Geri Dön

Yükseköğretim kurumlarının öğretim, araştırma ve topluma hizmet etkinliği: Veri zarflama analizi ve hibrit çok kriterli karar verme yaklaşımı

Teaching, research and social service efficiency of higher education institutions: Data envelopment analysis and hybrid multi-criteria decision making approach

PDF İndir

  1. Tez No: 827414
  2. Yazar: MUAMMER MARAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 402

Özet

Bu araştırmanın amacı, yükseköğretim kurumlarının üç temel fonksiyonu olan eğitim-öğretim (EÖ), araştırma-geliştirme-proje ve yayın (AGPY) ile topluma hizmet ve sosyal sorumluluğa (THSS) yönelik teknik etkinliklerinin tespit edilmesi, etkin yükseköğretim kurumlarının sıralanması, kurumların potansiyel gelişim alanlarının ortaya konulması, etkinlik puanları üzerindeki belirleyicilerin ve etkinlik puanlarındaki farklılıkların çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Kesitsel veri kullanılan bu araştırmanın verileri YÖK raporları, YÖK istatistik veri tabanı, ÜNİAR raporu, Webometrics, Strateji ve Bütçe Başkanlığı raporları, YÖK internet sitesi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı raporları, ÖSYM veri tabanından ve uzman görüşlerinden oluşmaktadır. Türkiye'deki 187 yükseköğretim kurumunun etkinliği veri zarflama analizi modellerinden çıktı odaklı BCC (Banker, Charnes, Cooper) yaklaşımı ile ayrı ayrı belirlenmiştir. Etkin yükseköğretim kurumları sıralamak için ilk aşamada hibrit çok kriterli karar verme yaklaşımıyla girdi ve çıktı kriterleri CRITIC ve MEREC yöntemleriyle, ardından BWM ve FUCOM yöntemleriyle ağırlıklandırılmıştır. Dört farklı yöntemden elde edilen ağırlık değerleri kullanılarak ARAS, MABAC ve TOPSIS yöntemleri ile 187 yükseköğretim kurumu sıralanmış ve her bir yükseköğretim kurumu için elde edilen 12 farklı sıralama değeri Borda fonksiyonu ile birleştirilerek tüm yükseköğretim kurumları nihai olarak sıralanmıştır. Ağırlıklandırma ve sıralama amacıyla birden fazla yöntemin seçilme sebebi, farklı teorik arka plana sahip yöntemlerin avantajlarından yararlanmak, yöntemsel çeşitliliği sağlamak, istatistiksel yanlılığı azaltmak ve daha güvenilir sonuçlar elde etmektir. Nihai sıralamaların elde edilmesinin ardından yükseköğretim kurumlarının potansiyel gelişim oranları belirlenmiştir. Etkinliğin belirleyicileri, etkinlik puanları arasındaki farklılıklar ve ilişkiyi belirlemek için Beta ve Linear regresyon, Spearman korelasyon, ANOVA ve Independent t-testi kullanılmıştır. Bu sürece kadar olan tüm aşamalar üç alan için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre etkin yükseköğretim kurumları sırasıyla en fazla AGPY, EÖ ve THSS alanında dağılım göstermiştir. En yüksek etkinlik puan ortalamasına AGPY alanında ardından EÖ alanında ve en düşük ortalama puana THSS alanında ulaşılmıştır. Her üç alan için“bütçe”kriteri en önemli girdi kriteridir. EÖ çıktıları içinde“mezun öğrenci sayısı”, AGPY alanında“en yüksek %10'luk dilimde atıf alan yayın sayısı”kriteri, THSS alanında“sosyal sorumluluk proje sayısı”kriterinin en önemli kriterler olduğu tespit edilmiştir. Etkin yükseköğretim kurumlarının kendi içinde sıralanmasının ardından 187 yükseköğretim kurumunun tümü üç alan için sıralanmıştır. Regresyon analizi sonuçları daha eski geçmişe sahip olmanın EÖ ve AGPY etkinliğinin anlamlı ve pozitif bir yordayıcısı olduğu, kurumun büyük olması ile gelişmiş bölgelerde bulunmanın AGPY ve THSS etkinliğini anlamlı ve negatif olarak yordadığı ortaya çıkarmıştır. Yükseköğretim kurumlarının üç alandaki etkinlik sıralamaları arasında pozitif ve anlamlı ilişki bulunmaktadır. AGPY etkinliği sıralaması ile kurumların dünya sıralaması arasında pozitif ve anlamlı korelasyon tespit edilmiştir. EÖ etkinlik puanları araştırma üniversiteleri lehine, AGPY etkinlik puanları araştırma ve devlet üniversiteleri lehine, THSS etkinlik puanları ise vakıf üniversiteleri lehine anlamlı farklılık göstermektedir. Üç alan için tüm yükseköğretim kurumlarının potansiyel gelişim oranları belirlenmiştir. Son olarak bu araştırma yükseköğretimde karar verici ve politikacılara, yükseköğretim kurumlarına ve araştırmacılara yönelik teorik ve pratik öneriler ortaya koymuştur.

Özet (Çeviri)

The aim of this study is to determine the technical efficiency of higher education institutions for the three main functions of education-training (ET), research-development-projects and publications (RDPPP) and community service and social responsibility (CSSR), to rank efficient higher education institutions, to reveal the potential development areas of institutions, to examine the determinants of efficiency scores and the differences in efficiency scores in terms of various variables. The data used in this cross-sectional study consist of Higher Education Council (YÖK) reports, YÖK statistical database, UNIAR report, Webometrics, Presidency of Strategy and Budget reports, YÖK website, Ministry of Industry and Technology reports, ÖSYM database and expert opinions. The efficiency of 187 higher education institutions in Türkiye was determined separately by using the output-oriented BCC (Banker, Charnes, Cooper) approach from data envelopment analysis models. In order to rank the efficient higher education institutions, the input and output criteria were weighted by CRITIC and MEREC methods, followed by BWM and FUCOM methods in the first stage with a hybrid multi-criteria decision-making approach. Using the weight values obtained from four different methods, 187 higher education institutions were ranked by ARAS, MABAC and TOPSIS methods and all higher education institutions were finally ranked by combining 12 different ranking values obtained for each higher education institution with Borda function. The reason for choosing more than one method for weighting and ranking is to utilise the advantages of methods with different theoretical backgrounds, to ensure methodological diversity, to reduce statistical bias and to obtain more reliable results. After the final rankings were obtained, the potential development rates of higher education institutions were determined. Then, the potential development rates of higher education institutions were determined. Beta and Linear regression, Spearman correlation, ANOVA and Independent t-test were used to determine the determinants of efficiency and the differences and relationship between efficiency scores. All stages up to this process were carried out separately for the three fields. According to the results of the study, the most efficient higher education institutions were distributed in the fields of RDPPP, ET and CSSR, respectively. The highest average efficiency score was achieved in the RDPPP field, followed by the ET field, and the lowest average score was achieved in the CSSR field. The“budget”criterion is the most important input criterion for all three areas. It has been determined that“the number of graduates”is the most important input criterion for ET outputs,“the number of publications cited in the top 10%”is the most important criterion in the field of RDPPP, and“the number of social responsibility projects”is the most important criterion in the field of CSSR. Following the ranking of efficient higher education institutions within themselves, all 187 higher education institutions were ranked for the three domains. The results of the regression analysis revealed that having an older history is a significant and positive determinant of the efficiency of ET and RDPPP, while the size of the institution and being located in developed regions are significant and negative predictors of the efficiency of RDPPP and CSSR. There is a positive and significant relationship between the efficiency rankings of higher education institutions in three areas. A positive and significant correlation was found between the RDPPP efficiency ranking and the world ranking of the institutions. ES efficiency scores show a significant difference in favor of research universities, AGPY efficiency scores show a significant difference in favor of research and public universities, and THSS efficiency scores show a significant difference in favor of foundation universities. Potential development rates of all higher education institutions were determined for the three areas. Finally, this study provides theoretical and practical recommendations for decision makers and policy makers in higher education, higher education institutions and researchers.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    240260

    Üniversitelerdeki akademik personelin mesleki yabancılaşma düzeylerinin çok boyutlu incelenmesi- İstanbul ili örneği

    The multi-dimensional examination of the level of professional alienation of the university academic staff (İstanbul province- case study)

    BAŞAK HALAÇOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Eğitim ve ÖğretimYeditepe Üniversitesi

    Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı

    DR. MUSTAFA OTRAR

  2. Tez No

    147602

    Effectiveness of Anatolian Teacher High School in terms of serving their intended purpose

    Anadolu Öğretmen Liseleri'nin amacına hizmet etme yeterliliği

    SEMRA TİCAN BAŞARAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2004

    Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MERAL AKSU

  3. Tez No

    634209

    Türk, Avrupa ve Amerika yükseköğretim sistemlerinde uygulanan kurumsal değerlendirme süreçlerinin değerlendirilmesi

    Evaluation of the institutional evaluation processes in Turkish, European and American higher education systems

    BURCU ÖZCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURDAN KALAYCI ATAY

  4. Tez No

    399334

    Examining the stakeholders' perspectives for universities' social responsibilities: The Case of the Faculty of Education, Çanakkale

    Üniversitelerin sosyal sorumluluklarına ilişkin paydaş algılarının incelenmesi: Eğitim Fakültesi, Çanakkale örneği

    ÖZGÜR BATUR

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HASAN ARSLAN

  5. Tez No

    289389

    Öğretim üyelerinin performanslarının değerlendirilmesine yönelik tutumlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma

    A research about the attidutes of the faculty members to the assesment of their performance

    DİLEK ESEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    İşletmeKocaeli Üniversitesi

    Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NİHAT ERDOĞMUŞ

Geri Dön