نظرية الرخصة عند الأصوليين وأثرها في فقه المعاملات
Usûlcülere göre ruhsat teorisi ve İslâm muâmelât hukukuna etkisi / The theory of rukhṣa (exemption) among Islamic jurists and its impact on commercial fiqh
- Tez No: 693575
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PEHLUL DÜZENLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Arapça
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 255
Özet
Bu tez, şer'î hüküm çeşitlerinden biri olan ve mükelleflerin özür durumlarına bağlı olarak onlara bazı mükellefiyetleri hafifletme anlamındaki ruhsat konusunu ele almaktadır. Ruhsat konusunu hem fıkıh usûlü hem de fürûu açısından inceleyen bu tez, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde usûlcülere göre bütün yönleriyle ruhsat teorisi sunulacaktır. Usûlcülerin eserlerinde dağınık bir şekilde sözü edilen konunun unsurları bir araya getirilecektir. Söz konusu teori, usûlcülere göre ruhsatın tanımını, ruhsat ile ona yakın anlamlı olan istihsan, ibaha, tahsis gibi kavramlar arasındaki farkı, ruhsatın kısımlara ayrılmasında usûlcülerin izlediği yöntemi, şer'î hükmün kısımları arasındaki yerini ve hükmünü içerecektir. Bunlardan sonra gerek ittifak edilen gerekse ihtilaf edilen delillerle ruhsatın sübutundan söz edilecektir. Ardından ruhsata sebep teşkil eden özür haline ve mükellefin ruhsatla amel etmesine değinilecektir. Nihayet ruhsatla amel ederken dikkat edilmesi gereken kurallar ve azimet veya ruhsatla amel arasında tercihte bulunma konusu üzerinde durulacaktır. Tezin ikinci bölümü, İslam hukuk ekollerinin ruhsat teorisini, özellikle malî hukuk (muâmelât) kısmına tatbik etmeleri konusuna ayrılacaktır. Bu bölümde, ihtiyaç hali göz önünde bulundurularak genel kurala aykırı bir şekilde meşru kılınmış olan selem ve istısnâ' gibi satım çeşitlerine, teorinin uygulanışı söz konusu edilecektir. Yine genel kurala aykırı olarak meşru kılınmış olan icare, cuâle, mudârabe, müsâkât, müzâraa, karz, havâle ve şüf'a gibi akitlere, ruhsat teorisinin tatbik edilişi üzerinde durulacaktır. Bu akitlerin ruhsat oluş yönü ve bunun fıkhî meselelere etkisi izah edilecektir. Üçüncü bölümde ise güncel malî işlemler içerisinden en yaygın olan meselelere, ruhsat teorisinin uygulanışından söz edilecektir. Faizli ihtiyaç kredisi alma, ücretle teminat mektubu almak, faizli bankalarda hesap bulundurma, kredi kartı kullanma ve ticarî sigorta; incelenecek olan bu güncel meselelere örnek olarak verilebilir. Bu gibi işlemlerin temel hüküm ortaya konacaktır. Ardından ihtiyaç halinin, bunların mubah oluşunu benimsemeye tesir etmesinin boyutları ve bu görüşü tercih etme esnasındaki ruhsat kuralları açıklanacaktır.
Özet (Çeviri)
This dissertation takes up the topic of exemption, considering it a part of Shari'a rulings which is based on removing hardship from the worshipers and considering their excuses. The dissertation takes the topic of exemption from the juristic and Islamic legal perspectives. The dissertation is divided into three sections: In the first section, there is the presentation of the overall theory related to exemption among Islamic jurists. Its material was gathered from the scattered views mentioned by Islamic jurists in various writings. The theory consisted of defining exemption among the Islamic jurists, the difference between exemption and terms with closer meanings like Istiḥsān (juristic discretion), Ibāḥa (permissibility) and Takhṣīṣ (specification), the approaches of Islamic jurists in dividing them, determining its status in the Shari'ah ruling, and highlight its ruling. Then, the discussion moved forward to Dalīl (proof), which endorses a case of exemption whether it was from the agreed-upon proofs or theoretically disputed, followed by a discussion on 'udhur (excuse) which could be the reason for adopting exemption, it was followed by a discussion on Mukallaf (a person subjected to religious obligation) adopting by the exemption, and it was followed by the discussion on the criteria which should be fulfilled while adopting exemption and then discussion on Tarjīḥ (the rule of preference) between taking upon 'azīmah (observing the initial ruling based on comprehensive general principle without considering exemption) or Rukhṣa. The second part of the thesis was dedicated to the discussion related to the application of exemption theory in the schools of Fiqh (madhāhib fiqhiyyah) and specifically in the financial transactions. It discussed the application of the theory in the matters of sale contracts like those sale contracts which were made permissible against the base principle considering the need attached to it like Salam and Istiṣnā', then discussion on the application of the theory of exemption in contracts which were made permissible against qiyās (juristic analogy) like Ijārah (leasing), Ju'āla (reward-based work), Muḍāraba (silent partnership), Musāqā (crop sharing), Muzār'a (land sharing), Qarḍ (loan), Ḥawāla (assignment) and Shuf'a (preemption). The basis of these contracts being a form of exemption was highlighted and its impact on the branches of Islamic fiqh. The third party had a discussion on the application of exemption theory in one of the most popular issues of contemporary financial transactions, i.e., borrowing on interest when there is a need, requesting for a letter of guarantee against a fee, depositing funds in conventional banks, using credit cards, conventional insurance. The original ruling of these transactions was highlighted, and the extent to which the need would be considered as influential resulting in giving a ruling of its permissibility and the criteria of exemption upon a preponderance (Rujḥān) of the view considering it.
Benzer Tezler
- تحقيق المناط الخاص وأثره في تنزيل الأحكام دراسة تأصيلية
Özel manatı elde etmek ve hüküm indirmeye etkisi, özgün bir çalışma
AHMED BLAMAI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSAMA AL HAMWI
- نظرية النظم عند الجرجاني في الدراسات اللسانية المعاصرة
Çağdaş Arap araştırmalarında Cürcani'nin nazım kuramı
ABDULLAH MAHMOUD ALKHAYAT
Yüksek Lisans
Arapça
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiArap Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED ALADWANI
- نظرية العادة في أصول الفقه في سياق علاقة الوجود بالمعرفة
Fıkıh usulünde varlık-bilgi ilişkisi bağlamında âdet teorisi
ABDULHAMİD EBUBEKİR
- نظرية الجبر في الفقه الإسلامي دراسة تأصيلية تطبيقية
İslam Hukuku'nda cebir teorisi bir inceleme ve kökten kaynaklandırma çalışması
VASFİ ABUZİD
Yüksek Lisans
Arapça
2005
DinCairo University (جامعة القاهرة)İslam Hukuku Ana Bilim Dalı
البروفيسور. AHMED YUSUF SELİMAN
- نَظَرِيَّة الدَّلِيْلِ النَّقْلِي عِنْدَ الأُصُوليِّينَ الأَشَاعِرَة وَأَثَرُهَا الكَلامِي وَالأُصُولِي
Eşari usulcülerin nakli delil teorisinin usul ve kelam açısından analizi
MUSTAFA DAKKAK