşık çok ölçütlü karar verme yöntemleri kullanılarak TCDD yatırım projelerinin sıralanması

    The ranking of TCDD investment projects by using compromise multi-criteria decision making methods

    OSMAN KILIÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. HAKAN ÇERÇİOĞLU

  3. Tez No

    570195

    Makine öğrenme algoritmalarının konut değer tahmininde kullanımı: Ankara Gölbaşı uygulaması

    Usage of machine learning algorithms in housing value estimation: Ankara, Gölbaşı application

    BURAK SAVAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Jeodezi ve FotogrametriKonya Teknik Üniversitesi

    Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞÜKRAN YALPIR

  4. Tez No

    820322

    Çok kriterli karar verme yöntemi ile karmaşık ağdaki düğümlerin ayırt edilebilirliğinin artırılması için bileşik merkezilik ölçütlerinin geliştirilmesi

    Development of composite centrality measures for enhancing the distinguishability of nodes in complex networks using multi-criteria decision making method

    LEVENT SABAH

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolDüzce Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET ŞİMŞEK

  5. Tez No

    744559

    Türkiye'de elektrik arz güvenliği yatırım kararları için bir karar destek sistemi önerisi

    Proposal for a decision support system for electricity supply security investment decisions in Turkey

    ÜZEYİR FİDAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    EnerjiGazi Üniversitesi

    Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET ATAK

Geri Dön