Dîvânu Lugâti't-Türk'te Oğuzca olarak verilen kelimelerin Oğuz grubu lehçelerinde kullanımları (Ses, şekil ve anlam bilgisi bakımından karşılaştırılması)
Uses of words given as Oguz in Divânu Lugâti't-Türk in Oguz group dialts (Comparison in terms of sound, shape and meaning)
- Tez No: 692325
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ TAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Türk dilinin batı kolunu oluşturan Oğuz Türkçesi, 13. yüzyılda yazı dili olmuştur. Bugün tarihî, siyasi ve kültürel sebeplerle dört farklı şekilde yazı dili olarak kullanılmaktadır. Modern Oğuz Türkçesi, Türkiye'de Türkiye Türkçesi, Azerbaycan'da Azerbaycan Türkçesi, Türkmenistan'da Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde Gagavuz Türkçesi olarak dörde ayrılmıştır. Bu çalışmanın amacı Kâşgarlı Mahmud'un Dîvânu Lugâti't-Türk'te Oğuzca olarak kaydettiği kelimelerin modern Oğuzcadaki durumunu ses, şekil ve anlam bilgisi bakımından karşılaştırarak vermektir. Bu çalışmada Ahmet Bican Ercilasun ve Ziyat Akkoyunlu'nun 2014 yılında Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan Dîvânu Lugâti't-Türk çevirisi taranmış 217 sözcük isim, 61 sözcük fiil olmak üzere toplam 278 sözcük Oğuzca olarak tespit edilmiştir. Dîvânu Lugâti't-Türk'te Oğuzca olarak kaydedilen bu 278 sözcük Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesi ile ses, şekil ve anlam bilgisi bakımından karşılaştırılarak her sözcük ayrı ayrı incelenmiştir. Bu çalışmayla Kâşgarlı Mahmud'un 11. yüzyılda Oğuzca olarak kaydettiği kelimelerin bugün dört farklı yerde yazı dili olarak kullanılan Oğuz Türkçesinde yaşayıp yaşamadığı, yaşıyorsa ne derece değişip değişmediği tespit edilerek Türk diline hizmet etmek istenmiş ve bilim dünyasına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bu çalışmanın Oğuz Türkçesinin Dîvânu Lugâti't-Türk'teki söz varlığını ve bugünkü durumunu ortaya koyacağı, Oğuz grubu Türk lehçelerinin ağız farklılıklarını belirteceği, Oğuz grubu Türk lehçelerinin ses ve şekil bilgisini karşılaştırmalı olarak göstereceği ve bu konuda araştırma ve çalışma yapacak olanlara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Oghuz Turkish forming the western branch of the Turkish language became the written language in the 13th century. Today, it is used as a written language in four different variations for historical, cultural and political purposes. Oghuz Turkish divided into Turkey Turkish in Turkey, Azerbaijan Turkish in Azerbaijan, Turkmen Turkish in Turkmenistan and Gagauz Turkish in The Autonomous Territorial Unit of Gagauzia. The aim of this study is to express the situation of the words in modern Oghuz that Mahmud al-Kashgari recorded as Oghuz in Dīwān Lughat al-Turk by comparing them in terms of phonetics, morphology and semantics. In this study, Dīwān Lughat al-Turk translation of Ahmet Bican Ercilasun and Ziyat Akkoyunlu published by Turkish Language Association in 2014 had scanned, 278 Oghuz words, 217 of them as nouns and 61 of them as verbs, detected in total. These 278 words written down in Oghuz in Dīwān Lughat al-Turk were examined with Turkey Turkish, Azerbaijan Turkish, Turkmen Turkish and Gagauz Turkish by being compared in terms of phonetics, morphology and semantics separately, word by word. It is intended with this study to serve the Turkish language and thought that would benefit the science world by determining the words enlisted by Mahmud al-Kashgari in the 11th century are whether living in Oghuz Turkish used as the written language today in four different places or not, if so whether it has changed to what extent. It is thought that this study might reveal the vocabulary and the current position of Oghuz in Dīwān Lughat al-Turk, specify the differences of the Turkish dialects of Oghuz Branch, indicate the phonetics and morphology of the Turkish dialects of Oghuz branch comparingly and contribute to those who would research and study in this subject.
Benzer Tezler
- Divanu Lugati't-Türk'te geçen 'Oğuzca' kayıtlı dil malzemesi
Language material registered as Oğuzca (an old Turkish dialect) in divanu lugatit-Türk
MERYEM SELDA ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MELEK ÖZYETGİN
- Dîvânu Lugâti't-Türk ile Azerbaycan Türkçesinin karşılaştırmalı söz varlığı üzerine bir araştırma
A research on the comparative vocabulary of Dîvânu Lugâti't-Türk and Azerbaijani Turkish
ZABİT AYTEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA GÖKÇE
- Divanü Lugati't-Türk'te fiil yapımı
Verb formation in Divanu Lugati't-Turk
DİLEK HERKMEN
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Dîvânu Lugâti't-Türk'te geçen giyim kuşam kültürü ile ilgili söz varlığı ve Kazakçadaki durumu üzerine bir inceleme
A resarch on clothing related vocabulary in Dîvânu Lugâti't-Türk and its position in Kazakh language
ŞEYMA TOKAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
- Divânu Lugâti't-Türk'te yer alan atasözlerinin Türkiye Türkçesi ve Özbek Türkçesindeki durumu
Situation of proverbs in Turkey Turkish and Uzbek Turkish proverbs located in the Divanu Lugâti't-Türk
GULOMJON SOBIROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZEN YAYLAGÜL ÜSTÜNEL